?йсіндерді? шаруашылы?ы мен т?рмысы.

2. ?йсіндерді? салт-д?ст?рі мен діни нанымдары

?йсіндерде те?сіздік бол?ан.Бай адамдарды? ?абірінен ба?алы б?йымдар мен е? ?ымбат киімдер табыл?ан.Ал ?арапайым адамдарды? ?абірінен т?рмыста?ы заттары,е?бек ??ралдары табыл?ан.

Археологиялы? ?азба кезінде кіші ж?не ?лкен обалар табылды.?лкен обаларды? биіктігі 2 метр,диаметрі 20 метр.Обаларды? айналасы кіші- гірім тастармен к?мкерілген.Оба топыра? ?йіндісімен жабыл?ан.Обаны? ?стінен ?ара?анда асты ше?бер т?різдес,ал ортасында ?абір ш???ыр орналас?ан.?йсіндерді? т?сінігінше ?лген адам тіріледі деп сенген.М?йітті шал?асынан жат?ызып,басын батыс?а ?аратып жерлеген. ?йсіндерді? ?абірлеріні? сырт?ы бейнесі са?тарды? ?абірінен онша ерекшеленбейді. Алайда ?йсін ?абірінде адаммен бірге к?мілген б?йымдар ?те аз. Оны? к?бі темір б?йымдар, ал, ?ару-жара? м?лде аз к?мілген. ?йсін ?абірлері шы?ыстан батыс?а ?арай ба?ытталып, с?йекті? басын ??была?а ?аратып, шал?асынан т?зу жат?ыз?ан. Сол білегі мен о? білегі с?л б?гілген немесе екі ?олы жамбасыны? ?стіне не астына ?аратыл?ан. С?йекпен бірге к?мілген ыдыс басыны? о? жа?ына ?ойыл?ан. ?ойды? омырт?асы бірге к?мілген. ?абірге та?ы пыша?, біз, сыр?а, жа??т, монша?, айна, с?йек б?йымдар, фарфор ыдыстар, ша? (то?ыма ?ршы?ы) сия?ты н?рселер бірге к?мілген.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?йсіндерді? шаруашылы?ы мен т?рмысы.»

Ежелгі Қазақстан тарихы 6 а сынып

Сабақтың тақырыбы: Үйсіндердің шаруашылығы мен тұрмысы.

Білімділік: Қазақстан аумағында б.з.б 3ғасыр мен б.з. 5 ғасырында өмір сүрген үйсін мемлекетінің шаруашылығы мен тұрмысы туралы тереңдете түсіндіру. Оқушыларға үйсіндердің мал шаруашылығы,егіншілігі,кәсібі,салт-дәстүрлері мендіни нанымдары туралы білімдерін толықтыру.

Дамытушылық: Шаруашылықта, кәсіпшілікте, өнер саласында болған өзгерістердің артықшылығын, себептерін, маңызын ашып көрсететін тапсырмаларды орындауға оқушылардың өздерін қатыстыра отырып, ойлау қызметін одан әрі дамытуға көмектесу,өз беттерімен тарихи деректер іздеуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды өз халқының тарихын оқып білуге,салт-дәстүрін сақтауға,мәдениетті болуға тәрбиелеу..

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: СТО технологиясының элементтері, тарихи жұмбақтар, сөзжұмбақ, топтастыру, сәйкестірілмелі тест,

Көрнекілігі: Қазақстанның картасы, тірек-сызбалары,флипчарт, карта, интерактивті тақта

Пәнаралық байланыс: география,әдебиет,технология,бейнелеу.

Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
а) оқушылардың оқу құралдарын тексеру.
б) сабаққа назарын аударту.
Психологиялық дайындық( сәттілік тілеу оқушыларға)

II. Үй тапсырмасы.

1.“Менен сұрақ-жауап сенен» картамен жұмыс

2. «Танымдық сұрақтар»

1.Картадан үйсіндердің орналасқан аймағы мен астанасын белгілеп көрсет.

2.Б.з.б.3 ғ. - б.з 5 ғ.аралығында өмір сүрген мемлекеттік бірлестіктерді көрсет

Қоңыраттар, сарматтар, қыпшақтар, сақтар,андрондықтар,ғұндар, үйсіндер,неандртальдықтар, қаңлылар

2.Б.з.б.3 ғ. - б.з 5 ғ.аралығында өмір сүрген мемлекеттік бірлестіктерді көрсет

Қоңыраттар, сарматтар, қыпшақтар, сақтар,андрондықтар,ғұндар, үйсіндер,неандртальдықтар, қаңлылар

Танымдық сұрақтар

1.Үйсін мәдениеті қай жерде шоғырланған?

2.Батысында қандай өзендер бар?

3.Үйсіндердің өмір сүру уақыты?

4.Үйсін атауы қытай жазбаларында қай ғасырдан бастап кездеседі?

5.”Таңба”..............

6.Үйсіндердің бет-пішіні............

7. Үйсіндердің шығу тарихы туралы мәлемет қалдырған кім?

8.”Гуньмо”..................

9. Үйсін гуньмосы Қытай қаншайымына қай жылы үйленген және қанша мың жылқы қалың мал берген?

10. Халқы қанша мың болған

11.”Үйсіндер“жазба деректерде қалай сипатталады?

12.Жетісу жеріндегі үйсіндердің табиғатын сипатта?

ІІІ. Жаңа сабаққа кіріспе.

Жаңа сабақ жоспары:

Үйсіндердің мал шаруашылығы мен егіншілігі
Үйсіндердің қолөнері
Үйсіндердің салт-дәстүрі мен діни нанымдары

1. Егіншілік пен түрлі кәсіпшілшілігі

Қолөнершілер
	Былғары	Сұйық тағамға арналған ыдыстар жасады
	Сүйектен	Түйме,түйреуіш,ілгек
Шеберлер
	Темірден	Балта,орақ,пышақ,ыдыс,қанжар.семсер,жебе ұштары
Зергеглік бұйымдар
	Бағалы металл мен асыл тастар	Моншақ,сақина-сырға,білезік,айна,киімдерге тағатын әр-түрлі қапсырмалар
Тері өңдеу кәсібі
	Теріден	Ыдыстар,аяқ-киім,тері шалбар,бешпент
Ағаш ұсталары
	Ағаштан	Табақ,астау,тостаған,ожауларды ойып жасаған,ағаш ыдыстар(су таситын,құятын)
Жіп иіру мен тоқымашылық өнері
Киіз басу,жүннен киім тоқу,тігін тігу,мата тоқу

Үйсін қоғамында

Әйелдер Ерлер

Ыдыстарды Ыдыстарға Темір,мыс, Түрлі қару-

саз балшықтан мата жабыстыру қола жарақтар

жасады. ісімен айналысты. балқытты жасады .

2. Үйсіндердің салт-дәстүрі мен діни нанымдары

Үйсіндерде теңсіздік болған.Бай адамдардың қабірінен бағалы бұйымдар мен ең қымбат киімдер табылған.Ал қарапайым адамдардың қабірінен тұрмыстағы заттары,еңбек құралдары табылған.

Археологиялық қазба кезінде кіші және үлкен обалар табылды.Үлкен обалардың биіктігі 2 метр,диаметрі 20 метр.Обалардың айналасы кіші- гірім тастармен көмкерілген.Оба топырақ үйіндісімен жабылған.Обаның үстінен қарағанда асты шеңбер тәріздес,ал ортасында қабір шұңқыр орналасқан.Үйсіндердің түсінігінше өлген адам тіріледі деп сенген.Мәйітті шалқасынан жатқызып,басын батысқа қаратып жерлеген. Үйсіндердің қабірлерінің сыртқы бейнесі сақтардың қабірінен онша ерекшеленбейді. Алайда үйсін қабірінде адаммен бірге көмілген бұйымдар өте аз. Оның көбі темір бұйымдар, ал, қару-жарақ мүлде аз көмілген. Үйсін қабірлері шығыстан батысқа қарай бағытталып, сүйектің басын құбылаға қаратып, шалқасынан түзу жатқызған. Сол білегі мен оң білегі сәл бүгілген немесе екі қолы жамбасының үстіне не астына қаратылған. Сүйекпен бірге көмілген ыдыс басының оң жағына қойылған. Қойдың омыртқасы бірге көмілген. Қабірге тағы пышақ, біз, сырға, жақұт, моншақ, айна, сүйек бұйымдар, фарфор ыдыстар, шақ (тоқыма ұршығы) сияқты нәрселер бірге көмілген. Ерлердің қабірінен, көбінесе қолабіз, темірбіз, жақұт-моншақ, алқа, ыдыс сияқты бұйымдар шыққан. Сүйектің көбінің беті солтүстікке қаратылып қойылған. Бетін жоғары қаратып түзу жатқызылғандары өте аз. Ал бетін оңтүстікке қаратып қойылғандары жоқтың қасы.

Үйсіндердің орта дәуірдегі зираттары үш-төрттен қаз-қатар топтастырыла, тізбектеле қазылған. Үймесінің тең жартысы тастан қаланған. Қабірдің қола бұйымдарынан гөрі темір бұйымдар көп шыққан. Тұтқа құлақтары бар ыдыстардың бүйірі мен түбі жұқа келеді. Бұл ыдыстар алғашқы мезгілдегіден гөрі мәнерлі

3. Үйсіндердің шаруашылығы мен тұрмысы.

Шаруашылығы

Қолөнер

Егіншілік

Мал шаруашылығы

Суармалы,Тәліміді

Ыдыстар зергерлік бұйымдар,

алтыннан 2 бұйым

Ақтас зиратынан табылған алқа,

Қарғалыдан табылған тәті.

ІV.Сабақты бекіту:

1.«Жұлдызды сәт» ойыны

1.Асыл тастардан шеберлер не жасады?

2.Дәнді -дақылдар,дәнүккіштер қандай қыстаудан табылды?

3.Шеберлер ыдыс жасауда қандай әдіс қолданды?

4.Теріден шалбар тігу ісі үйсіндерде болған ба?

5.Дәнүккіштер неден жасалған?

6.Обалардың айналасы немен жабылған?

7.Қысқы үйлері қандай кірпіштен тұрғызылды?

8.Бай адамдардың қабірінен қандай заттар табылды?

9.Қытай деректерінде не айтылған?

10. Үйсіндер айналысқан кәсіп түрлерін атаңыз?(Шеберлер, зергерлер, құмырашылар).
11 Үйсіндердің діни нанымдары қандай болған? (О дүниедегі өмірге сену, құрбандық шалу. )

12. Үйсіндер қысқы үйлерін неден тұрғызған? (Шикі кірпіштен және тақта тастан балшық лай құйып қалады. )
13. Үйсіндердің қыш ыдыстарына ненің суреті салынған? (Күннің суреті салынған )