?йсіндерді? ?о?амды? ??рылысы

Уақыты

жоспар

Мұғалім іс- әрекеті

Оқушылардың іс- әрекеті

Ресурстар

5

«Жүректен жүрекке»

Оқушыларды сыныпта қарсы аламын, сәлемдесемін, көңіл-күйлерін сұраймын.

Оқушылар жылы шыраймен сәлемдеседі.

Оқушылар мақсатқа өз идеяларын қосады.

2

Топқа бөлу.

Геометриялық фигуралар арқылы оқушылар үш топқа бөлінеді. Олар:

1-топ Батыс

2-топ Орталық

3-топ Шығыс

Топ ұстанымын еске түсірту.

5 оқушыдан 3 топқа бөлінеді.

Шағын топ оқушылары топ ұстанымын еске түсіреді.

Геометриялық фигуралардың қиынды қағазы

2

«Бір қадам артқа»

“Кім жүйрік”

Үйсіндер жайында толығырақ талқылау

1-топ:

1.Үйсіндер қашан өмір сүрген?
2. Үйсіндер қай жерде мекендеген?
3. Үйсіндердің астанасы?

2- топ:

1.Үйсін гуньмосы Қытай қаншайымына қай жылы үйленген және қанша мың жылқы қалың мал берген?

2. Үйсіндердің шығу тарихы туралы мәлемет қалдырған кім?

3-топ:

1. Үйсіндердің қоныстары қай жерден табылды?

2. Үйсіндер қай елмен сауда қарым - қатынас жасаған?

3.Үйсіндерде қандай әлеуметтік құрылымдарға бөлінген? (теңсіздік және жеке меншік-мал.жер)

топ оқушылары сұрақ – жауапқа тез жауап беру арқылы өз білімін көрсету

2

Глоссариймен жұмыс

1-топ

–Гуньмо- тайпа одағының билеушісі

-Мөр- билеушілер мен әскербасы, ауқатты адамдарда болған

2-топ
-Бек- тайпа көсемі

-Таңба- байлар өз малын басқа малдан айыру үшін салған

3-топ
-Усунго

-Синго- көшпелі мемлекет

Түйінді сөзбен жұмыс жасайды

Ватман

5

«Ой қозғау»

1-топ

Үйсін билеушісі.(Күньби)

2.Үйсіндердің астанасы. (Чигу)

3.Мекендеген орны (Жетісу)

4.Үйсіндер қолданылған құрылыс материалдары (Кірпіш)

5.Қарым-қатынас жасаған ел (Ғұн)

2-топ

1.Егіншілікте пайдалынған құрал. (Орақ)

2.Ыдыс аяқтарды қандай ағаштан жасады? (Қайың)

3.Ауқатты адам (Бай)

4.Жүз жыл (Ғасыр)

5.Үйсіндер туралы қай ел жазды? (Қытай)

3-топ

1. Үйсін мемлекетінің астанасы қай судың жағалауындағы Чигучэн қаласы болды.(Ыстықкөл)

2. бағалы металдан жасаған әшекей зат (сақина)

3. көшпелі мемлекет ұғымдарын білдірген? (синго)

4. билеушілер мен әскербасы, ауқатты адамдарда ғана болған (мөр)

5.Қандай метальмен кен өндірген? (алтын)

6.Бұқара-

7. Сары Үйсіндер аймағы (Орталық)

8. Үйсіндер Орталық Азиядан келді. Олардың негізгі территориясы Іле алқабында болды, батыс шекарасы ұай өзен арқылы өтіп, Қаңлылармен шектесті (Шу мен Талас)

9.Өлген адамға О дүниеде керек болады-деп заттарды көмген қандай деректе жазған.

10 қандай дәнді-дақыл өсірді? (арпа)

Тапсырма барлық топқа бірдей беру.

Оқушылар жұпта, топта жасайды,ой пікір алмастырады.

Флипчарт

5

Мағынаны тану.

«Инсерт»

Үйсіндер қоғамдық құрылысы

-Басшысы: Гуньмо
-Бағынғандар-бек: Тайпа көсемдері Ұсақ ру басылары
Тайпа, ру басыларынан, ауқатты адамдардан, жасауылдардан, абыздар мен бұқара халықтан құралды
Үйсін қоғамында теңсіздік қалыптасты
-Байлар: 4 - 5 мың жылқы болды. 4 - 5 мың жылқы болды. Балшықтан және тастан, алтын мен мыс мөрлері болған. Жібектен, биязы жүннен, матадан киім киген
Жеке меншік: Малға, Жыл - жымалы мүлік. жерге суға,
Жыл - жымайтын мүлік.
-Құлдар: Соғыстан түскен тұтқындар: Үй шаруашылығымен айналысты
-Қарапайым адамдар- Бұқара халық: Жүннен тоқылған, былғары мен қой терісінен киім киген
Оқулықтағы мәтін мазмұнымен жұмыс жасауға бағыт беу.

Оқушылар жұпқа бөлінеді.

Оқушы жұппен жұмыс

карта, оқулық

флипчарт

5

Ментальды карта

Еңбек құралдары

былғарыдан

ағаштан

сүйектен

тастан

Оқушылар ой қозғайды, өзара талқылау жасап, ментальді картамен топтастырады.

Ментальдкарта,карточка, флипчарт,

5

«Сандар сөйлейді»

Үйсіндер

Оқушылар ой қозғайды, өзара талқылау жасап, кестені толтырады

карточка, флипчарт

5

Картамен жұмыс .

1-топ-Ұйсіндер аумаға Қәзіргі қай обылыстар орналасқан?

-Үйсіндер аумағыннан ағатын өзендерді көрсет?

2-топ

Үйсін атауы қытай жазбаларында б.з.б. 2 ғасырдан бастап кездеседі. Олар «ат жақты, аққұбаша, сары шашты» болып келеді. Үйсіндердің шығыс шегі бір кездерде Қытайдың солтүстік-батысындағы Бесбалық ауданы арқылы, батысында Шу мен Талас өзендерінің бойымен өткен. Қаратаудың шығыс беткейлеріне дейін созылып жатса керек. Олардың ордасы Қызыл Аңғар (Чигучен не Чигу) қаласы Ыстықкөл мен Іле өзенінің оңтүстік жағалауы аралығында орналасты.

3-топ

Археологиялық ескерткіштері картадан көрсету.

I. б.з.б. III-IIғғ (Қапшағай, Өтеген, Қызылқайнар)

II. б.з.б. Iғ-б.з. Iғ (Тайғақ, Алтынемел, Талғар)

III.б.з. III – IIғғ (Шолақжиде, Үңгірқора, Қалқан)

Оқушылар ой қозғайды, өзара талқылау жасап, кестені толтырады

карточка, карта, флипчарт

3

«ыстық орындық»

Мұғалім оқушыларға сұрақтар қоюға ықпал жасайды. М/ы:

1-топ

2-топ

-Үйсіндер Қоғамдық құрылымы туралы деректер?

-Ертедегі үйсіндер мекендеген жерлерді картадан көрсет.

-Үйсіндердің қоныстары қай жерлерден табылды? Оларды сипаттама айтып бер.

-Үйсіндер қай елмен сауда қарым-қатынасын жасаған?

-Үйсіндерде бай адамдар қалай өмір сүрген?

3-топ

1.Жетісудағы сақ жеріне б.з.б.2.ғас.Орталық Азиадан келіп қоныстанған тайпа.

А.ғұн. Б. Үйсін В.қаңлы.

2. Үйсіндердің жоғарғы билеушісінің титулы.

а)Гуньмо. Б)шаньюй. В) хан.

3.Үйсіндердің астанасы болған қала.

а)Битянь. Б)Янгигент. В)Чичуген.

4 . Бүгінде ұлы жүз құрамындағы ру. А)найман б)тама в)үйсін

5.Б.з.б. нешінші ғасырда үйсін атауы қытай жазбаларынан кездеседі.

А) 3 б) 1 В) 2

6.Үйсіндер тайпа көсемін қалай атаған?

А) Бекзат Б) Яғбу В) Бек

7. Қандай мал шаруашылығының ауысуы қоғамның ілгері басуына әсер етті? А)отырықшы Б) жартылай көшпелі В) көшпелі.

8. Бай үйсіннің қанша мың жылқысы болған?

А) 5-6 б) 4-5 в) 4-6

9.б.з.б. ІІ-І ғасырларда үйсін мемлекеті қай елмен сауда байланысын жасады?

А) Қытай Б) Ғұн В)Қаңлы

10. Үйсіндердің солтүстік батыстағы көршісі?

А)Ғұн Б) Қаңлы В) Сармат

1а,2а,3в,4в,5в,6в,7в,8б,9а,10б

Оқушы мен оқушы әрекеттеседі, шағын топта арасында өзара әңгімелесу, сұхбаттасу жүргізіледі

Қосымша материалдар, карточка,

3

Бағалау

Мұғалім тарапынан мадақтау шағын топ өзара сарапшы тарапынан. Әр топ спикері өз тобын бағалайды.

Шағын топ ішінде сарапшылар өзара бағалауәрекетін жүзеге асырды. Табыстылық критерийіне қарай өзін-өзі бағалау.

Бағалау парағы.

2

Рефлексия

Кері байланыс парағын толтырады.

Кері байланыс парағын

1

Үйге тапсырма.

21. Сұрақтарға жауап беру кесте толтру, тест белгілеу

№

Топ оқушылары

Сөйлеу мәнері

Топтық жұмыс

Сұраққа жауабы

Картамен жұмыс

Қорытынды

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

6