Саба?ты? та?ырыбы: ?лы жібек жолыны? ?алыптасуы ж?не тарихи ма?ызы
Ма?саты: ?лы Жібек жолыны? пайда болу тарихын АКТ ар?ылы т?сіндіре отырып, Жібек жолыны? сауданы, шаруашылы?ты, халы?аралы? ?арым – ?атынасты дамытуда?ы тарихи ма?ызын ашу.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ой–?рісін дамыта отырып, с?йлеу м?дениетін ?алыптастыру, деректер мен ?зіндік ж?мыстар ?йымдастыру?а, пікір айту?а, м?тіндегі негізгі м?селені табу?а, ?з бетінше ж?мыс жасауына ба?ыт–ба?дар беру.
Т?рбиелік: О?ушыларды Отан тарихында?ы м?дени ??ндылы?тарды ба?алап, ?астерлеп, са?тай білуге баулу.
Саба?ты? т?рі: д?ст?рлі емес, саяхат саба?
Типі: жа?а білімді ме?герту.
?дісі: Флипчарт, та?ырыпты? тапсырмалар, тест,
ж?мыс д?птері
Саба?аралы? байланыс: ?аза? тілі, орыс тілі, а?ылшын тілі,
д?ниеж?зі тарихы, география, ?аза? ?дебиеті.
Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру с?ті
О?ушыларды? ынтасын жа?а білімді ме?геруге к?теру. Оны «Полиглот» ойыны ар?ылы орындау
1–ші с?ра?: ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін ?ала?ан. а?ын Абай.
(?лы, великий, great)
2–ші с?ра?: ?а?анат жерінде жібек саудасыны? дамы?анды?ын ?а?ан ордасында бол?ан ?ытай монахы Сюань Цзяньні? мына жазбасынан аны? бай?ау?а болады. Ол: «?а?ан жасыл.тен желбегей шапан киген».
(жібек, шёлк, silk).
3–ші с?ра?: М.?уезовты? ата?ты романы: «Абай.»
(жолы, путь, way).
Олай болса, балалар, б?гінгі жа?а та?ырыбымыз:
§21 ?лы Жібек жолыны? ?алыптасуы ж?не тарихи ма?ызы
Жоспары:
- ?лы Жібек жолыны? пайда болу тарихы.
- ?лы Жібек жолыны? шаруашылы?ты? дамуына тигізген ?сері.
- ?лы Жібек жолыны? м?дениетті? ?ркендеуіне тигізген ы?палы.
- ?лы Жібек жолыны? халы?аралы? ?арым – ?атынасты дамытуда?ы тарихи ма?ызы
І. Бейнеклип ар?ылы кіріспе жасалынады.
Келесі тірек–сызба ар?ылы ма?л?мат беру.
«Жібек жолы»
(негізгі тауар – жібек)
Шы?ыс ?лкелері мен батыс ?лкелерін байланыстыратырып жатуынан
Жібек жолыны? басы ?ытай жеріндегі Хуанхэ ?зеніні? а??арында?ы айма?тан басталады
«?лы Жібек жолы»
1877 жылы неміс географы
Фердинанд фон Рихтгофен ?алыптастырды
Картадан керуен жолдарын к?рсету.
ІІ та?ырып
Халы?аралы? сауда жолы ар?ылы Орта Азияны? ата?ты асыл т??ымды жыл?ылары, шы?ыс елдерінен пілдер мен м?йізт?мсы?, барыс пен арыстандар, а? аулау?а ж?не саятшылы? ??ру?а ?ажетті ??стар (?аршы?а, б?ркіт) сия?ты сирек кездесетін жан–жануарлар сатыла баста?ан.
Б?л жолды? бойымен ?олда ?сірілетін м?дени ?сімдіктерді? ішінде ж?зім т?рлері, шабдалы, ?ауын, шы?ысты?, Орта Азияны? жемістері сатыл?ан.
Келесі тапсырма: К?п н?ктені? орнына тиісті с?зді ?ою.
- Со?дыда жібек ?ндіруді? дамы?аны сонша, жібек сатуда ?ытай мемлекетімен б?секеге т?скен.
- М?селен, ?ытайды? кейбір ?алаларында оларды? отарлары бол?ан.
- Ал Жібек жолыны? Жапонияны? сілемі – ертедегі астанасы Нара ?аласында жібек сататын орындар бол?ан.
- Оны? басты бір д?лелі, онда?ы ?ибадатханада осы уа?ыт?а дейін со?ды тілінде жазыл?ан ?олжазбаны? са?талуы.
Бейнеклип: Жапония – Нар?а – ?олжазба
ІІІ та?ырып. Фотоаппарат ар?ылы тиісті с?зді ?абылда.
- Археологиялы? ?азба ж?мысы кезінде ата?ты Византия шеберлеріні? ?олынан шы??ан тамаша к?міс ??мыралар Тараз ?аласынан табыл?ан.
---Тал?ар
---Тараз
---Т?ркістан
- ?ытайды? ?демі фарфордан жаса?ан, к?зді? жауын алатын ыдыстары ?аза?станда?ы Тал?ар, Исфиджаб, Отырар сия?ты орта?асырлы? ?алалардан табыл?ан.
---Тараз, Испиджаб, Отырар
---Тал?ар, Тараз, Отырар
---Тал?ар, Испиджаб, Отырар
- ?лы Жібек жолыны? Тараз, Баласа??н, Исфиджаб сия?ты ?алалардан ?р т?рлі діни нанымдар?а байланысты мешіт–медреселерді? орындары табыл?ан.
---Тараз, Баласа??н, Испиджаб
---Отырар, Тараз, Испиджаб
---Тараз, Испиджаб, Тал?ар
IV та?ырып: С?йкестендір.
?ытай императоры
568 жылы
138 жылы
Дипломатиялы? ?арым-?атынас
?ытай императорыны? атынан
Т?рік ?а?анаты мен Византия
Иран шахы
У-Ди
Жібектен жасал?ан ?шекейлі киімдер
Бекіту: 10 с?ра? тест
1) Жібек сауда жолына «?лы» с?зіні? ?осылу себебі:
- Шы?ыс пен Батысты байланыстырды
- Ежелгі жол бол?анды?тан
- ?лкен сауда жолы болуынан
2) Жібек жолыны? бас басталатын айма?:
- Ысты?к?л ??ірінен
- ?ытай жеріндегі Хуанхэ ?зеніні? а??арынан
- Византия елінен
3) ?ытай елінен ал?аш рет жібек арт?ан керуендер Батыс?а ?арай жол?а шы??ан ?асыр:
- б.з.б. ІІІ ?. ортасы
- б.з.б. ІІ ?. ортасы
- б.з.б. І ?. ортасы
4) Жібек сауда жолы ар?ылы ерте кезден к?п елге тара?ан ?азіргі кезге дейін базарда сатылатын к?к?ніс т?рі:
- шабдалы мен ?ауын
- ж?зім мен ?ызана?
- ?ытай немесе болгар б?рышы
5) Жібек ?ндіруді дамытып, ?ытаймен б?секеге т?скен ел:
- Со?ды
- Парсы
- Араб
6) Византия шеберлеріні? жаса?ан к?міс ??мыралар табыл?ан ?ала:
- Тал?ар
- Тараз
- Отырар
7) Жібек жолыны? халы?аралы? ?арым-?атынас жа?ынан дами баста?ан кезе?і:
- б.з.б. ІІ ?. ортасы
- б.з.б. І ?. ортасы
- б.з.б. ІІІ ?. ортасы
8) ?ытай императоры У-Диді? 138 жылы Жібек жолы ар?ылы Батыс елдеріне жіберген елшілігі ?айтып оралды:
- 15 ж. кейін
- 13 ж. кейін
- 12 ж. кейін
9) ?ытай императоры жібектен жасал?ан ?шекейлі киімдерді сыйлы? ретінде жіберді:
- Т?рік с?лтанына
- Парсы патшасына
- Иран шахына
10) ?лы Жібек жолы ?атынасыны? ?лсірей бастауына ?сер еткен басты о?и?а:
- ХVІІ ?. бастап те?із жолыны? ашылуы
- ХІV ?. бастап те?із жолыны? ашылуы
- ХVІ ?. бастап те?із жолыны? ашылуы
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
c
b
а
?орыту: «?ызы?ты сандар» (та?ырыпта?ы барлы? ?асырларды ?осу)
ІІ+VI+VI+I+II=XVII ?. бастап те?із жолдарыны? ашылуы, Жібек жолыны? ?лсіреп, то?тауына ?сер етті.
Жібек жолы – Азиядан Еуропа?а шексіз дала, ас?ар тау ар?ылы сал?ан ?лемдік ?ркениетті? жар?ын к?рінісі. Осы жол?а сипаттама бере отырып, та??ажайып жерлермен танысты?. Сан ?асырлар бойы осыны? б?рін жина?тап, са?тап бізге жеткізуші бол?ан Жібек жолында?ы сапарымызды ая?тай отырып, орта?асырларды? тарихи, рухани ?міріні? к?п ?ырлылы?ын атай кетуіміз керек.
Шы?ыс пен Батысты? Еуропа мен Азияны? т?йіскен жерінде бір-біріне ??самайтын м?дениеттерді? ?зара то?ысып, саба?тасып жатуына ы??айлы жа?дай туды. ?аза?станны? отыры?шы ?ала хал?ы мен к?шпелі тайпалары к?рші елдермен ж?не алыс ж?ртпен ?арым-?атынас жасауы ар?асында адамзатты? ежелгі ?ркениетіні? алмас тасындай жар?ыра?ан м?дениетті ?мірге ?келді.
Ба?алау; ?йге тапсырма: §21 о?у, м?ліметтер, деректер ?келу.
