Алайда б?кіл ода?та?ы сия?ты, ?аза?станны? ауыл шаруашылы?ы да халы?ты? азы??а ж?не ?нерк?сіптік шикізат?а деген ?ажетін ?ана?аттандыра алмады. С?йтіп 1946-1950 жылдары ты? игеру ж?мыстары жол?а ?ойыла бастады.
1954 жылы ты? ж?не ты?ай?ан жерлерді игеру туралы шешім ?абылданды. Б?л шешімді ?аза?станды?тар ?уаттайтынды?тарын білдірді.
Тапсырмалар
Жеке ж?мыс– ашы? ж?не жабы? с?ра?тар
Топты? ж?мыс- м?тінмен ж?мыс
Ж?пты? ж?мыс – кесте толтыру
Жеке ж?мыс- «жылдар с?йлейді»
Саба? бойынша м??алімні? жазбалары:
І. ?йымдастыру кезе?і: (3 мин)
1.Сынып о?ушыларына жа?ымды ахуал ту?ызу.
2. топ?а б?лу ( ?има суреттер бойынша 4 топ?а орналастыру)
Ты? игеруге шет жерден ?ана емес, республиканы? ?з ішінен де адамдар тартылды.
Ты? игеру жылдарында республиканы? ?лтты? демографиялы? ерекшеліктері ескерілмеді.
Ты? иегру ж?мыстары ?ар?ынды ж?рді.
Игерілуге тиісті жер ?аза?тарды? сан ?асырдан бергі ата?онысы ?лт болып ?алыптас?ан, сан салалы м?дениеті ?ркен жай?ан киелі мекен екендігі айтылмады.
1960 жылдарды? басында ?аза?стан?а 2 млн-?а жуы? адам ?оныс аударды. Оларды? басым к?пшілігі славян тектілер
Б?ларды? б?рі тек ауыл шаруашлы?ына тартыл?ан, к?пшілігі ?нерк?сіп, ??рылыс, жол ?атынасы мен байланыс салаларына орналастырды
Т?р?ын ?й салу ж?мысы ж?рді.
Біра? ж?мысшыларды? к?пшілігі палаткаларда т?рып жатты. Ауызсу мен азы? жетіспеді.
Шет келгендер жан жа?та?ы ??ірлерде ж?мыс жасады.
?аза?станны? солт?стік ??ірлеріне ?ана т?н емес еді, Шымкентті?, Жамбылды?, Алматыны? к?сіпорындары мен ??рылыстарына ж?мысшылар мен мамандар ша?ыру жал?аса берді.
?ала хал?ыны? ?лес салма?ы 1939 жылы 28 пайыздан 1959 жылы 44 пайыз?а артты.
?аза?станда мекендеген барлы? т?р?ындарды? неб?рі 29 пайызын ?ана ??рап, ?з жерінде ?лтты? азшылы? жа?дайына т?сті.
1950 жылды? ортасында ?ХР – да т?ратын ?аза? диаспорасыны? бір б?лігі оралу?а м?мкіндік алды. 1960 жылы ?ытайда т?ратын ?аза?тарды? 200 мы?ы оралды.
Біра? ке?ес ?кіметі оларды т?гел к?шіріп алу?а ??лы?ты болмады.
?ала хал?ыны? ?лес салма?ы артты.
?о?амды орындарда, экономикалы? айналыста, іс ж?ргізуде орыс тіліні? ?стемдігі арта берді.
Егіншілік м?дениеті артты.
?аза?ша тілдік орта ж?не м?дениет тарылды.
4.2. Тест ж?мысы. (3мин)
1.1959 жыл?ы халы? сана?ы бойынша, республикада т?ратын жергілікті ?лт ?кілдеріні? саны:
А) 2 млн 787 мы?
?) 1 млн 787 мы?
Б) 3 млн 787 мы?
В) 4 млн 787 мы?
2.1959 жыл?ы халы? сана?ы бойынша, республика т?р?ындарыны? жалпы саны:
А) 6 млн 645 мы?
?) 9 млн 295 мы?
Б) 7 млн 387 мы?
В) 5 млн 645 мы?
3.1954 жылы ?аза?станда жыртыл?ан жер к?лемі:
А) 5,2 млн. га
?) 6,2 млн. га
Б) 4,2 млн. га
В) 6,5 млн. га
4.1960 жылдарды? басында ты? игеру барысында ?аза?стан?а ?оныс аудар?ан адамдарды? саны:
Просмотр содержимого документа
«Ты? ж?не ты?ай?ан жерлерді жаппай игеруді? барысы мен н?тижес»
Сабақ жоспары
Пәннің аты: Қазақстан тарихы
Сыныбы: 9 «Ә»
Күні:24.02.2016жыл
Сабақтың тақырыбы
Ауыл шаруашылығының дамуы. Тың игеру
Сілтеме
Жоспар
Сабақтың мақсаты
Білу: Тың игеру жылдарындағы Ауыл шаруашылығы жайлы білу.
Түсіну: Тың игеру жылдарындағы егіншілік пен мал шаруашылығы жайлы түсіну.
Қолдану: Ауыл шаруашылығының жағымды жағымсыз жақтарын ажырата алу.
Күтілетін нәтижелер
Біледі: Тың игеру жылдарындағы Ауыл шаруашылығы жайлы біледі.
Түсінеді: Тың игеру жылдарындағы егіншілік пен мал шаруашылығы жайлы түсінеді.
Қолданады: Ауыл шаруашылығының жағымды жағымсыз жақтарын ажырата алады.
Негізгі идеялар
Ауыл шаруашылығында қалыптасқан жағдай:
Соғыстан кейінгі алдыңғы жылдары шаруашылық ауыр болды.
Егіншілік мәдениеті төмен болды.
Ауыл шаруашылығында техникалар жетіспеді.
Өндіріс дұрыс ұйымдаспаған
Басшылардың сауаты төмен болды.
Осы мақсатта Бағдарлама белгіленіп ауыл шаруашылығын жақсарту міндеті қойылды.
1949 жылы мал шаруашылығын дамыту жоспары қабылданды.
Әкімшілік –шаруашылық қызметкерлері едәуір қысқартылды.
Кеңшарлар құрылды.
Алайда бүкіл одақтағы сияқты, Қазақстанның ауыл шаруашылығы да халықтың азыққа және өнеркәсіптік шикізатқа деген қажетін қанағаттандыра алмады. Сөйтіп 1946-1950 жылдары тың игеру жұмыстары жолға қойыла бастады.
1954 жылы тың және тыңайған жерлерді игеру туралы шешім қабылданды. Бұл шешімді қазақстандықтар қуаттайтындықтарын білдірді.
Тапсырмалар
Жеке жұмыс– ашық және жабық сұрақтар
Топтық жұмыс- мәтінмен жұмыс
Жұптық жұмыс – кесте толтыру
Жеке жұмыс- «жылдар сөйлейді»
Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары:
І. Ұйымдастыру кезеңі: (3 мин)
1.Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу.
2. топқа бөлу ( қима суреттер бойынша 4 топқа орналастыру)
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (7 мин). Ашық және жабық сұрақтар қойылады.
1.Ресми мәліметтер бойынша Қазақстанда 1940 жылы жұмысшы және шаруа саны қанша болған?
634 мың жұмысшы, 912 мың шаруа
2. 1960 жылы қанша жұмысшы және шаруа болды?
2,2 млн-нан астам жұмысшы, 611 мың шаруа
3.1956 -1960 жылдары орта білімді жастар оқитын оқу орны:
Жаңа техникалық училищелер ашылды.
4.1947 жылы қандай реформа жүзеге асты?
Ақша реформасы
5. Еңбекшілердің жалақы мөлшері қай жылы 97,4 сомға дейін өсті?
1965 жылы
6. Соғыстан кейінгі жылдары әлеуметтік тұрмыстық жағдай тез жақсарып кете қоймағанына налымады. Себебін қалай түсінді?
Соғыс зардаптарынан деп түсінді.
7. Халықтың тұрмыс жағдайын жақсарту үшін нені жүзеге асырды?
А)1947 жылы еңбекшілерге өнеркәсіп мөлшерін бөліп беру жойылды.
Ә) көпшілік қолды тауардың бағасы арзандатылды.
Б) кооперативтік сауданың кеңеюі базар бағасының түсуіне ықпал етті.
В) әлеуметік қамсыздандыруға арналған қаржының көлемі артты. Яғни көпбалалы, жалғызбасты аналарға жәрдем берілді т.б.
8. Еңбекшілер не үшін жыл сайын бір айлық жалақысына облигация сатып алуға мәжбүр болды?
А) Өз табыстарын өздері толық пайдалана алмады.
Ә) Ауыл адамдарының тұрмысы қалалықтардан әлдеқайда төмен болды
ІІІ. Жаңа сабақ (18 минут)
Мұғалім түсінігі.
3.1. «Қима суретті құрастыру»
Мына суретте не бейнеленген?
топ «қырман»
топ «егістік алқап»
топ «құрал –сайман»
топ «диірмен»
3.2. Бейнефильм көрсетіледі. «Тың игеруоқиғасы»
3.3. Сабақтың жоспары
1. Ауыл шаруашылығының дамуы. Мал шаруашылығының жағдайы.
2. Тың игеруге жаппай кірісу
3. Тыңның алғашқы табыстары мен нәтижелері
4. Демографиялық ахуалдың күрт өзгеруінің келеңсіз әсерлері.
3.4.Топтық жұмыс.
Топтарға мәтін бөлініп беріледі.
Әр топтан бір оқушы шығып мәтіндерін қорғайды
Топтар өз ойларын қағаз бетіне түсіріп постер құрады
Топтар бірін –бірі екі жұлдыз бір ұсыныспен, екі жұлдыз бір тілекпен бағалайды
Табыс өлшемдері:
Мәтін мазмұнының ашылуы
Суреттелуі
Сөйлеу мәдениеті
ІV. Бекіту тапсырмалары (10 минут)
4.1. Әр жұпқа мәтін бойынша тапсырма беріледі. Кесте толтырады. Мұғалімнің жазбасымен тексеріп өзін –өзі бағалайды. Әр дұрыс жауап 1 ұпай.
1-жұпқа тапсырма:
Ауыл шаруашылығының дамуы. Мал шаруашылығының жағдайы.
Жағымды жақтары
Жағымсыз жақтары
Ауыл шаруашылығы қалыптасты.
Техникалар жетіспеді.
Ұжымшарлар мен кеңшарлар құрылды.
Басшылардың сауаты төмен болды.
Жақсарту шаралары жүргізілді.
Ауылшаруашылық өндірісін ұйымдастыруда өрескел келеңсіздіктерге жол берілді.
Маман кадрлар дайындау ісі жолға қойыла бастады.
Әкімшілік –шаруашылық қызметкерлері едәуір қысқартылды.
Нарықтық қатынасқа көшу керек болатын.
Бірақ билік басындағылар экстенсивты жолмен- кең ауқымды тың жерлерді игеру әдісімен шешуге кірісті.
1949 жылы мал шаруашылығын дамыту жоспары қабылданды.
Тың игеруге байланысты жайылымдық жерлердің тарылуы бұл саланың дамуына тежеу болды.
Жағдайды жақсарту барысында шешім шығарып, қаулы қабылданды.
Уақытында орындалған жоқ.
Мал шаруашылығына бөлінген жемдік дақылдар егісінің көлемі ұлғайды.
Шабындық жерлер тарыла берді.
1965 жылы мал басы 67,4 %- ға жалпы саны 39 млн- ға жетті. Ет сүт өнімі ұлғайды.
Құнарсыз алқаптар көбейе берді.
2-жұпқа тапсырма:
Тың игерудің барысы мен нәтижелері
Жағымды жақтары
Жағымсыз жақтары
1953 жылы тың игеру қатысты мәселе Одақ деңгейінде қызу талқыланды.
«Жерді жаппай жыртып тастау, мал шаруашылығының дамытуға зиян келтіреді» деп санаған партия ұйымының басшылары орнынан алынды.
Тың игеру жөніндегі шешімді қазақстандықтар қуаттады
КСРО –ның алыс түпкірлерінен адамдар ағылып келе берді
1954 жылы егістікке жарамды жерлерді зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Алайда орасан зор жерді жыртып тастаудың зиянды салдары ескерілмеді.
Тың игеру жылдары 640 мың адам, олардың 150 мыңы механизатор болды
Оларға құрмет, марапат көрсетілгенімен тұрақтауын қамтамасыз ете алмады.
Тың игеруге қатысқан адамдарды материалдық ынталандыру шаралары жүргізілді.
Материалдық көмек бәріне бірдей бөлінбеді. Қазақстанның тыңынигеруге ниет білдірген, Ресей жерінде тұратын қазақ жұрты ешқандай көмек ала алмады.
1954 жылы 6,5 млн га тың жер жыртылып, 7650 мың тоннаға жетті. Ал 1956 жылы респуликада 16 млн пұт астық жинады.
Миллиондаған жерді жырту, елді мекендер салу, мал жайылымдарын және жем шөп дайындайтын алқаптардың ауқымын тарылтты.
Республикаа техникалық дақылдар, көкөніс, жемшөп өндіру де ұлғайтылды.
Жоғары көрсеткіштерге қол жеткізу үшін орасан зор аумақтар жыртылып, экологиялық тепе –теңдік бұзылды.
1950 жылдар ішінде Қазақстанда 15 жаңа қала, 86 қала тұрпатты поселкелар, жүздеген шағын елді мекендер пайда болды.
Тұрғын үй салу қарқыны мен мәдени тұрмыстық қызмет көрсету артта қала берді.
Қазақстанға өзге республикалардан адамдармен қоса қыруа техника келді.
Жаңа кеңшарларды жаңа техникамен қамтамасыз ету сөз жүзінде қалды. Ұжымшарларды бұрынға МТС- тердің ескі техникасын қымбат бағамен сатып алуға мәжбүрледі.
3- жұпқа тапсырма:
Демографиялық ахуалдың күрт өзгеруінің келеңсіз әсерлері.
Жағымды жақтары
Жағымсыз жақтары
Тың игеруге шет жерден ғана емес, республиканың өз ішінен де адамдар тартылды.
Тың игеру жылдарында республиканың ұлттық демографиялық ерекшеліктері ескерілмеді.
Тың иегру жұмыстары қарқынды жүрді.
Игерілуге тиісті жер қазақтардың сан ғасырдан бергі атақонысы ұлт болып қалыптасқан, сан салалы мәдениеті өркен жайған киелі мекен екендігі айтылмады.
1960 жылдардың басында Қазақстанға 2 млн-ға жуық адам қоныс аударды. Олардың басым көпшілігі славян тектілер
Бұлардың бәрі тек ауыл шаруашлығына тартылған, көпшілігі өнеркәсіп, құрылыс, жол қатынасы мен байланыс салаларына орналастырды
Тұрғын үй салу жұмысы жүрді.
Бірақ жұмысшылардың көпшілігі палаткаларда тұрып жатты. Ауызсу мен азық жетіспеді.
Шет келгендер жан жақтағы өңірлерде жұмыс жасады.
Қазақстанның солтүстік өңірлеріне ғана тән емес еді, Шымкенттің, Жамбылдың, Алматының кәсіпорындары мен құрылыстарына жұмысшылар мен мамандар шақыру жалғаса берді.
Қала халқының үлес салмағы 1939 жылы 28 пайыздан 1959 жылы 44 пайызға артты.
Қазақстанда мекендеген барлық тұрғындардың небәрі 29 пайызын ғана құрап, өз жерінде ұлттық азшылық жағдайына түсті.
1950 жылдың ортасында ҚХР – да тұратын қазақ диаспорасының бір бөлігі оралуға мүмкіндік алды. 1960 жылы Қытайда тұратын қазақтардың 200 мыңы оралды.
Бірақ кеңес өкіметі оларды түгел көшіріп алуға құлықты болмады.
Қала халқының үлес салмағы артты.
Қоғамды орындарда, экономикалық айналыста, іс жүргізуде орыс тілінің үстемдігі арта берді.
Егіншілік мәдениеті артты.
Қазақша тілдік орта және мәдениет тарылды.
4.2. Тест жұмысы. (3мин)
1.1959 жылғы халық санағы бойынша, республикада тұратын жергілікті ұлт өкілдерінің саны:
А) 2 млн 787 мың
Ә) 1 млн 787 мың
Б) 3 млн 787 мың
В) 4 млн 787 мың
2.1959 жылғы халық санағы бойынша , республика тұрғындарының жалпы саны:
А) 6 млн 645 мың
Ә) 9 млн 295 мың
Б) 7 млн 387 мың
В) 5 млн 645 мың
3.1954 жылы Қазақстанда жыртылған жер көлемі:
А) 5,2 млн. га
Ә) 6,2 млн. га
Б) 4,2 млн. га
В) 6,5 млн. га
4.1960 жылдардың басында тың игеру барысында Қазақстанға қоныс аударған адамдардың саны:
