Т?ркия ашы? саба?

9-сынып. Дүние жүзі тарихы.

Сабақтың тақырыбы: §10. Түркия

Сабақтың мақсаты:

• 1918-1923 жылдардағы Түркия халқының ұлт-азаттық күресінің себебі мен алғышарттары , сұлтандық үкіметтің Германияны жақтап дүниежүзілік соғысқа қатысуынан туған шаруашылық күйзеліспен тығыз байланысты екенін, негізгі қозғаушы күш Түркия шаруалары болғанын, ал саяси басшылығында ұлттық буржуазия топтары тұрғанын ашып көрсету;

• Белсенділігін арттырып, білімдерін жетілдіру;

• Тарихи санасы қалыптасқан, дүниежүзілік мәдениетпен сусындаған, ұлттық рухы жоғары, шығармашыл жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Көрнекілік: карта, сызбалар, бейнематериал.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

«Тарих рецептпен жасалмайды. Оқиғаларды бағалағанда біз нақты тарихи жағдайларға, қолдағы бар деректерге сүйенуіміз керек. Не нәрсенің де мәнін түсінуге бастайтын кілт сол» деп тарихшы Е.Бекмаханов айтқандай сіздер тарих сабағына келдіңіздер!

Балалар «тарих» дегенде не айтқыларың келеді?

• Тарихтың қай кезеңіндеміз? ХХ-ХХІ ғасырлар

• Қазіргі дүниежүзі тарихы нешеге бөлінеді? 1)1914-1945ж 2) 1945 ж. - күнібүгінге дейін)

• Ал Жапония туралы не білеміз?

Өткен сабақта өтілген Жапонияның 1914-1945 жылдар аралығындағы тарихын білу мақсатында Пресс конференция ұйымдастырғалы отырмын.

Баспасөз конференциясының бүгінгі қонақтары ғалымдар мен тарихшылар.

• Олар: Қазыбай Әділхан, Шайахметова Шынар,Беранбекова Жайдарлы

Бүгін біздің конференцияда облыстық « Арқа ажары » және аудандық «Ақмол ақпараты» газеттерінің тілшілері қонақта. Ғалымдардан Жапонияның 1914-1945 жылдардағы тарихын біле аласыздар.

Мысалы: (журналистердің сауалдары)

• Жапонияның астанасын атап, картадан көрсетіп беріңізші

• Жапонияның Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі ішкі және сыртқы саясатын сипаттап беріңізші, сондай-ақ жапон билеушілері Қытайға қандай талап қойды? Жауап: ХХ ғасырдың басында Жапония дамыған ірі капиталистік елге айналып, басқыншылық саясат жүргізді.Сыртқы саясатта Жапония Англиямен жақындасып,оның ықпалында болды.Ең алдымен ,ол Қытайды бағындыруды көздеді.Жапония 1914 жылы тамызда Германияға соғыс жариялап, Тыныұ мұхит пен Қытайдағы неміс иеліктерін басып алды.Келесі жылы Қытайға 21 талап ұсынып, оның әскери, саяси, қаржы салаларына жүргізе бастады. Ал ішкі саясаты бойынша елде әскери жағдай енгізіліп, қалың бұқараның тұрмысы нашарлады. Ашыққан тұрғындардың қозғалысын Жапон тарихында «күріш бүліншілігі » деп атайды.күріш сататын дүкен, қамбаларды қиратты.Өкімет бұл қозғалысты 1923 ж. қарашадағы жойқын жер сілкінісіне байланысты басып тастады.

• Бірінші және екінші дүниежүзілік соғыс аралығында Жапонияда қандай жағдайлар болды?

• Тынық мұхиттағы соғыстың барысы және оның нәтижесі қандай?

• Жапон милитаризмінің жоспарлары іске асты ма?

Қорытындылау.

Жаңа сабаққа көшу:

Ой қозғау.

Кіші Азия түбегінде орналасқан, ежелгі дүниеде Хетт патшалығы болған,орта ғасырларда Шығыс Рим империясының (Византия) астанасы тұрған қазіргі мемлекет? Түркия

Астанасы қай қала? Анкара

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Түрік халқының ұлт-азаттық күресінің басталуы.

• Түркияның сұлтандық өкіметі өз халқының қамын ойламай Германия блогын жақтап, әділетсіз соғысқа килікті.

• Германия империялистерінің саяси және экономикалық үстемдігін жақтырмаған халық бұқарасы 1916-1917 жылдары майдан шебін тастап, елге қашты.

• Соғыстан жеңілген Түркия жеріне Антанта тобының әскерлері енгізіліп, маңызды аймақтарды басып алды. Жергілікті халыққа зорлық-зомбылық көрсетті.

Англия мен Францияның соғыс кемелері Босфор мен

• Дарданелл бұғаздарын, Батыс Анадолы аймағын басып алды.

• Соғыс соңында Ресей тұтқыныда болған 80 мыңнан астам түрік солдаттары еліне қайтарылды. Және елге оралысымен халықты тәуелсіздік үшін күреске жұмылдырды.

1. Құқық қорғау ұйымдарын құру

• 1918-1923 жылдары ұлт-азаттық қозғалыстың басшылығында « Құқық қорғау ұйымдары» атты буржуазиялық патриоттық ұйымдар болды.

• 1919 жылы осындай бытыраңқы ұйымдардың басын қосып, жалпыұлттық ұйым құру жұмысын Анадолыдан келген генерал Мұстафа Кемал паша өз қолына алды.

• 1920 жылы Анкара қаласында Ұлы халық жиналысы (парламент)шақырылып,Түркияның тәуелсіздігі мен тұтастығын жариялады.

1. 1921-1922 жылдардағы Ресей-Түркия келісімдері.

• 1920 жылы Мәскеуге елші жіберіп, 1921 жылы 16 наурызда Кеңес-Түркия достық және өзара көмек туралы келісімге қол қойылды

• Кеңестік Ресей үкіметі революцияшыл Анкара тобына тегін 10 млн сомдық алтын, қару-жарақ, оқ-дәрі жеткізетін болды.

1. Сакария шайқасы

• 1921 жылы наурызда Түркия армиясы гректердің басқыншы армиясын шегіндіріп, бірінші жеңіске ие болды.

• 1921 жылы 23 тамыз-13 қыркүйек күндері Сакария өзенінің бойында шешуші шайқас болып, Мұстафа әскерлері жеңіске жетіп, 1922 жылы Анадолы аймағын гректерден тазартты.

• Италия мен Франция әскерлері де елден шығарылды.

• 1922 жылы Түркияның ұлы халық жиналысы сұлтан билігін жойып, империяның ақырғы сұлтаны V Мехмед елден қуылды.

• 1924 жылы 24 шілде күні Лозанна қаласындағы халықаралық конференция

1. Ұлт-азаттық күрестің маңызы

• 1918-1923ж.ж. Кемал бастаған революция сұлтан билігін жойды.Осман империясының орнына республикалық билік орнады

1. Кемал үкіметінің реформалары. / кітаппен жұмыс /

1. 1930 жылғы Түркия республикасының беделінің тұрақтануы.

2. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Түркия. (үйге)

Терминдермен жұмыс.

Негізгі оқиғалары:

• 1918-1923 жылдар-Түркиядағы ұлт-азаттық қозғалыс.

• 1920 жылы –Түркияның тәуелсіздігі жарияланды

• 1921 жылғы 16 наурыздағы Түркия-Ресей келісімі

• 1922 жылғы қарашада сұлтан билігін жою туралы заңның қабылдануы.

• 1923 жылы 29 қазанда Түркия Республикасы жарияланды

• 1924 жылғы 20 сәуірде жаңа Конституция қабылданды.

• 1932 жылы Түркия республикасы Ұлтар Лигасына қабылданды.

Сабақты бекіту:

1. «БҮБ» әдісі бойынша

   Білгенім	Үйренгенім	Білгім келеді

2. Оқушыларға төмендегі тапсырмаларды беремін.

І. Мына жылдарға түсінік беріңдер

1)1918-1923 жылдар Түркиядағы ұлт- азаттық қозғалыс

ІІ . Мына жылдары Түркия республикасында қандай заңдар қабылданды

1)1924 жыл 20 сәуір Жаңа Конституция

2) 1926 жылы азаматтық заң жинағы

3) 1934 жылы фамилия енгізу туралы заң

ІІ . Мына даталардың маңыздылығы неде?

1)1923 жылғы 29 қазан- Түркия Республикасы жарияланды

2) 1923 жылғы 13 қазан- астанасы Анкараға көшірілді

3)1924 жылғы 3 наурыз- Халифат жойылды

1932 жылы- Ұлттар Лигасына қабылданды

1934 жылғы 24 қараша- М.Кемалға Ататүрік деген фамилия берілді

1. жылы- Швейцарияның Монтре қаласында халықаралық конференция шешіміне сәйкес Босфор мен Дарданелл бұғаздары Түркия иелігіне қайтарылды

V .Қорытынды сұрақ. Кемал Ататүрікті прогресшіл саяси қайраткер деуге болады ма?

V І.Бағалау

VІІ. Үйге тапсырма: §10–ты соңына дейін оқу

М.Кемал пашаның өмірі мен қызметі туралы хабарлама әзірлеу.

Сарыкөл ауылы № 47 негізгі мектебі

Ашық сабақ

Түркия

9 сынып

Өткізген: Сапарғали Г.А.

2015-2016 оқу жылы