Тема урока: Тас д?уірі (палеолит) 6 сынып

Саба?ты? та?ырыбы: §3. Тас д?уірі (палеолит).

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік ма?саты:  ?аза?стан аума?ында?ы тас ?асыры, тас ??ралдар мен оны ??деу т?рлері туралы т?сінік беру.

Дамытушылы?: О?ушыларды? ойлау ?абілетін дамыта отырып, шы?армашылы? ізденіске жетелеу.

Т?рбиелік: ?з Отанын с?юге, ??рметтеуге тарихи ескерткіштерді са?тау?а т?рбиелеу.

К?рнекілігі: Суреттер, карта, тірек-сызбалар, ребустар.

Саба?ты? барысы:

1. ?йымдастыру кезі
2. ?й тапсырмасын с?рау: а) с?ра?-жауап ?дісі.
3. Жа?а саба?ты ме?герту:

А) Ребус шешу.

?) Тірек-сызбамен ж?мыс.

Б) Суретпен ж?мыс.

      4. ?орытынды.

?й тапсырмасына ?ойылатын с?ра?тар:

1. Жамбыл облысынан ?ай д?уірді?, ?андай е?бек ??ралдары табылды?

         (Палеолит – 5 мы?нан аса е?бек ??ралдары – ?ашау мен ?шкір заттар)

1.  Адамдар тас ??деуді ?алай жетілдірді?

      (??деді, б?р?ылады, ?ашап бір пішінге келтірді)

1. Адамдар тастан ?андай е?бек ??ралдарын жасады?

     (пыша?, найзаны? ?штары, б?р?ы, ?ашау, бал?а кескіш т.б.)

1. Е?бек ??ралдары ?айсы кезе?де пайдалану?а ы??айлы ?алып?а т?се бастады?      (Орта тас ?асыры Мезолит – шам б.з.б 12-5 мы? жыл б?рын)
2. М?з басу д?уірі ?ай кезе?дерді ?амтыды? (100 мы?нан 13 мы? жыл?а дейін)
3. Адамдар отты неге пайдалан?ан, оны? ?андай пайдасы болды?

(жылынды, жырт?ыштардан ?ор?анды, тама? пісіріп жеді)

«Ми?а шабуыл» стратегиясы бойынша жа?а саба?ты? та?ырыбын табу ?шін о?ушылар?а ребус шешуді ?сынамыз.

Жа?а саба?ты? мазм?ны: Тас д?уірінде адамдар неге тас ??ралдарды пайдаланды. Сонды?тан да адамзат барлы? тас ??ралдарды ?ндірген ж?не пайдалан?ан уа?ытты тас ?асыры деп атады.

Жа?а саба?ты тірек-сызба бойынша т?сіндіру.

Суретпен ж?мыс.

       Адамны? жетілуінде е?бек шешуші р?л ат?арды. Адам е?бек ар?ылы жетіліп, оны? ?олы, с?зі, миы дамыды.        «Саналы  адамны?» с?йегі ал?аш рет Францияны? Кро-Маньон ??гірінен табыл?ан. Сонда?тан да саналы адамды кроманьонды? деп атайды.

Электронды о?улы?пен ж?мыс.  ДІНИ  НАНЫМ- СЕНІМДЕР

Ежелгі адамдар ?здеріні? жануарлар ж?не ?сімдік ?лемінен ?згешелігін сапалы т?рде т?сінді. Діни сенімдер бірден пайда бол?ан жо?. ?йткені ал?аш?ы адамдар таби?атты? ?ата? ??былыстары мен жырт?ыш а?дар алдында ?лсіз бол?анын ?здері? жа?сы білесі?дер. Ал?аш?ы адамдар ормандарды? ?ртенгенін, к?н к?ркіреп, найза?ай ойна?анын, сел болып жа?быр жау?анын т?сіне алмады. Б?ларды жасап т?р?ан бір к?ш бар деп ойлады.

Ал?аш?ы адамдар ба?дар іздеп аспан?а к?з сал?ан. Мал ба??ан адам ж?лдыздар?а, к?нге ?арап, оны? ??діреттілігіне бас иген.

Таби?ат ??былысына т?уелді бол?ан ал?аш?ы адамдар ?р кезде тотемдік, я?ни киелі жануарлардан, заттардан ?мір басы басталады деп, ?здеріні? тайпасыны? аттарын т?лкі, ?аршы?а, б??ы, ?зын пыша? деп ата?ан.

??дай?а сенушілер таби?ат жарасымы мен ?йлесімін б?збау ?шін олар осы о?и?аларды? ?р?айсына ??дай жолы деп ??рбанды? атап, д??а ?айырып, ж?н-жорал?ыларын жасап отыр?ан. Мысалы: егінні? бай ?німі к?н жылуына, жа?бырлы к?к б?лтты? к?п болуына, малшыны? малыны? к?п болуы оны? ?ор?аушысына байланысты деп т?сінген.

Ал?аш?ы адамдар ??дай болмысын адам, жануар бейнесінде ?алыптастыр?ан. Тастан, а?аштан ??дай болмыстарын жаса?ан. Адамдар ?оныс еткен жерлерде бал-бал тастар ауылды? ортасына орнатылып, ?р кезде о?ан ??лшылы? етіп, сыйынып отыр?ан.

Ау?атты адамдар сенім-нанымдарды ?здеріні? ма?сатында пайдаланып, тайпалар?а, топтар?а билік ж?ргізген. ?атал таби?ат аясында тіршілігін ?зіп алмауды? е? бір к?йкі ?рекеттері таби?ат к?штеріне табынуды? м?нін ?л?айтып, тарих сахнасына дінні? шы?уын алып келді.

"ПАЛЕОЛИТ" с?зіне с?зж?мба? шешу.

1. Тас д?уірі не деп аталды?

2. ?азба ж?мыстарын ж?ргізетін адамдар?

3. Орта тас ?асыры не деп аталды?

4. Ал?ашы адамдар неден ине жаса?ан?

5. Алаш?ы адамдарды? е? бірінші е?бек ??ралдарыны? бірін ата?

6. Жа?а тас ?асыры не деп аталды?

7. Т?ра?тардан табыл?ан тас ??ралдарын ата?

8. Саз балшы?тан к?йдіріп не жасады?

?орытынды:   ?осымша ?дебиетпен  ж?мыс.  

Тас ?асыры

 Шо?тас ескерткіші ?аза?стан-Ресей археологиялы? экспедициясыны? барысында ашыл?ан. Айма?ты ежелгі адамдарды? мекендегеніні? д?лелдерін ?аза?станны? о?т?стігіндегі палеолиттік м?дениеттер орталы?ны? ал?аш?ы ?йымдастырушысы Х.А. Алпысбаев келтіріп отыр. Облысты? Б?йдібек ауданында?ы ?арасу к?п ?абатты палеолит т?ра?ыны? ашылуы ?ылым?а ?осыл?ан с?белі жаналы? болды. Б?л ауданны? айма?ы ежелгі тарих?а ?атысты к?птеген ?ылыми е?бектерде келтірілген: археологиялы? ?азба ж?мыстарыны? барысында м?нда 20-дан аса ежелгі адамдарды? мекендері, к?птеген тас ?асыр д?уіріні? ??рал-саймандары табыл?ан. О?т?стік ?аза?стан ?алымдары орта ж?не жо?ары палеолит д?уірлеріне жататын 6 м?дени ?абаттарды ашты. К?птеген тастан жасал?ан б?йымдармен бірге жануарлар с?йектеріні? ?алды?тары, от жа??ан жерлерліны? іздері. охраны? б?ліктері табыл?ан. ?аза?станда м?ндай ежелгі ?асырлар д?уіріне жататын ескерткіштер санаулы-а?.

         1958 жылы Кіші ?аратау ?ойнауынан жо?ар?ы палеолит д?уіріне             жататын ?шбас ??гірі (Соза? ауданы) ашылды. ??гірді? жартас еденінде оша? ма?ынан бір ?ырына 10 белгі салын?ан алеврониттен жасал?ан б?йым табыл?ан. М?ндай кертікті б?йымдар есептеу операцияларында ?олданыл?ан. Осы?ан ??сас с?йектен жасал?ан б?йымдар (б.з.д. VІ-Ш мы? жылды?тарда) ?ара?о?ыр ?нгірінен де (Т?лкібас ауданы) табыл?ан. Б?л жерден тастан жасал?ан е?бек ??ралдары, жебелерді? ?штары, с?йектен жасал?ан ?са?-т?йектер, д??гелек, боял?ан керамика ыдыс-ая?тар табыл?ан. ?аза?станны? онт?стігінде м?ндай жа?алы?тар бірен-саран, сол себепті ??гірді елімізді? бірегей археологиялы? ескерткіштерінін ?атарына жат?ызу?а болады. Мезо ж?не неолиттік д?уірлерді? тас индустриясыны? ескерткіштерін іздестіру б?л к?ндері де ж?ргізілуде.

«Н?рын шаш?ан О?т?стік» таныстыру альбомы.   142-бет.

        Бекіту с?ра?ы:

1. Палеолит заманыны? ескерткіштері ?аза?станны? ?ай жерінен табылды?
2. Палеолит д?уіріні? ?аза?станда?ы т?ра?тарын ата?
3. «Адамды адам еткен е?бек» дегенмен келісесі? бе? Неге?
4. Ру дегеніміз не?

?йге тапсырма: Е?бек туралы ма?ал-м?телдер жазу, Та?ырыпты о?у.