Саба?ты? та?ырыбы: §2. Тарихты? ?айнар к?зі – деректер.
Саба?ты? ма?саты:
- Білімділік: Тарихи дерек дегеніміз не, оны? т?рлері, олар ?алай пайда болады. Археология, этнография ?ылымдары нені зерттейтіндері, оларды? тарих ?ылымын тере? ме?герудегі ма?ызы туралы білім беру.
- Дамытушылы?: О?ушыларды ?з ойларын жеткізіп, пікір айту?а бейімдеу, ойларын ?орытындылап салыстыра білу да?дысын ?алыптастыру. ?ткен саба?ты? материалдарымен байланыстыра отырып, деректерді? ерекшелігі мен айырмашылы?ын, ??састы?ын айырып таба білу сия?ты ойлау ?абілетін дамыту.
- Т?рбиелік: Тарих п?ніні? салаларыны? тарихты жазуда?ы ма?ызын т?сіне білуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас
?дісі: интерактивті.
П?н аралы? байланыс: география, математика, ?дебиет, бейнелеу.
К?рнекілік:
- Археологиялы? ?азба ж?мыстары кезінде табыл?ан ежелгі ?алаларды? суреттері (Б?зо? ?аласы, ежелгі Сарайшы?, т.б.)
- Тас бетінде жазыл?ан ежелгі жазуларды? суреті (??лтегін, Тонык?к, т.б.)
- «Ежелгі ?аза?стан картасы»
- Плакат?а салын?ан кестелер
Саба?ты? барысы:
- ?йымдастыру кезе?і.
- ?й тапсырмасын с?рау. ?й тапсырмасын ?з еріктерімен айтып бергісі келген 1-2 баладан саба? с?рап, ?ал?ан балалармен жалпы ??гімелесу т?рінде ?ткізуге болады. Ол ?шін:
- «Тарих ?андай ма?ын білдіреді?»
- Оны ал?аш пайдалан?ан кімдер?
- «Тарих атасы» деп кімдерді атаймыз, неліктен? – деген с?ра?тарды ?оямын. Тарих п?нін о?ып-білу не ?шін ?ажет деген с?ра?тар бойынша о?ушыларды? ?з ойларын айт?ызып ?орытынды жасай білуге ?йрету ?ажет. Ал?аш?ы саба?тан бастап балалар?а «тарихи тілмен» с?йлеуге бейімдеу. Та?ы айта кететін ма?ызды м?селе – ?йге берілген жазбаша тапсырмаларды міндетті т?рде ал?аш?ы саба?тан бастап ж?йелі т?рде тексеріп отыру. Б?л о?ушыларды жауаптылы??а ?йретеді. Тіпті уа?ыт жетпей оны ты??ылы?ты тексеріп шы?у?а м?мкіндік болма?ан к?нде тездетіп о?ушылар?а д?птерлері?ді ашып ?ойы?дар, тексеріп шы?айын деп к?з ж?гіртіп ?арап шы?у. Осылайша ?й тапсырмасын тексеріп шы??ыннан кейін о?ушыларды? тапсырманы ?аншалы?ты д?рыс орында?анына, оларды? белсенділігіне, дайынды? д?режесіне ?арап, ?зіні? ал?аш?ы саба?ыны? ?аншылы?ты н?тижелі бол?анын біле аламын. Ал егер о?ушыларды? жауабы ?ана?аттандырмаса, ?зімні? ?ай жерде ол?ылы? жібергендігімді іздестіремін. Осылайша ?й тапсырмасы ар?ылы ?ткен о?у материалдарын ?орытындылап, негізгі есте са?тайтын тірек с?здерді ескертіп, жа?а саба?ты бастаймын.
Жа?а саба?ты т?сіндіру.
Б?гіннен бастап б?л «Тарих ?лемі» деп аталатын б?лімде саяхатымызды бастаймыз. Та?та?а «Тарихты? ?айнар к?зі-деректер» деп жазып ?оямын. Алдын ала дайындап ?арап ?оятын жо?арыда айтыл?ан к?рнектіліктерге (?й тапсырмасын с?ра?анда балаларды ала?датпау ?шін б?л к?рнектіліктерді ашпалы-жаппалы та?таны? артына іліп дайындап ?оямын) о?ушыларды? назарын аударады. Та?тада ілінген суреттер бойынша о?ушылар?а «Сендер та?тада нені? суреттерін к?ріп отырсы?дар?» деген сия?ты с?ра?тар ?ойып, жа?а та?ырыпты т?сіндіремін. ?тілетін жа?а о?у материалы бойынша жа?а та?ырыпты? жоспары та?та?а жазылады.
Та?ырыпты? жоспары:
1 Тарихи дерек к?здері.
?) Жазбаша деректер.
?) Ауызша деректер.
б) Археологиялы? деректер.
в) Этнографиялы? деректер.
Б?л т?сініктер мен ??ымдар о?ушылар?а б?рын таныс болма?анды?тан алдын ала
«Тарихи деректер» деген кесте іліп ?ою керек.
Тарихи деректер
Ауызша
Жазбаша
Археологиялы?
Этнографиялы?
Отанымызды? тарихы б?гінгі к?нге дейін негізінен заттай ж?не жазбаша т?рде бас?а тілдегі деректер ар?ылы жазылып келгенін, атадан-бала?а м?ра болып жетіп отыр?ан ауызша тарих айту д?ст?ріні? бол?анына то?талу. Тарихты д?рыс т?сіну ?шін осы деректерді? б?рін салыстыра ?олдану керектігін айтамын.
Ауызша деректерден бас?а ?аза?тарды? ата-бабалары т?ріктерде де жазба д?ст?ріні? бол?анды?ына оны? ку?л?рі деп к?не т?рік жазуларыны? суретін к?рсетемін. М?нда?ы жазуларды? ?азіргі жазулардан айырмашылы?ына то?таламын. Осы орайда жазбаша тарихи деректерге ?андай деректер жататынын с?рап, о?ушыларды? жауаптарынан
