§ 6. Кіші ж?зді? Ресейге ?осылуы

8-сынып. ?аза?стан тарихы

Саба?ты? та?ырыбы: § 6. Кіші ж?зді? Ресейге ?осылуы

Саба?ты? ма?саты:

О?ушыларды Кіші ж?зді? Ресейге ??осылуыны? негізгі себептерімен таныстыра отырып, о?ан жо??ар шып?ыншылы?ыны? ?серін ж?не ?біл?айырды? Ресейге ?осылу саясатында ?андай ма?сат к?здегенін т?сіндір.
Салыстырмал талдау жасау ар?лы о?ушыларды? шы?армашылы? ынтасын дамыту, та?ырыпты ашу ?шін к?рделі немесе ?арапайым жоспарлар ??ру, ?з к?з?арасы н д?лелдеуге ?йрету.
Ма?сат?а жету жолында табандылы??а, шыдамдылы??а, ерік-жігерді? к?шті болуына т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: аралас

Саба?ты? ?дісі: интерактивті

К?рнекілік: карта, сызба

Негізгі т?сініктер: Сырт?ы саяси жа?дайды? шиеленісуі, орат, Ресейді? «азиялы? саясаты», ?аза?старды баш??рттар?а айдап салу саясаты, елшілік, боданды?, империя, саяси ж?не экономикалы? т?уелділік, ?скери ?ор?анысты? бекіністер.

Саба?ты? барысы:

?йымдастыру кезе?і
О?у ??ралын тексеріп т?гелдеу
«Хабар» /ел жа?алы?тарынан.../
О?ушы зейінін саба??а аудару

?й тапсырмасын с?рау:

Кестені? толтырылуын тексеру.
О?ушыларды? ?здері жина?ан м?ліметтерін о?у?а м?мкіндік беру, оны сынып болып тал?ылау, ба?алау.

Жа?а та?ырыпты о?ытуды? жоспары:

XVIII ?асырды? І-ширегіндегі ?аза? ханды?ыны? ішкі ж?не сырт?ы саяси жа?дайы, жо??ар шап?ыншылы?ына тойтарыс беру ?шін ?біл?айыр ханны? ?стан?ан ба?ыты.
Ресей мемлекетіні? XVIII ?асырды? 20-жылдарыны? ая? кезіндегі ?аза?стан?а ?атысты ?станымы.
XVIII ?асырды? 30-40 жылдарында?ы Кіші ж?не ?лы ж?зді? жа?дайы.
?й тапсырмасын тексергеннен икейін, карта ар?ылы ?ткен материалды ?аншалы?ты игергенін к?ріп, ?аза? ханды?ыны? ішкі ж?не сырт?ы саяси жа?дайыны? к?рделене т?скені ж?нінде ??гімелеймін. Ол ?шін ?алыптас?ан жа?дайды? т?мендегідей сызбасын ?сынамын.

Ішкі жа?дай

А?ыра?ай шай?асынан кейінгі хан та?ы ?шін к?рес салдарынан ?аза? билеушілері арасында келіспеушіліктер пайда болды.
Феодалды? бытыра??ылы? к?шейді.

Сырт?ы жа?дай

Жо??арлар тарапынан ?ауіп са?талып ?алды.
?аза?тарды? Б?хара ж?не Хиуа ханды?тарымен арада?ы жа?дай к?рделі к?йінде ?алды.
Еділ ?алма?тарымен ж?не баш??рттармен ?арым-?атынас к?рт шиеленісіп кетті.

М?ндай жа?дайда ?аза? ханды?ы алдында басты м?селе сырт?ы жаудан ?ор?ану ж?не елді? т?тасты?ын са?тап ?алу болды. Б?л жерде ?біл?айырды? жеке басына то?талу керек. О?ушылар ханны? жеке басы ж?нінде ?з білетіндерін айт?аннан кейін, о?улы?та?ы ?осымша деректерді пайдалана отырып, т?мендегі кестені толтыру керек: «?біл?айыр ханны? жеке басыны? жа?ымды ?асиеттері мен кемшіліктері» (ерекшеліктерін ай?ындау, салыстырмалы т?рде талдау жасау).

Жеке басыны? жа?ымды ?асиеттері

Жеке басыны? кемшіліктері

?біл?айырды Ресейден к?мек с?рау?а м?жб?р еткен жа?дайлар:

«XVIII ?асырды? 20-жылдарыны? ая? кезіндегі Ресейді? ?аза?стан?а байланысты ?станымы». Б?л та?ырыпшаны о?ыту ?шін мынадай ?зіндік ж?мыстар ж?ргізуге болады:

А) XVIII ?. 30- жылдарына дейінгі ?аза?тарды? патша ?кіметімен ?арым-?атынасы.

?) ?біл?айырды? Ресей императрицасы Анна Иоановна?а жіберген елшілігі. 1730 ж.

Б) сырт?ы істер коллегиясыны? тілмашы А.Тевкелев баста?ан орыс елшілігіні? ?аза?стан?а келуі.

В) Ресейді? отаршылды? саясаты. ?аза?станды алу?а жасал?ан ?адамдар:

1734 ж-

1735 ж-

1735-37 ж-

1740 ж-

1738 ж-

О?ушыларды? ?зіндік ж?мыстарыны? н?тижелерімен таныс?аннан кейін Ресейді? ?аза? ханды?ына ?атысты саясатын ?орытындылаймыз. Б?л жерде белгілі тарихшы М.П.Вяткинні? мына с?зі о?ылады:

«... Ішкі феодалды? к?рес ?деп т?р?ан кезде ж?ргізілген б?л саясат мемлекетті ыдырату?а, ?аза? ж?здерін, е? алдымен Кіші ж?зді ?лсіретуге ба?ыттал?ан анархиялы? саясат болды. Тек ?аза? ?о?амыны? бытыра??ылы?ы ?ана патша ?кіметіне ?аза? ж?здеріне ?арсы ке? к?лемде шабуыл жасау?а м?мкіндік беретін еді».

Б??ан ?оса о?ушыларды? назарын мына м?селеге аудару ?ажет: орыстарды? ?аза? жеріне тере?ірек енуіне т?мендегі жа?дайлар ?олайлы ?сер етті.

?аза? жерін біртіндеп отарлау.
?аза? билеушілеріні? ?зара тартыстарын тиімді пайдалану патша шенеуніктеріні? іс-?рекетін же?ілдетті., патша ?кіметі еш?андай ?арсылы?сыз Жайы? ?зені бойында бірнеше ?скери бекіністер т?р?ызды.
?аза?станны? батысында?ы ж?не солт?стігіндегі ?скери бекіністерді Орта Азия мемлекеттеріні? аума?ына енуі ?шін ?скери тірек базалары ретінде пайдалану.

XVIII ?асырды? 30-40 жылдарында?ы Кіші ж?не Орта ж?здегі ?алыптас?ан жа?дайды толы? т?сіну ?шін о?улы?та?ы та?ырып бойынша картамен практикалы? ж?мыс ж?ргізу.

Саба?ты? практикалы? б?лігі:

XVIII ?. 30-40 жылдарында Ресей неліктен ?аза?станны? солт?стік-шы?ысында ?скери бекіністерін ??ра бастады?
Олар ?ашан ж?не ?айда салынды? Картадан к?рсеті?дер.
?аза?тарды? Ресеймен ж?не орта Азия мемлекеттерімен сауда жаса?ан негізгі ?алаларын ата?дар.
Орыс-?аза? сауда байланысы ж?нінде не айтасы?дар?

?йге тапсырма:

1. Та?ырыпты о?ы?дар ж?не параграф со?ында?ы с?ра?тар?а жауап бері?дер.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«§ 6. Кіші ж?зді? Ресейге ?осылуы »

8-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 6. Кіші жүздің Ресейге қосылуы

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды Кіші жүздің Ресейге ққосылуының негізгі себептерімен таныстыра отырып, оған жоңғар шыпқыншылығының әсерін және Әбілқайырдың Ресейге қосылу саясатында қандай мақсат көздегенін түсіндір.
Салыстырмал талдау жасау арқлы оқушылардың шығармашылық ынтасын дамыту, тақырыпты ашу үшін күрделі немесе қарапайым жоспарлар құру, өз көзқарасы н дәлелдеуге үйрету.
Мақсатқа жету жолында табандылыққа, шыдамдылыққа, ерік-жігердің күшті болуына тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Негізгі түсініктер: Сыртқы саяси жағдайдың шиеленісуі, орат, Ресейдің «азиялық саясаты», қазақстарды башқұрттарға айдап салу саясаты, елшілік, бодандық, империя, саяси және экономикалық тәуелділік, әскери қорғаныстық бекіністер.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі
Оқу құралын тексеріп түгелдеу
«Хабар» /ел жаңалықтарынан.../
Оқушы зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау:

Кестенің толтырылуын тексеру.
Оқушылардың өздері жинаған мәліметтерін оқуға мүмкіндік беру, оны сынып болып талқылау, бағалау.

Жаңа тақырыпты оқытудың жоспары:

XVIII ғасырдың І-ширегіндегі Қазақ хандығының ішкі және сыртқы саяси жағдайы, жоңғар шапқыншылығына тойтарыс беру үшін Әбілқайыр ханның ұстанған бағыты.
Ресей мемлекетінің XVIII ғасырдың 20-жылдарының аяқ кезіндегі Қазақстанға қатысты ұстанымы.
XVIII ғасырдың 30-40 жылдарындағы Кіші және Ұлы жүздің жағдайы.
Үй тапсырмасын тексергеннен икейін, карта арқылы өткен материалды қаншалықты игергенін көріп, Қазақ хандығының ішкі және сыртқы саяси жағдайының күрделене түскені жөнінде әңгімелеймін. Ол үшін қалыптасқан жағдайдың төмендегідей сызбасын ұсынамын.

Ішкі жағдай

Аңырақай шайқасынан кейінгі хан тағы үшін күрес салдарынан қазақ билеушілері арасында келіспеушіліктер пайда болды.
Феодалдық бытыраңқылық күшейді.

Сыртқы жағдай

Жоңғарлар тарапынан қауіп сақталып қалды.
Қазақтардың Бұхара және Хиуа хандықтарымен арадағы жағдай күрделі күйінде қалды.
Еділ қалмақтарымен және башқұрттармен қарым-қатынас күрт шиеленісіп кетті.

Мұндай жағдайда Қазақ хандығы алдында басты мәселе сыртқы жаудан қорғану және елдің тұтастығын сақтап қалу болды. Бұл жерде Әбілқайырдың жеке басына тоқталу керек. Оқушылар ханның жеке басы жөнінде өз білетіндерін айтқаннан кейін, оқулықтағы қосымша деректерді пайдалана отырып, төмендегі кестені толтыру керек: «Әбілқайыр ханның жеке басының жағымды қасиеттері мен кемшіліктері» (ерекшеліктерін айқындау, салыстырмалы түрде талдау жасау).
Жеке басының жағымды қасиеттері
Жеке басының кемшіліктері
Әбілқайырды Ресейден көмек сұрауға мәжбүр еткен жағдайлар:
1.
2.
3.
4.
«XVIII ғасырдың 20-жылдарының аяқ кезіндегі Ресейдің Қазақстанға байланысты ұстанымы». Бұл тақырыпшаны оқыту үшін мынадай өзіндік жұмыстар жүргізуге болады:
А) XVIII ғ. 30- жылдарына дейінгі қазақтардың патша үкіметімен қарым-қатынасы.
Ә) Әбілқайырдың Ресей императрицасы Анна Иоановнаға жіберген елшілігі. 1730 ж.
Б) сыртқы істер коллегиясының тілмашы А.Тевкелев бастаған орыс елшілігінің Қазақстанға келуі.
В) Ресейдің отаршылдық саясаты. Қазақстанды алуға жасалған қадамдар:
1734 ж-
1735 ж-
1735-37 ж-
1740 ж-
1738 ж-
Оқушылардың өзіндік жұмыстарының нәтижелерімен танысқаннан кейін Ресейдің Қазақ хандығына қатысты саясатын қорытындылаймыз. Бұл жерде белгілі тарихшы М.П.Вяткиннің мына сөзі оқылады:
«... Ішкі феодалдық күрес үдеп тұрған кезде жүргізілген бұл саясат мемлекетті ыдыратуға, қазақ жүздерін, ең алдымен Кіші жүзді әлсіретуге бағытталған анархиялық саясат болды. Тек қазақ қоғамының бытыраңқылығы ғана патша үкіметіне қазақ жүздеріне қарсы кең көлемде шабуыл жасауға мүмкіндік беретін еді».
Бұған қоса оқушылардың назарын мына мәселеге аудару қажет: орыстардың қазақ жеріне тереңірек енуіне төмендегі жағдайлар қолайлы әсер етті.

Қазақ жерін біртіндеп отарлау.
Қазақ билеушілерінің өзара тартыстарын тиімді пайдалану патша шенеуніктерінің іс-әрекетін жеңілдетті., патша үкіметі ешқандай қарсылықсыз Жайық өзені бойында бірнеше әскери бекіністер тұрғызды.
Қазақстанның батысындағы және солтүстігіндегі әскери бекіністерді Орта Азия мемлекеттерінің аумағына енуі үшін әскери тірек базалары ретінде пайдалану.

XVIII ғасырдың 30-40 жылдарындағы Кіші және Орта жүздегі қалыптасқан жағдайды толық түсіну үшін оқулықтағы тақырып бойынша картамен практикалық жұмыс жүргізу.
Сабақтың практикалық бөлігі:

XVIII ғ. 30-40 жылдарында Ресей неліктен Қазақстанның солтүстік-шығысында әскери бекіністерін құра бастады?
Олар қашан және қайда салынды? Картадан көрсетіңдер.
Қазақтардың Ресеймен және орта Азия мемлекеттерімен сауда жасаған негізгі қалаларын атаңдар.
Орыс-қазақ сауда байланысы жөнінде не айтасыңдар?