1869—1880 жылдары Кіші ж?зде бол?ан к?терілістер патша ?кіметі ж?ргізген реформаларды? ?лі ая?талма?ан сипаты бар екенін д?лелдеп берді.
Реформаларды одан ?рі жал?астыру ?ажеттігі бас?а да себептерге байланысты болды. ?аза?станны? ?ш генерал-губернаторлы??а б?лінуі Ресейді? еуропалы? б?лігіндегі шаруаларды ?аза?стан?а к?шіруге байланысты м?селелерді жедел ?рі ж?йелі т?рде шешуге м?мкіндік бермеді. Орта Азияны? Ресей империясына ?скер к?шімен ?осып алуды? с?ті т?сті. М?ны? ?зі орасан зор ке?-байта? аума?ты бас?аруды ?айта ??руды ж?не ?аржы м?селесін ?немдеуді талап етті. Патша ?кіметі б?л міндетті ?аза? ?лкесін Ресейді? ?зге б?ліктерімен бірте-бірте біріктіру ар?ылы шешуді жоспарлады. 1867-1868 жылдарда?ы ережелерді? ?уел баста-а? уа?ытша, я?ни ?тпелі сипаты болып еді.
К?п жыл?а созыл?ан тал?ылаудан кейін Ресей императоры III Александр 1886 жыл?ы 2 маусымда Т?ркістан ?лкесін бас?ару туралы жарлы??а ?ол ?ойды. Ол 1867 жыл?ы «Уа?ытша ережеге» кейбір ?осымшалар енгізді. Жа?а Ереже бойынша Т?ркістан генерал-губернаторлы?ыны? ??рамына Сырдария, Фер?ана ж?не Самар?ан облыстары кірді. О?ан 1897 жылы Жетісу облысы ?осылды. Т?ркістан генерал-губернаторлы?ыны? орталы?ы Ташкент ?аласы болды.
1890 жылды? а?пан айында «Закаспийск облысын бас?ару туралы уа?ытша Ереже» бекітілді. Б?л ?кімшілік бірлігіні? ??рамына негізінен т?ркімендер т?ратын бес уезд -Красноводск, Ашхабад, Теджент, Мерв ж?не Ма?гыстау уездері кірді. Ма??ыстау уезінде Кіші ж?з, соны? ішінде адай руыны? ?аза?тары т?ратын.
?шінші ??жат — «А?мола, Семей, Жетісу, Орал ж?не Торгай облыстарын бас?ару туралы ереже». О?ан 1891 жыл?ы 25 наурызда ?ол ?ойылды. «Ереже» бойынша Дала генерал-губернаторлы?ы ??рылды. Оны? ??рамына ?аза?станны? Сырдария облысынан ?зге барлы? облыстары т?гел кірді. Жа?а аума?ты? ??рылымны? орталы?ы Омбы ?аласында болды.
С?йтіп, б?рын?ы ?ш генерал-губернаторлы?ты? орнына енді екі генерал-губернаторлы? ??рылды. Ма??ыстау уезі оларды? еш?айсысыны? ??рамына енгізілмеді. Б?дан «б?ліп ал да, билей бер» деген империялы? пи?ыл ай?ын а??арылды. С?йтіп б?рын?ы бірт?тас Кіші ж?з енді ?шке б?лінді. Соны? салдарынан оны? бір б?лігі Ішкі Ордaны?, екінші б?лігі Закаспийск облысыны?, ал ?шінші б?лігі Дала генерал-губернаторлы?ыны? ??рамында болды. Патша ?кіметінін м?ндай ?адам?а баруы Кіші ж?з ?аза?тарыны? ?айта-?айта к?теріліс жасай беруіне байланысты еді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Сабақтың мақсаты: XIX ғ. 80 - 90ж. ж патша үкіметінің Қазақстанда жүргізген әкімшілік реформаларының мәні мен мақсаты және өзгерістер барысы туралы білімдерін тереңдету.
Сабақтың міндеттері:
Білімділік: XIX ғ. бойында Қазақстанда жүргізілген реформалардың бір - бірімен байланысын, ерекшеліктерін ашып көрсету.
Дамытушылық: Жүйелі ойлау мен талдай білу, оқушының жан-жақты іздене білуін қалыптастыру, бірлесіп және өздігінен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіру, еркін сөйлеп, ойын жеткізе білуге үйрету, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
Тәрбиелік: Оқушының бойына ұлтжандылық сезімін қалыптастыру, тарихи оқиғаларды объективті жағынан қарауға тәрбиелеу, Отанымыздың тарихын қастерлеп,бағалай білу, имандылыққа тәрбиелеу
1868-1870 жылдардағы шаруалар қозғалысына сатылай кешенді талдау- 2 оқушы
MyTest-бағдарламасы арқылы компьютерлік тапсырманы орныдау.
Тапсырма деңгейі:
Жеңіл тапсырма
Ойлану тапсырмасы,
Күрделі тапсырма
Оқушылар тапсырманы компьютерлік желі арқылы орныдайды. Тапсырманы толық аяқтағаннан кейін компьютер жауаптың дұрыстығын анықтап бағасын шығарады.
MyTest
Жеңіл тапсырма:
берілген сұраққа 1 ғана дұрыс жауапты белгіле
берілген тапсырмада бірнеше дұрыс жауапты анықта
Ойлану тапсырмасы
оқиғаларды уақыт кеңістігін сақтай отырып оранластыр
хронологиямен жұмыс
Күрделі тарсырма
Тапсырманың орындалу нәтижесі мен бағасы әр баланың жұмыс үстелінде көрінеді. Бас компьютер арқылы мұғалім оқушылардың алған бағасын, жіберген қателіктерін, уақыт межесін көре отырып өзіндік бақылау жүргізеді.
Өткенді материалды қорытындылау
Ресей империясының 18-19 ғасырларда жүргізген отаршылық саясаты көшпелілер өмірінде өшпес із қалдырды.
Жаңа сабақты меңгеруге дайындық
- оқушылардың қызығушылығын ояту тапсырмалары.
Жалпылама сұрау
Қазақ хандығы мен Ресей империясы арасындағы байланыстың орнауының алғышарттарын атау.
интерактив тақтаның перде құрылғысын пайдалау арқылы негізгі фактілерді атау.
Ресей
-
-
-
-
Қазақстан
-
-
-
-
Ресей империясының қазақ жерін отарлау неден басталды?
оқушылар хронологиялық тізбек бойынша Ресей империясының салған бекіністерін атайды. 1 оқушы – картограф-интербелсенді тақта алдында пазл картасын жинақтайды.
1640
Гурьев
1735
Ор
1847
Қапал, Ақтау, Алатау
1716
Жәміш, Омбы
1743
Орынбор
1854
Верный
1717
Темір
1752
Петропавл
1855
Сергиополь, Лепсі
1718
Семей
1761
Бұхтырма
1859
Кастек
1720
Коряков, Өскемен
1845
Ырғыз, Торғай
Қазақ хандығындағы дәстүрлі биліктің жойылу себептері
2 оқушы алдарындағы компьютерге «Фишбоун» стратегиясы арқылы тапсырманы орындайды.
Себебі
Мәселе- фактрлермен келтіруі.
Салдары анықтау
«Radmin»- компьютерлерді қашықтықтан басқару бағдарламасының көмегімен демонстациялық көрсетілім арқылы қорғайды.
Қорытындылау:
«Ой-түрткі салу»
Оқушылар топ ішінде өзара жұптасу арқылы келесі тапсырмалар тізбегін орындайды.
Тапсырма
Қазақстан жеріндегі ХІХ ғасырлардағы реформалардың
ерекшеліктерін анықтаңыздар
Оқушылар жұптасып ХІХ ғасырдағы әкімшілік басқару жүйесінің реформалау кезеңдерін анықтайды.
1 қатар -1822 ж
2қатар - 1824 ж
3 қатар – 1867-1868жж
1-2 оқушы- «жылдар» , «есімдер» кейстерімен жұмыс істейді
3-4 оқушы- «ережелер» , «Орталықтар» кейстерімен жұмыс істейді
Тапсырманы алдарында тұрған компьютердің көмегімен орындап, бас компьютерге дұрыс жауап нұсқасын жібереді. Жауабын «Radmin»- компьютерлерді қашықтықтан басқару бағдарламасының көмегімен демонстациялық көрсетілім арқылы қорғайды.
ХІХ ғасырдың 60-жылдарында қабылданған әкімшілік, сот, басқару реформалары бірден іске аса қойған жоқ. Қазақ шаруаларының көтерілістерінің салдарынан бұл «Ережелерді» заңдастыру 20 жылдан астам артық уақытқа созылды. Капиталистік қатынастардың ел өміріне енуіне байланысты бұл өзгерістерді құқықтық жағынан негіздеуді қажет етті. 1886 жылы 2 маусымда «Түркістан өлкесін басқару туралы ереже», ал 1891 жылы 25 наурызда «Ақмола, Семей, Жетісу, Орал, Торғай облыстарын басқару туралы ереже» қабылданды. Бұлар енді уақытша ережелер емес, нақты заң ретінде қабылданды.
Сандық білім беру ресурсын (ЦОР) Онлайн режімінде қолдана отырып сабақты одан әрі теориялық негізде түсіндіру. http://e-history.kz/
Жаңадан қабылданған ережелерге сәйкес Қазақ жерінде екі генерал- губернаторлық құрылды.
1. Түркістан генерал-губернаторлығы, орталығы Ташкент қаласы болды. Ал оның құрамында Ферғана, Самарқан және Сырдария облыстары кірді. Облыстар уезге бөлініп, бұрынғы әкімшілік бөлініс жүйесі сақталды.
2. Дала генерал-губернаторлығы, орталығы Омбы қаласы болып бергіленді. Оның құрамына Ақмола, Семей, Торғай, Орал, Жетісу облыстары енді. 1890 жылы ақпанда «Закаспий облысын басқару туралы уақытша ережесі» қабылданды. Бұл ереже бойынша Закаспий облысына Маңғыстау, Красноводск, Ашхабад, Теджен, Мерв уездері кірді.
Дәптермен жұмыс және оқулықпен жұмыс:
Оқушылар дәптерге тезистік конспек жасайды.
Алдарында тұрған компьютерден талдау жұмысын орындайды «
Флипчарт арқылы Activstudio құралын пайдалана отырып жасырын тұрған жауаптарды шығару.
Ережені алгаритмдік талдауға салу.
- ереже-
- қабылданған жыл-
- генрал-губернаторлық-
- орталығы-
-облыстар -
Radmin»- компьютерлерді қашықтықтан басқару бағдарламасының көмегімен демонстациялық көрсетілім арқылы қорғайды
Сот құрылымындағы өзгерістер. 1867-1868 жылдардағы уақытша сыннан өткізу үшін іске асырыла бастаған әкімшілік-сот саласындағы өзгерістер 1886-1891 жылғы жарлықтарда заң жүзінде бекітілді.
1891 жылғы ереже бойынша сот істері өзгертулерге ұшырады. Ол бойынша:
А) Соттардың төтенше съезі деп аталып кеткен уездік және болыстық тұрғындарға қатысты мәселені шешетін сот жиыны тек әскери губернатордың рұқсатымен шақырылды
Б) Бітістіруші сот-облыстық, уездік билеушілердің мүддесін қорғады.
С) Төменгі сот буыны – халықтық сот болды. Халықтық сот – империялық сотқа қосалқы, өз бетінше мәселені шеше алмайтын тәуелді буын.Қазақстанда бұрынғы билер соты жойылды.
Реформаның салдары: ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде патша үкіметінің әлеуметтік езгіге салу саясатын мынандай жағдайлардан көрінді. Қазақстандағы жер байлығын мемлекеттің меншігі деп жариялады, жайылымды жерді пайдалануды ережемен шектеді
Патша өкіметінің езу, қанау саясатына қарсы бағытталған ереуілдер болды. Оған басты себеп болған капиталистік қатынастар.
өндіріс орындарында жұмыс қолының 60-70 % құраған қазақтар әр түрлі ауыр еңбектерге тартылды
зауыт-фабрика ережелерімен таныс емес, дегенімен қара жұмысқа шыдамды қазақтар өз еңбегінің құнын білмеді.
Ер жұмыскерлерінің жетіспеуі әйелдер мен жасөспірімдердің еңбегін де кең пайдалануға мәжбүр етті. 16 жасқа дейінгі жасөспірімдердің жұмысшылар арасындағы үлесі 14 дейін көтерілді.
Жұмысшылардың таптық қарсылықтары өндіріс орнын тастап кету еді. ХІХ ғ соңында жұмыс орнын тастап кеткендерді 3 айға абақтыға қамау жазасын қолданды. Қарсылықтың тағы бір түрі – ереуілдерге шығу. Алғашқы бас көтерулер 1849- Көкшетауда, 1888- Өскеменде, 1893-1895-1899 жж- Батыс Сібі теміржолшылары мен Омбы теміржолшыларының ереуілдерімен жалғасты.
Бұл көтерілістерінің тарихи сипаты қазақ жеріндегі алғашқы жұмысшылар қозғалысы еді. Алғашқы өлке жұмыскерлеінің әлеуметтік күресі біртіндеп тәжірибе жинай бастады. ХХ ғасырдың басындағы саси оқиғаларды дайындауда осы қарсылықтардың сабағы ескерілді.
Сабақты бекіту
Сабақты бекіту кезеңінде дебат технологиясындағы « дәлелдер мен дәйектер» келтіру формасын пайдалау.
артықшылығы
кемшілігі
ұсыныс
дәйек
дәлел
дәйек
дәлел
Сандық білім беру ресурсы арқылы (ЦОР) Онлайн режімінде семантикалық тапсырмасын орныдау.
Тест шешу
Бағалау
Сабақты қортындылау
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында Қазақстан территорясы 7 облыстан құрылды. 1928 жылы ҚазақАКСР аумағы бекітіліп 13 облыстан тұратын болды. Бүгінгі күні Қазақстанның әкімшілік құрылымы 4 сатылы жүйеде құрылған, яғни орталық, облыс, аудан, ауылдар. Еліміз 5 аймаққа, 14 облысқа және Республикалық маңызы бар 2 ірі қалалдан тұрады.
Қазақ елінің тарихы тереңде. Жарқын болашақтың кепілі болатын жастар өз елінің тарихын терең түсініп, құрметтеп, асқақтатып, өзгеге танықса қазақ тарихы мәңгілік тарих болмақ. Біз үшін ортақ тағдыр – бұл біздің Мәңгілік Ел, лайықты әрі ұлы Қазақстан! Мәңгілік Ел – жалпы қазақстандық ортақ шаңырағымыздың ұлттық идеясы. Бабаларымыздың арманы. Мәңгілік ел – тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.
