Са? тайпасыны? материалды? м?дениеті

Сабақтың тақырыбы: Сақ мәдениеті
Сабақтың мақсаты:

а) Сақ мәдениетінің мұраларымен таныса отырып,сақ мәдениетінің әлемдік мәдениеттен алатын орнын,қазақ мәдениетінің дамуындағы ықпалын ашып көрсету.
ә) Оқушылардың өз ойларын айтуға,салыстыра білуге,өз бетімен ізденуге дағдыландыру.
б) Өз халқының,мәдени мұраларын құрметтеуге,адамгершілікке тәрбиелеу. 

Сабактың түрі: Аралас сабақ Сабақтың әдісі: топтық және жеке жұмыс, ізденіс.

Пәнаралық байланыс: география.
Көрнекілігі:

1. Б.з.д. VIII-III ғ.ғ Ежелгі Қазақстан картасы

2. Көркем суретті Қазақстан тарихы I-том.

3. Плакат.

4. Суретті карточкалар.
   
   
   
   

Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру.

1. Сәлемдесу

2. Оқу құралдарын тексеріп түгендеу

3. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

II.Үй тапсырмасын сұрау.
Топқа бөлу: «Ханталапай»ойыны.Ойынның шарты бойынша ортаға хан шығып, өз халқына былай дейді: Уа, халқым мен хан болдым мына мені хан сайлаған сіздерсіздер, сол себептен бар мал мүлкімді сіздерге бөліп беремін. Қобдишаға салынған көк, қызыл, жасыл түске боялған асықтар ды ортаға шашады. Оқушылар асықты бір-бірден алады осылай көк асық бір топ қызыл, асық бір топ жасыл, асық бір топқа бөлінеді.

1. Сәйкестендіру сұрақтары: Сақтардың орналасу орны ; Сақ тайпаларының қоныстануы.

№

Сақ топтарының аты

Мекендері

1

Теңіздің арғы жағындағы сақтар

( парадарайа )

Мургаб аңғарында өмір сүрді

2

Шошақ бөрік киетін сақтар (тиграхауда)

Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында, Сырдария мен Әмударияның төменгі ағысында

3

Хаома сусынын дайындайтын сақтар ( хаумаварга)

Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда

1. Анаграммаларды шешу: Жұптық жұмыс

даитахрагу -________

симотир - __________

ақшыр - ___________

терогод - ___________

бонстра - __________

сагмаетс - _________

кунахс - ___________

фрамано - _________

гапсирагсп - ________

иарнра - ___________

рки - ______________

секөм - ____________

1. Суретті карточклар: Cақтардың қоғамдық құрылысы жауынгерлер, абыздар, егіншілер-малшылар. (Топпен)

2. Карточкалық сұрақтар: Шаруашылығы мен діни наным сенімдері.

І топ Сақ ханзадасының бас кимінде бейнеленген қанатты 4 пырақ және 4 алтын жебе қандай белгіні білдіреді?

ІІ топ. Неліктен сақтардың діни – наным сенімдерінде мәйітпен қоса, оның дүние - мүліктерін қоса жерлеген?

ІІІ топ. Сақтарда мал шаруашылығының қандай үш түрі болды? Оларды сипаттап жаз.

1. Сандар сөйлейді: Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі.

1. Б.з.б. 530 ж._______________________________

2. Б.з.б. 519 ж. _______________________________

3. Б.з.б. 490 ж. _______________________________

4. Б.з.б. 4 ғ. 30 ж._____________________________

III.Жаңа сабақ.
1) Сақтардың мәдени мұралары.
2) Аң стилі.
3) Бесшатыр қорымы.
4) «Алтын киімді адам»
1. Сақтардың мәдени мұралары. Сақтар Іле, Шу, Талас, Сырдария өзендері бойында көптеген мәдени ескерткіштер қалдырған. Қызылордаға 300км жерден Шірік – Раббат, Бәбіш – Молда қалалары табылды. Қала тұрғындары шаруашылықтың қандай түрлері мен айналысқан?Оқушылар қала жұртынан табылған заттарға сипттама береді.

Мәтіннен зергерлік өнер дамығандығын дәлелдейтін жолдарды тауып оқу.

2. «Аң стилі» - Б.з.Б 3 ғ пайда болған. Сақтар Аң стилі мен Алдыңғы Азия мен Иранға сапарында танысқан.Бұл өнер,негізінен,сәндік сипатта қолданылды.Аң бейнелі тұрмыстық заттар, құрбандық заттары мол болған. Сақтар өздерінің шығу тегін аңдармен байланыстырған. 

3. Бесшатыр қорымы. Іле өзенінің оң жағалауынан табылған. 31 обадан тұрады. Обалар көлеміне қарай 3 түрлі болды. Сұрақ үлкен Бесшатыр қорымын неліктен патша жерлеу орны деп атайды? Бұл мәселемен оқушылар өзбетімен айналысады.

4. « Алтын киімді адам.» Осы тақырып бойынша оқушылар мәтіннен тауып оқиды. 1969 жылы Есік қаласындағы «Есік обасынан» Алтын адам табылды. Обада 40 – тан астам оба бар. Зергерлік бұйымдар, қару – жарақ, алтын бұйымдар мол табылған.Алтын-адамды тапқан археолог К Ақышев.

IV. Бекіту.

1- тапсырма. «Тарихи диктант» шарты: диктант ішінен бүгінгі сабаққа қатысты сөздерді тауып жазу.

Шірік-Рабат,Алтын-асар,Бәбіш-Молда,Ақтас,Бесшатыр,Алтын адам,Саргофаг,Дромос,Көк-Мардан,Зерлеу,Аң-стилі.

2-тапсырма. Йә-жоқ:

1)Сақ тйпаларының Оңтүстік Қазақстандағы ең көне ескерткіші Түгіскен –Ұйғарақ па? Йә

2)Қызылордадан 300-шақырым жерден табылған қала Алтын-асар ма? Жоқ

3)Қыш күйдіретін пеш,қол диірмен тастары Бәбіш-Молда қала жұртынан табылды ма? Йә

4)Бесшатыр қорымы Б.з.б 8-7 ғасырларға жата ма? Жоқ

5)Бесшатыр қорымы үлкенді кішілі 31 обадан тұра ма? Йә

6)Алтын-адам Есік обасынан табылған ба? Йә

7)Алтын-адамды тапқан археолог Камал Ақышев па? Йә

8)Есік обасынан табылған бұйымдар саны 5000 мыңнан астам ба? Жоқ

9)Аң стилі мен сақтар Алдыңғы Азия мен Иранға сапарында танысқан ба? Йә

10)Сақтар танысқан өмір ағашы арыстан бейнесінде ме? Йә

V. Қорытынды. Сақ мәдениеті қазіргі қазақ мәдениетінің дамуына жол салды. Сонымен бірге әлем мәдениетінің бір бөлшегіне айналды.Осындай асыл қазынамызды ұлықтап қастерлеу және оны келешек ұрпаққа жеткізу біздің қасиетті борышымыз.

VI.Бағалау.Топпен және жеке бағалау.

VII.Үйге тапсырма. Сақтардың мәдениеті. Қосымша материалдар мен жұмыс