Саба?тын та?ырыбы: Са?тарды? т?уелсіздік жолында?ы к?ресі.
Саба?ты? ма?саты: І Са?тарды? т?уелсіздік жолында ?алай, кімдермен шай?ас?анды?ын, н?тижесі жайлы т?сінік бер ІІ Са?тарды? т?уелсіздік жолында?ы к?рестерін келтірілген ?зілерді о?ушылар?а орындата отырып, ой-?рісті дамыту?а ы?пал ету ІІІ Са?тарды? ерлік к?ресі жайлы айта келе, о?ушыларды намысшылды??а, ерлікке, батырлы??а т?рбиелеу.
Саба?ты? к?рнекілігі: Карта,Таблица, Са?тардын ??рал- саймандары т.б.
Саба?тын т?рі: Аралас саба? Саба?ты ж?ргізу ?дісі:Сахналы? к?рініс, с?ра?-жауап, ойын элементттері. Саба?тын барысы: І. ?йымдастыру. ІІ. ?й тапсырмасын тексеру. «Кім жылдам» ойыны ар?ылы ж?ргізу. С?здерге аны?тама беру.
Тайпа к?семі Жауынгер
Са?тар жайлы тарихшылар не айтады.
І. Парсы жазбаларында- ??діретті еркектер деп аталады. ІІ. Иран жазбаларында- Ж?йрік атты турлар. ІІІ. Грек жазбаларында - азиялы? скифтер деп аталады. ІV. Грек тарихшыларыны? айтуынша- Са?тар батыр, «д?шпан?а ?атал, доска адал» бол?ан дейді V . Грек тарихшы Ктесий «Са? ?йелдері ерж?регк келеді, со?ыс ?ауіпі т?нгенде ерлерге к?мек к?рсетіп ?рыс?а арласады.» VІ. Герадот. «Оларды? ?мірінде а?ашты? ма?ызы ?те зор болды. ?ыста а?аштан жасал?ан ?йлер ?алы? ты?ыз киізбен жабылады, ал жазда жабусызда ?олданылады» VІІ. Рим тарихшысы: К.К.Руф са?тарды? к?ктен т?скен сый?ырлы салты бар екендіг жайлы а?ызда ??гімелейді «Со?а мен ?амыт егіншілерге,найза мен сада? сарбаздар?а, жайпа? тоста?ан абыздар?а арнал?ан. Б?л заттар бізге ж?не бізді? достарымыз?а - жауларымыз?а ?арсы к?ресу ?шін керек »
Жа?а саба??а даярлы? Жа?а саба?ты баяндау жоспары:
- Томирис пен парсы патшасы Кирді? арасында?ы шай?ас.
- Парсы патшасы І Дарийді? шап?ыншылы?ы
- Александыр Македонскийды? Са? еліне жоры?ы
І Б.з.б. VІІІ- VІІ-?-да са?тар ?з атырабында?ы алды??ы ?атарлы елдермен ?арым –?атынас жасап отыр?ан. Тіпті парсы елдерімен де со?ыс ода?ын ??р?ан. Біра? парсы патшасы ода?тымісе т?тпай са?-массагеттерді ?зіне т?уелді етпегеші бол?ан.С?йтіп бірінші рет жоры? жаса?ан . Н?тежесінде же?ілп Кир ?аза табады. Ал енді осы о?и?а?а то?талайы?. Мемлекет шекарасын тойымсызды?пен ке?ейтуді ойла?ан Кир е? ?уелі са? –масагеттерді ба?ындыруды ойлайды. Со?ыс?а жедел дайындала бастайды. Со?ыспас б?рын са? еліне елші жібереді. К?йеуі ?айтыс бол?ан са? патшайымы Томириске ма?ан к?йеуге шы? деп ?сыныс білдіреді. Томирис Кирді? с?лемін ?абыл алмайды. ?зіне -?зі сенімді болады. К?шпен ала алмасын білген Кир алтай?а кошеді. Мал сатып мол етіп ет асып, шарапты жеткілікті етіп ?алдыру. Жауынгерлерге мас болып уйы?татып ?ояды. Ішінде Тамиристі? баласы Спаргаписте бар. Т?т?ын?а т?сіріп ?алады. Б?л хабарды естіген Тамирис Кирге хат жолдайды. Тамирис шы?ып елшісіне хатты береді. Оны ол Кирге жеткізеді. Хат «?ан??мар Кир! Же?іске желікпе! Сен мені? ?лымды ашы? ай?аста ?ару ??діретімен же?ген жо?сы?. Шарап ішкізіп, алдап барып пенде етті?. Енді мені? мына а?ылмды ты?да! Айла –амалмен біраз жауынгерлерімді т?т?ын ?ыл?аны?ды ?ана?ат т?тып мені? ?лымды ?зіме ?айтарып берде есен –сауында ж?ні?ді тап. Егер олай етпесе? т??ірі атымен ант етіп айтайын, ?ан?а ?анша тойымсыз болса?да, адам ханын сусынны? ?ан?анынша ішкіземін! » -деп Кир о?ып шы?ады. Томиристі? т?т?ын?а т?скен ?лы ?зіні? ?андай к?йге т?скенін ??ып, ?зін-?зі ?лтіреді. Келесі к?ні екі жа?ты? арасында ??ла? естіп, к?з к?рмеген с?рапыл со?ыс болады. Парсыларды жайратып салады. Кирде ?леді. Тамирис –«Ма?ан Кирді? басын тауып ?кел?дер»,-дейді. Тамирис: ?ан толтыр?ан торсы??а Кирді? басын салып т?рып: - «?йтеуір тірі ?алдым, сені же?іп шы?тым демесем, жан дегенде жал?ыз ?лымды аярлы?пен ?ол?а т?сіріп, сен мені? т?біме жетті?, жауыз! - Енді т??ірге берген сертімді орындап, басынды ?ан?а б?ктіріп, сусынымды ?андыр?аннан бас?а амалым жо? » Са?тарды? осылайша т?уелсіздігін са?тап калады. ІІ. Осы о?и?адан 11 жылдан со? патша бол?ан ?ш жылда 1-2 же?іске жеткеніне мастан?ан І Дари са?тармен со?ыспа?шы болып б.з.б 518 жылы са?тар?а ?арсы со?ыс?а аттанды. Осы со?ыс жайлы грек тарихшысы Полиэн Шыра? есімді са? жауынгерлеріні? ерлігі жайлы баяндайды. Шыра? ?з ?стінен ?зі жаралап парсылар?а ?ашып барады. Оларды са?тар?а бастап барамын деп елсіз, сусыз ш?лге апарып ?ырады. Шыра?: - І Дарий?а «Мені? т?п атам парсы еді. Са?тарды? малын ба?ып ж?рем ??лы болатынмын. Сіздерді? келе жат?андары?ызды естіп ?аштым деп ?ол?а т?сіп ?алып, ?зер ??тылдым. Ма?ан к?мектесе? са?тарда кеткен кегімді ?айтару?а к?мектесе к?рі?із-деді Мен са?тарды? жеріні? ой-ш???ырын жа?сы білемін сіздерді бастап бара аламын » Парсыларды ?алы? ?олын ??м ішіне ?келіп, адастырады. -Дарий: не ма?сатпен сен бізді алдап, ?скерімізді ?ырма?шысы?? Енді бізге ал?а да, арт?а да жол жо?. -Шыра?: Же?іс! Же?іс! Же?іске жетті деген осы. Отандастарымызды? басына ?йірілген ?асіретті? ?ара б?лтын кері серпіп, сендерді ш?лмен ашты??а ?кеп ?амадым. Енді ?айда барса?дарда табатындары? ажал!- Ашулан?ан Дарий Шыра?ты? басын шауып т?сіреді.
ІІІ. А.Македонскийді? са? еліне жоры?ы. Тірек сызба ар?ылы т?сіндіру. Грек–македон ?скері б.з.б ІV ?-да Орта Азия?а басып кірді,Самар?анды жаулап алды.
«Ескендір поэмасынан ?зінді:» А.Македонский: ?а?па?ды аш! -?а?паны са?ан ашу?а р??сат жо? дейді. - А.Македонский – Мен Ескендір патшамын Жер ж?зінде со?ыста б?рін же?ген К?п ж?рдім кездей келді к?рмеген жер Е? болмаса хал?ыма к?рсетейін Сый ?ылып, белгі болар бір н?рсе бар. Сонда бір орамал лактырады. Македонский орамалды ашып к?реді.Б?л сый?а та? бол?ан Александр Аристотельден а?ыл с?райды. Аристотель: Б?л адамны? к?з с?йегі. Тоя ма адам к?зі мы? мен сан?а Жеміт к?з жер бетінде тоймасда ?лсе тояр к?зіне ??м ??йыл?анда
Саба?ты бекіту. Міне, балалар са?тарды? еліні?,жеріні? т?уелсіздігін ?алай ?ор?а?анды?ын ?з к?зімізбен к?ргендей болды?.
С?ра?: 1. Са?тар кімдермен шай?ас?ан екен? 2. Парсылар са?тарды алдаса; са?тар парсылардан ?алай ?арымта ?айтарды? 3. Македонскийді же?уді? ?андай ма?саты болды? 4. ?андай тарихи т?л?алармен кездестік?
Саба?ты ?ортындылау. О?ушыларды ба?алау.
?й тапсырмасы: § 11. Шыра?ты? ерлігі жайлы о?ып келу.
айпа көсемі 
ауынгер 
