Саба? жоспары "Тарихты? ?айнар к?зі-деректер"

К?ні, айы, жылы________________

5-сынып. ?аза?стан тарихынан ??гімелер

Саба?ты? та?ырыбы: §2. Тарихты? ?айнар к?зі – деректер.

Саба?ты? ма?саты:

   ? Тарихи дерек дегеніміз не, оны? т?рлері, олар ?алай пайда болады. Археология, этнография ?ылымдары нені зерттейтіндері, оларды? тарих ?ылымын тере? ме?герудегі ма?ызы туралы білім беру.

   ? О?ушыларды ?з ойларын жеткізіп, пікір айту?а бейімдеу, ойларын ?орытындылап салыстыра білу да?дысын ?алыптастыру. ?ткен саба?ты? материалдарымен байланыстыра отырып, деректерді? ерекшелігі мен айырмашылы?ын, ??састы?ын айырып таба білу сия?ты ойлау ?абілетін дамыту.

   ? Тарих п?ніні? салаларыны? тарихты жазуда?ы ма?ызын т?сіне білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: аралас

?дісі: с?ра? – жауап, баяндау, интерактивті

К?рнекілігі: суреттер

Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру кезе?і:

   ? О?ушылармен с?лемдесу.

   ? О?у ??ралын т?гелдеу.

   ? О?ушыларды? зейінін саба??а аудару.

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау:

1. «Тарихты? атасы» деп кімдерді атаймыз, неліктен?

2. Тарихты о?ып білу бізге не ?шін ?ажет?

3. ?аза?стан тарихы ?андай кезе?дерден т?рады? Неліктен ?аза?стан тарихы жалпы тарихты? бір б?лігі деп есептелінеді?

ІІІ. Жа?а саба?ты? жоспары:

1. Тарихи дерек к?здері.

   Тарихты? ?айнар к?зі – деректер.

   Тарихи дерек к?здері. Адамдарды? ертедегі ?мірі жайлы ?алай білеміз? Адамзат пайда бол?анынан бастап, ?з дамуы барысында тарихи «іздерін» ?алдырып отыр?ан. Оларды? сонау ежелгі заманнан б?гінге дейін т?тын?ан б?йымдары, киім – кешегі, баспаналары, олар жазып кеткен жазба м?ліметтер тарихи дерек к?зі саналады. ?алымдар к?не заманны? осы ж?дігерлерін зерттеп, адамзатты? ?ткен тарихын жазады. Адамдарды? ?ткен ?міріне ?атысты ?рт?рлі м?ліметтерді тарихи деректер деп атаймыз. Сонау ?ткен заманнан бізге дейін к?птеген тарихи деректер жеткен. Оларды пайдалану ?шін, алдымен деректерді д?уір – д?уірге, о?и?алар?а ?атысы бойынша іріктеп, топтайды.

   Тарихи деректер: ауызша ж?не жазбаша, археологиялы?, этнографиялы? ж?не антропологиялы? дерек к?здері болып б?лінеді.

   Ауызша деректер:

1. Тарихи а?ыздар мен шежірелер;

2. Мифтік а?ыз ??гімелер;

3. Халы?ты? жыр – эпостары;

4. Ертегілер, ма?ал – м?телдер, ж?мба?тар, шешендік с?здер;

5. Салт – д?ст?р жырлары (ба?сы сарындары, айтыс).

      Жазбаша тарихи деректерге мыналар жатады:

6. Патшалар мен ?кімдерді? за?дары;

7. Мемлекеттік ж?не сауда ??жаттары;

8. Жылнамашыларды?, ?р заманда ?мір с?рген тарихшыларды? жазбалары;

9. ?рт?рлі ?деби шы?армалар.

      Жа?а с?здер:

   Нумизматика – тиындар, ??йма а?ша кесектері т.б. ескерткіштер ар?ылы а?ша тарихын зерттейтін ?осымша п?н.

   Геральдика – елта?ба тану ?ылымы, елта?баларды арнайы деректеме ретінде зерттейтін ?осал?ы тарих п?ні.

   Антропология – адам ?а??асын зерттеу ар?ылы адамны? дене бітімін, сипатын аны?тайтын тарихты? бір саласы.

   І?. Саба?ты бекіту:

10. Т?менде атал?андарды? ?айсысы жазба деректерге жатады?

    а) за?дар      ?) адам ?а??асы      б) ежелгі т?ра?тар      в) киім – кешек

    2. Гомерді? «Илиада» поэмасы бойынша ?ай ?аланы? орны табылды?

    а) Баласа??н       ?) Троя         б) Афины        в) Александрия

    3. Халы?тарды? т?рмыс – тіршілігін, рухани м?дениетін, шежіресін зерттейтін ?ылым саласы:

    а) археология       ?) этнография        б) антропология       в) топономика

    Кестені толтыры?дар.

Археологиялы? деректер

Жазбаша деректер

Ауызша деректер

?. Ба?алау.

?І. ?йге тапсырма: 2 параграфты о?у, мазм?ндау, кестені толтыру.