Орта ?асырда?ы ?ылым мен білімні? дамуы

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §20. Орта ғасырдағы ғылым мен білімнің дамуы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:Орта ғасырда ғылымның дамуы мен оған үлес қосқан ғылымдардың еңбектерімен оқушыларды жан-жақты таныстыра отырып, шығармалардың тарихи маңызы туралы түсінікті қалыптастыру;

Дамытушылық Оқушылардың тарихи-ғылыми еңбектерді талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: Қазақ халқына қатысты тарихи шығармаларды өмірде орынды қолдана білуге, олардан тәлім-тағлым, білім алуға, өз Отанына қатысты деректерді ізденуге, тарихи құндылықтарды құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі:Жаңа білімді меңгеру

Сабақтың әдісі:баяндау, көрнекілік арқылы түсіндіру

Сабақтың түрі:аралас сабақ

Сабақтың көрнекілігі:Дидактикалық материалдар, құжаттар, деректер.интеактвті тақта

Пәнаралық байланыс: География, дүние жүзі тарихы

Сабақтың жоспары:

І.Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау ( сұрақ-жауап ).

ІІІ.Жаңа сабақты меңгерту.

ІV.Жаңа сабақты бекіту.

V.Сабақты қортындылау, бағалау.

VІ.Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

1.Оқушыны түгелдеу

2.Оқушылырдың зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау

• Әлемдік діндерді ата

• Қазақ халқында исламға дейін қандай наным сенімдердің элементтері сақталған?

• Ислам діні туралы не білесіңдер?

• Ғылымның, жаңа технологиялардың дамыған заманында адамдардың дінге сенуін қалай түсіндіресіңбер?

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

1. Әбу Насыр әл-Фараби еңбектері.

2. Әбу Райхан әл-Бируни еңбектері.

3. Махмуд Қашғари- «Түрік тілдерінің сөздігі».

4. Жүсіп Баласағұни- «Құт негізі білік».

5. Ахмет Иүгнеки- «Ақиқат сыйы».

6. Қожа Ахмет Йасауи- «Даналық кітабы».

7. Сүлеймен Бақырғани шығармалары

Жаңа сабақ

Жаңа сабақ жоспары

1.Ғылым дегеніміз не?

2.Ғылымның қандай түрлерін білесіңдер?

3.Ғылым, білім туралы қандай мақал-мәтелдер білесіңдер?

Орта ғасырдағы ғұламалардың өмірі мен қызметіне тоқталамын

Әбу Наср әл-Фараби
870-950 ж.жФарб маңындағы Отырарда дүниеге келіп, Бұқар мен Шашта, Бағдатта білім алған. Отырарда қыпшақ тілінде білім алып, Исфахан, Бағдат, Дамаск қаласында араб тілін игерген. Ол шығармаларын араб тілінде жазғанҒылымның барлық салаларын меңгерген50-ге тартатрактаттар

жазды

Әбу Райхан әл-БируниБируни тұңғыш рет жерді күнді айналып қозғалатын жөнінде болжағанКоперник 500жыл бұрын айтқанГалилеймен Ньютоннан

600 жыл бұрын айтқан150-ден астам еңбек жазған

Махмуд Қашғари (1030-1090 ж.ж)Шын аты Махмуд Хусейн ибн Мұххамед Қашғари .Әкесі Қашғар қаласында туған. Махмуд алғаш Қашғар қаласында кейіннен Орта Азия мен Иранның ірі қалаларында білім алады

1072-74 жылдары жазылған “Диуани луғат ат-түрік

”Жүсіп Баласағұн (1021-1075ж.ж )
Ғұлама Шу өзені бойындағы Баласағұн қаласында туған. Толық аты Жүсіп Хас Хажип Баласағұни “Құтадғу білік” дастанын дайындауға 30 жылын арнап, 1жарым жылға жазып шыққан

Ахмет ИүгнекиТуған-өлкен жылдары белгісіз. Шын аты Әдіб Ахмет Махмүдұлы. Иүгнекидің туған қаласының да орны белгісіз. «Ақиқат сыйы» дастанықарахан халқына түсінігі түрік тілінде жазылған

Қожа Ахмет Йассауи (1103-1167ж.ж)

Сайрам қаласында туған. Әкесі ИбраҺим атақты ғұлама адам болған. Алғаш әкесінен оқып, сауатын ашып үйренген.

“Диуани-и хикмет” даналық кітабы шығармасы тарихи әлеуметтік тілдік дерек. Кітап түрік тілінде араб әліпбиімен жазылған.

“Диуани ақыры” және “Дүниенің ақыры” еңбектері жүздеген жылдар бойы Орта Азия мен Қазақстанның медреселерінде оқулық ретінде пайдаланған.

ІV. Сабақтың бекіту:

1. Әбу Наср әл-Фараби қай жерлерде білім алған?

2. 2.Әбу Райхан әл-Бирунидің аспан денелеріне қатысты қандай жаңалық ашқан?

3. Махмуд Қашғаридің еңбегі туралы орыс ғалымдары қандай пікір білдірді?

4. «Құт негізі-білік» кітабы несімен ерекшеленді?

5. Қожа ахмет Йасауидің әулиелігі неде?

6. «Сопылық» дегенді қалай түсінесіңдер?

V. Бағалау:

VІ. Үйге тапсырма:.Төмендегі кестені толтырып келу