Білімділігі: Орта ?асырда ?ылымны? дамуы мен о?ан ?лес ?ос?ан ?ылымдарды? е?бектерімен о?ушыларды жан-жа?ты таныстыра отырып, шы?армаларды? тарихи ма?ызы туралы т?сінікті ?алыптастыру;
О?ушыларды? тарихи-?ылыми е?бектерді талдап, салыстырып, ?орытынды жасау ?абілеттерін дамыту;
?аза? халы?ына ?атысты тарихи шы?армаларды ?мірде орынды ?олдана білуге, олардан т?лім-та?лым, білім алу?а, ?з Отанына ?атысты деректерді ізденуге, тарихи ??ндылы?тарды ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
?дісі:с?ра?-жауап, ??гіме
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Орта ?асырда?ы ?ылым мен білімні? дамуы »
Тарих пәні мұғалімі Орынбасарова Жұмагүл Орынбасарқызы
Сыныбы: 7
Пәні: Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы:Орта ғасырдағы ғылым мен білімнің дамуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Орта ғасырда ғылымның дамуы мен оған үлес қосқан ғылымдардың еңбектерімен оқушыларды жан-жақты таныстыра отырып, шығармалардың тарихи маңызы туралы түсінікті қалыптастыру;
Дамытушылығы: Оқушылардың тарихи-ғылыми еңбектерді талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
Тәрбиелігі: Қазақ халықына қатысты тарихи шығармаларды өмірде орынды қолдана білуге, олардан тәлім-тағлым, білім алуға, өз Отанына қатысты деректерді ізденуге, тарихи құндылықтарды құрметтеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Әдісі:сұрақ-жауап, әңгіме
Көрнекілігі: Карта, хранологиялық кесте, сөз жұмбақ
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:
Салемдесу
Оқушыларды түгелдеу
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақ
Сабақтың негізгі ұғымдары:
1.Әбу Насыр әл-Фараби шығармалары, Әбу Райхан әл-Бируни еңбектері, Махмұд Қашғаридің кіәтаптары, Жүсіп Баласағұнидің еңбектері, Ахмет Иүгенки шығармасы,Қожа Ахмет Йасауидің «Данлық» кітабы,Сүлеймен Бақырғали шығармалары
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Алғашқы дін наным-сенімдердің пайда болуына қандай жағдайлар әсер еткен?
Алғашқы діни наным сенімдрдің түрлерін атаңдар.
Қазақ халқында Көк Тәңірі, Көк бөрі ұғымдары нені білдіреді?
Ежелден келе жатқан әлемдік діндерді атаңдар.
Ислам діні қай кезде қабылданды.
Үй тапсырмасын қортындылау: Жалпы 3 әлемдік дін Будда діні,Христиан діні,Ислам діні.
Ең алдымен ислам діні туралы төмендегі кестемен таныстырған жөн.
Ислам діні қай жерде және қашан пайда болды?
Ислам дінінің негізін салушы және діннің басты қағидасы
Ислам дінінің негізгі бес парызы
Ислам дініндегі елдер
VII ғасырдың ортасында араб елінде пайда болған.
Діннің басты қағидасы- бүкіл әлемді жаратқан бір Аллаға бас ию.Негізін салған Алланың жалғыз елшісі Мұхаммед пайғамбар.
1.Бес мезгіл намаз оқу
2.Ораза ұстау
3.Садақа беру
4.Иман.
5. Қажылыққа бару.
Сирия,Палестина
Египет,Біріккен Араб Әмірліктері,Сауд Арабиясы,Ливан, Марокко,Эфиопия т.б.
Құран Кәрім Библия Трипитака
Үй тапсырмасын қорытындылау «Кім жылдам?»
1. Ертедегі шығыс халықтарының тарының дуалистік діні – зороастризм 2. Қарахан мемлекетінің – негізін салушы – Сатұқ 3. Дүние жүзіне кең тараған діни сенімдердің бірі – Ислам 4. Ислам дінінің бес парызының бірі – Намаз 5. Жібек жолы бойымен Иранда III ғасырда қалыптасқан дін – Манихейлік
6.Исламның қасиетті кітабы-Құран кәрім
7.Ислам дінің негізін салған- Алланың жалғыз елшісі Мұхаммед пайғамбар ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:
Әбу Насыр әл-Фараби еңбектері.
Әбу Райхан әл-Бируни еңбектері.
Махмуд Қашғари- «Түрік тілдерінің сөздігі».
Жүсіп Баласағұни- «Құт негізі білік».
Ахмет Иүгнеки- «Ақиқат сыйы».
Қожа Ахмет Йасауи- «Даналық кітабы».
Сүлеймен Бақырғани шығармалары
Жаңа сабаққа кіріспес бұрын оқушылардың ынтасын, ойын сабаққа бейімдеу мақсатында сұрақтар қоямын.
Әбу Насыр әл Фараби. Шығыстың дүние жүзіне әйгілі, көрнекті ғалымы. Әл Фараби әдебиет теориясымен жан - жақты шұғылданған ғалым.
Толық аты – Әбу Райхан Мұхаммед бин Ахмед әл-Беруни. 973 ж Қият қаласының маңында өмірге келіп, 1048 ж Ғазни қаласында қайтыс болған. Негізгі еңбектері тарих, математика, астрономия, география, топография, физика, медицина, геология, минералогия, т.б. ғылым салаларын қамтиды. Әбу Райхан әл-Беруни – парсы, араб, грек, үнді (санскрит) тілдерін меңгерген Әбу Райхан әл - Бируни – энциклопедист ғалым. Тарих, математика, география, астрономия, медицина т. б. ғылым салаларынан 150 – ден астам еңбектер жазып қалдырған. Ғұламаның атақты «Бұрынғы ұрпақтар ескерткіші», «Асыл таста» еңбектері бүгінгі күнге дейін өзінің құндылығын жоймаған.
Жүсіп Баласағұни – ХІғ. Аса көрнекті ақыны, есімі күллі шығыс елдеріне белгілі, қоғамқайраткері,энциклопедистғалым.Құдатғубілік»еңбегібар.
Махмуд Қашқари. Тіл білімінің дамуы оның шығармалары туралы түсінік беріледі. М. Қашқаридың «Диуани лұғат ат - түрік» қазіргі түркі халықтарының бәріне ортақ мұра. Бұл еңбектің көшірмеқолжазбасыХХғ.баскезіндетабылған.
Қожа Ахмет Ясауи–1093жылы тулыған түркістандық ғұлама, әулие. Қожа Ахмет Ясауидің арғы тегі қожалар әулеті. Әкесі – Исфиджабты даңққа бөленген әулие, Әзірет Әлінің ұрпағы Шейх Ибраһим. Анасы – Мұса шейхтың қызы Айша (Қарашаш ана). Мұса шейх те Исфиджабта әулиелігімен танылған. Кейбір деректерде Қожа Ахмет Ясауидың Ибраһим атты ұлы мен Гауhар Хошназ (Жауhар Шахназ) атты қызының болғандығы айтылады. Қожа Ахмет Ясауидың ұрпағы негізінен осы қызынан тарайды.
1.Ғылым дегеніміз не?
2.Ғылымның қандай түрлерін білесіңде?
3.Ғылым, білім туралы қандай мақал-мәтелдер білесіңдер?
«Оқу-білім азығы,
Білім-ырыс қазығы»,
«Оқусыз білім жоқ,
Білімсіз күнің жоқ» деген мақалдарды мысалға келтіре отырып, шәкірттерді үнемі білім,ғылымға ұмтылуға шақыру Оқушылардың назарын Шығыстың ортағасырлық аса көрнекті ғұламаларының еңбектеріне аударып, төмендегі кесте бойынша түсндіремін
Ғалымдардың аты-жөні
Зерттеген салалары мен бағыттары
Еңбектері
ІҮ. Сабақтың бекіту:
«Жұлдызды сәт» ойыны
1. Әбу Насыр әл - Фараби қай жерлерде білім алған? 2. Әбу Райхан әл - Бируни аспан денелеріне қатысты қандай жаңалық ашқан? 3. Махмуд Қашқаридың еңбегі туралы орыс ғалымдары қандай пікір білдірді? 4. Қожа Ахмет Йасауидің әулелігі неде? 5. Қожа Ахмет Йасауиден қалған ұлы мұра 6. Отырар қаласында туған шығыстың аса көрнекті ғалымы
Ү. Бағалау:
ҮІ. Үйге тапсырма:20 параграфты оқу.Тақырып соңындағы сұрақтарға жауап беру. Ғұламалардың өмірбаянына қатысты қосымша кітаптар оқу.
Толық аты – Әбу Райхан Мұхаммед бин Ахмед әл-Беруни. 973 ж Қият қаласының маңында өмірге келіп, 1048 ж Ғазни қаласында қайтыс болған. Негізгі еңбектері тарих, математика, астрономия, география, топография, физика, медицина, геология, минералогия, т.б. ғылым салаларын қамтиды. Әбу Райхан әл-Беруни – парсы, араб, грек, үнді (санскрит) тілдерін меңгерген Әбу Райхан әл - Бируни – энциклопедист ғалым. Тарих, математика, география, астрономия, медицина т. б. ғылым салаларынан 150 – ден астам еңбектер жазып қалдырған. Ғұламаның атақты «Бұрынғы ұрпақтар ескерткіші», «Асыл таста» еңбектері бүгінгі күнге дейін өзінің құндылығын жоймаған.
Жүсіп Баласағұни – ХІғ. Аса көрнекті ақыны, есімі күллі шығыс елдеріне белгілі, қоғамқайраткері,энциклопедистғалым.Құдатғубілік»еңбегібар.
Махмуд Қашқари. Тіл білімінің дамуы оның шығармалары туралы түсінік беріледі. М. Қашқаридың «Диуани лұғат ат - түрік» қазіргі түркі халықтарының бәріне ортақ мұра. Бұл еңбектің көшірмеқолжазбасыХХғ.баскезіндетабылған.
Қожа Ахмет Ясауи–1093жылы тулыған түркістандық ғұлама, әулие. Қожа Ахмет Ясауидің арғы тегі қожалар әулеті. Әкесі – Исфиджабты даңққа бөленген әулие, Әзірет Әлінің ұрпағы Шейх Ибраһим. Анасы – Мұса шейхтың қызы Айша (Қарашаш ана). Мұса шейх те Исфиджабта әулиелігімен танылған. Кейбір деректерде Қожа Ахмет Ясауидың Ибраһим атты ұлы мен Гауhар Хошназ (Жауhар Шахназ) атты қызының болғандығы айтылады. Қожа Ахмет Ясауидың ұрпағы негізінен осы қызынан тарайды.
