К?шпелі мал шаруашылы?ыны? ?алыптасуы

Я , Мергенова Онайгуль Мааксымовна , родилась 19 июнья 1967 г. в городе Актау . В 1998 году окончила среднюю школу N 5 в городе Актау. С сентября 1999 г. по июнь 2004 г. - студентка социально-экономического факультета Частного учреждения образования "Институт парламентаризма и предпринимательства". Специальность по диплому - правоведение, квалификация - юрист.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«К?шпелі мал шаруашылы?ыны? ?алыптасуы»

Ы.Алтынсарин орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы.

Дайындаған: Мергенова О.

2004 жыл

Сабақтың тақырыбы: §21. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы.

Сабақтың мақсаты: Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы, ерекшеліктері туралы түсіндіру. Оның егіншілік пен бақташылыққа қарағанда көп еңбетенуді қажет ететіндігі, егіншілер мен балықшылар жазда қинала еңбек етіп, қыста тыныс алатыны туралы баяндау. Мал бағудың қиын да қызық кәсіп екендігін оқушы санасына жеткізу.

Сабақтың дамытушылық мақсаты: Отырықшы және көшпелі мал шаруашылықтарының бір-бірінен айырмашылықтарын, ерекшеліктерін ажырата білу.

Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Адамды адам еткен еңбек екенін, қиындықтарды жеңу арқылы ғана табысқа жетуге болатындығына оқушылардың көзін жеткізу. Оқушылардың еңбекке деген қызығушылығын туғызу, мызғымас табандылыққа, темірдей төзімділікке тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Дүние жүзінің саяси картасы, тірек – сызбалар, суреттер, тест сұрақтары.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, әңгімелеу, түсіндіру, баяндау.

Сабақтың жүрісі: Ұйымдастыру, үй тапсырмасын сұрау.

Үш оқушы тақтаға «Тарихи сынақ хатты» орындайды, үй тапсырмасы бойынша сұрақтар.

Алғашқы адамдар қандай кәсіппен айналысты?
Егін егу қалай пайда болды?
Жерді қопсыту үшін қандай еңбек құралы пайдаланылды?
Теселі егіншілік деген не?
Кетпен қалай жасалды, кетпенді егіншілік деген не?
Піскен егінді жинау үшін қандай еңбек құралы жасалды?
Жыртпалы егіншілік деген не?
Соқа қалай пайда болды?
Келі мен келсап қандай мақсатта жасалды?
Ұн дайындау үшін қандай еңбек құралы пайдаланылды?
Отырықшылардың баспанасы туралы, баспана жасау қалай пайда болды?

Жаңа сабақ түсіндіру

Жоспары:

Малды қолға үйрету.
Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуы.
Көшпелілер мекені, тұрмысы.
Мал шаруашылығының маңызы.

Ғалымдар көшпелі мал бағу жүйесін үшке бөлді.

Меридиандық көшу – қыста жылы оңтүстікке, жазда салқындау солтүстікке көшу жүйесін атаған.
Далалық немесе құдықтық көшу жүйесі – бір құдықтан екінші құдыққа көшіп жүріп мал бағу.
Вертикальды көшу – жазда биік таулардағы жайылымдарға, ал қыста сол таулардан жазық, ойпатты жерлерге көшу. Көшпелілер өмірінде баспананың маңызы зор болды. Олар өздерінің мекен еткен аймағының табиғатына сай баспаналар жасады. Олар күрке, төрт дөңгелекті арба үстіндегі үй, киіз үй. Геродот скифтерде қала, бекініс салу болмағанын, үйлерін өздерімен бірге ала жүргенін жазды. Киіз үй көшпелілер үшін ыңғайлы баспана болды. Балалар киіз үй ғасырдан бастап қолданыла бастады? Киіз үйдің құрылысын кім айтып бере алады?

Мал шаруашылығының маңызы:

Мәдениеттің дамуына үлес қосты.
Тынық мұхиттан бастысқа қарайғы Еуропа мен Азияны, Арабия далаларын, Африканың солтүстігін табиғаттың қаталдығына қарамай өздеріне бағындыруы.
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқандар бүкіл адамзатқа қажеттіні көптеген нәрселерді ойлап тапты.
Әлеуметтік қатынастардың дамуына ықпал етті.
Жауынгерлік және патриотизм рухын таратуға үлес қосты.

Оқулықпен, дәптермен жұмыс.

116 беттегі «Көшпелілер қонысы» деген сурет бойынша шағын әңгіме құрастыру.

Адамдардың алғаш қолға үйреткен хайуаны ит болды. Бұдан соң қой, ешкі сияқты ұсақ жануарларды қолға үйретті. Оларды тек еті үшін ғана өсірген болатын. Біртіндеп сүтін пайдаланды. Кейіннен сиырды қолға үйретті.

Балалар малдан қандай өнімдер алынады?

Осындай пайдасы көп болғандықтан малдарды көбейтіп баға берді. Түйе және жылқыны қолға үйретудің адамдар үшін маңызы зор болды.

Қане балалар түйе мен жылқы малдарының өзіндік ерекшеліктері туралы кім айтып бере алады?

Түйе мен жылқы малдарының санын көбейту жаңа жайылымдарды керек етті. Сондықтан бірнеше малшы бірлесіп, үй жайымен мал жайып, бағуға қолайлы жерлерде көшіп жүрді. Сөйтіп шаруашылықтың жаңа түрлері пайда болды. Мұны көшпелі мал шаруашылығы деп атайды.

Ғалымдар көшпелі мал бағу жүйесін «көшпелілік», «номадизм» деп атайды. Ол ерекше «номад» - «көшіп жүруші» деген мағына береді. Көшпелі мал шаруашылығымен айналысатын адамдарды көшпелілер немесе номадтар деп атайды. Мал бағушы тайпалардың далалы аймақтарда таралуы, мал шаруашылығының қанат жаюы б.з.б.ІІ мыңжылдықта басталды. Олар жаңа жерлерді мекендей бастады. Көшпелілер негізінен Азияның Шығыс, Орталық, Батыс аймақтарында, Африканың солтүстігінде мекендеді.

«Жаңғырық» стратегиясы бойынша жаңа сабақты бекіту.

«Номад» сөзжұмбағын шешу.

Жаңа сабақты қорытындылау

Оқушыларды бағалау

Үйге тапсырма §21.