М??алімні? с?зі: ?рине балалар адам баласы осы д?ниеге келгенде а? м?сылман салт-д?ст?рі бойынша ?асиетті кітабымыз ??ранда жа?а ту?ан бала?а ат ?ою, с?ндетке отыр?ызу, т?шкіру мен есінеу, амандасу, с?лем беру, айт мерекесімен ??тты?тау, туыс?андарды, достарды, к?ршілерді аралау, нау?ас адамны? ?алын с?рау, ?йлену ?а?идасы, ?йы?тау ?дебі, ??сыл алу ?дебі, с?йлеу ?дебі туралы жазыл?ан.
Брейн-ринг ойыны:
І. С?ра?тар
1. Ислам дінін т?тынатын адамдарды ?алай атайды? / Ислам дінін ?станатын адамдарды м?сылман деп атайды/.
2. М?сылман дініні? негізін сал?ан кім? /М?сылман дініні? негізін сал?ан М?хаммед пай?амбар. ?лты араб. Меккеде ту?ан. М?хаммед ойдан шы?арыл?ан емес, тарихи т?л?а. Оны тарихта М?хаммед пай?амбар деп те атайды/.
4. М?сылман дінідегілерді? негізгі к?ні?/ М?сылман дінін ?станатындарды? негізгі ?асиетті к?ні – ж?ма/
5. М?сылмандарды? ?асиетті ?йі?/ М?сылмандарды? ?асиетті ?йі – мешіт. Мешіт - ?тірік айтылмайтын, а?и?ат пен шынды? жолын т?тын?ан е? таза п?к жер/.
6. М?сылман адамыны? бір парызы- ?асиетті рамазан айында ораза ?стау.
Осы ораза айы туралы не білесін? Ораза ?ста?ан адам ?зін - ?зі т?ртіпке ша?ырып, жаман істерден тыйылады. М?сылманды??а жат ?ылы?тардан - ?тірік, ?сек айту, дау - жанжалдан, біреу туралы жаман ойлардан, дауыс к?теріп ?рысудан аула? болу?а тырысады. Адамдар?а кешірімді болу?а, мейірімді болу?а, бас?а ораза ?стаушылар?а ?ам?орлы? к?рсетуге ниет етеді.
7. Ораза айында болатын ?андай мейрам ?лтты? мерекелерді білесіндер? /Ораза айында ?р отбасы жан басына белгіленген м?лшерде пітір - сада?а береді. Б?л осы Рамазан айына аман - есен жеткеніміз ?шін берілетін ??дайы сада?а. М?нда м?сылман ?ауымы д?ние - ?о?ызды?тан аула? болу?а ?йренеді. Адамдарды тату ?мір с?руге баулиды. Пітір сада?аны ауру - сыр?аулы, жетім, м?с?пір адамдар?а беруге болады/.
11.Ауру-сыр?аулы, жетім, м?с?пір адамдар?а берілетін сада?а ?алай
аталады?/сада?а беру//
12. Ислам дініні? бес шарты ?/ 1. ??дай бірлігі М?хаммед пай?амбар ?асиетін мойындау.,2.Намаз о?у., 3.Ораза ?стау., 4 Сада?а беру .,
5. ?ажылы??а бару./
ІV. Ма?сат ?ою кезені
V. Жа?а білімді ме?герту
Саба? жоспары.
Жи?ад ??ымы
«Кіші ж?не ?лкен жи?ад»
Басылым беттерінде жиі ?олданылатын – жи?ад.
М??алімні? с?зі: Ислам діні туралы с?з ?оз?а?анда, ой?а оралатын ??ымдарыны? бірі. «Жи?ад» с?зі араб тілінде белгілі бір н?тижеге, ма?сат?а жету ?шін бір істі істеу ?шін бар ?ажыр-?айраты? мен ынта-жігері?ді т?гу, тырысу, к?ресу деген сия?ты ма?ыналарды білдіреді.Оны? аясы ?те ау?ымды бол?анды?тан, адамдар оны т?рліше т?сініп, к?пшілік жи?ад делінген кезде тікелей со?ысты т?сінеді.
О?ушыларды? шы?армашылы? ж?мысы. «Жи?ад» дегеніміз не?
??ранда «жи?ад» с?зі 35 жерде ?ткенімен т?рт жерде ?ана тікелей со?ыс ма?ынасында келген. ??ранда со?ыс ??ымы «харб», «мухараб?», «ма?рака», «?итал» терминдерімен білдірілген. Дегенмен жи?ад – сауатсызды?, ?леуметтік жа?дайды? т?мендегі байланысты ерік-ой?а, сана?а жасал?ан шектеулерге ?арсы к?ресті ме?дейді.
«Жи?ад» - Ислам шари?атында жаратушыны? разалы?ын табу ба?ыну?а жасал?ан ?рбір іс-?рекет.Мысалы: Бес уа?ыт намаз о?у., ораза ?стау, ажырасу?а бармау., туыл?ан н?рестені тастамау, иманды болу – жи?ад ??ымыны? аясына кіреді. –Жи?ад- е? ?уелі адамны? ?зін т?зету, ішкі д?ниесімен ж?регін тазарту, ?ыз?анша?ты?, ?ана?атсызды?, сабырсызды?,жал?аулы?,т?к?ппарлы? секілді к?ллі жаман ?асиеттерден арылып, оларды? орнына жа?сы ?асиеттермен толтыру.
«Біз кіші жи?адтан ?лкен жи?ад?а ?айтып барамыз» деп М?хаммед пай?амбарымыз ?лкен жи?адты? н?псімен к?рес екенін білдірген. Пай?амбарымыз сырт?ы д?шпанмен к?ресті «кіші жи?ад?а» жат?ызып, н?псімен к?ресті «?лкен жи?ад?а» бала?ан. Жи?ад-м?жб?р жа?дайда ?арумен де болады. Ислам т?сінігінде со?ыс?а ?атысып-?атыспауды шешетін тек ?ана мемлкет болуы тиіс, кез келген со?ыс ??марын адамны? аш?ан жи?ад?а жатпайды. Жи?ад – сауатсызды? пен к?рес ж?ргізу.
Ислам с?зі «бейбітшілік, аманды?-есендік» деген ма?ына?а саяды. Ислам діні – жер бетінде бейбітшілік пен тынышты?ты орнату ?шін жіберілген ??дайлы? со??ы дін. Міне, сонды?тан, ?р м?сылман, тіпті, с?лем бергенні? ?зінде ?ал-жа?дай с?рап емес, «бейбітшілік пен тынышты?ты тілеп амандасады. М?сылмандарды? с?лемдесуде айтатын «?сс?ламу алейкум» с?зі «сендерге Алланы? бейбітшілігі мен есендігі, тынышты?ы болсын!» деген ма?ынаны білдіреді. «Ислам», «с?лам», «м?сылман» с?здеріні? барлы?ыны? т?бірі бір. Я?ни, бейбітшілік пен тынышты?ты? ма?ынасын ?амтитын с?здер. Ислам бейбітшілікті уа?ыздайтын дін болса, м?сылман баласы сол бейбітшілікті ?зіні? отырып-т?руында, с?лемі мен с?йлеуінде, ?згелермен ?арым-?атынасында, ?ыс?асы, ?рбір іс-?рекетінде іс ж?зінде к?рсетуші т?л?а болма?.
?орытынды: Жина?тап келгенде, ислам дінінде жи?ад сырт?ы д?шпандармен со?ысу дегенге ?ара?анда, адамны? ішіндегі н?псімен к?ресу дегенге к?бірек лайы? екендігін айтпа? керек.
VІ.Жа?а та?ырып бойынша білімдерін тексеру:
Жи?ад с?зіні? араб тіліндегі ма?ыналары ?андай? /белгілі бір н?тижеге, ма?сат?а жету ?шін бір істі істеу ?шін бар ?ажыр-?айраты? мен ынта-жігері?ді т?гу, тырысу, к?ресу деген сия?ты ма?ыналарды білдіреді./
Просмотр содержимого документа
«Конспект урока на тему: Ислам дініндегі жи?ад ??ымы. »
Дінтану негіздері 9 «А» сынып
Сабақтың тақырыбы: Ислам дініндегі жиһад ұғымы.
Сабақтың мақсаты: 1. Ұлтымыз-қазақ, дініміз-Ислам болғаннан кейін, әдет-
ғұрпымыз, салт-дәстүрімізді,әдебімізді,
мәдениетімізді мұсылмандық әдеп қағидаларымен
оқушыларды таныстыру, жиһад ұғымының дұрыс
қалыптасуына көмектесу.
2. Ұрпағымыздың ұлттық сана-сезімін қалыптастыру,
қарапайым қағидалардан тұратын мұсылмандық
әдеп Исламның басты кітабімен таныстыра отырып
оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын
арттыру, ой-өрісін, рухани дүние танымын дамыту.
3. Халқымыздың ата заманнан келе жатқан ұлттық
мұрасының бірі ұлттық салт-дәстүр негізінде
оқушыларды отансүйгіштікке,имандылыққа,
адамгершілікке, сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: мәдени пікір-алмасу, ой-толғау, брейн-ринг ойыны.
Көрнекілігі: ҚР Конституциясы, оқулық Ғ.Есім, Ислам энциклопедиясы.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезені.
а/ амандасу,түгендеу
ә/ психологиялық дайындық
б/ сабаққа даярлығын тексеру
ІІ. Үй тапсырмасының орындалуын тексеру.
Мұғалімнің сөзі: Ұлтымыз -қазақ, дініміз-Ислам болғаннан кейін әдет-ғұрпымыз, салт-дәстүрлеріміз, мейрамдарымыз мұсылмандық әдеп қағидалардан тұратын Исламнынң бас кітабы – Құранмен дәлелдене түсті.
Оқушыларға сұрақ қою: Балалар, сендер қандай мұсылман мейрамдарымен және салт дәстүрлерімен таныссыздар?
Оқушылардың жауабы.
Рамазан айты.
Құрбан айт мейрамы.
Мәуліт мерекесі
Қадір түннің қасиеттері.
Туылған балаға қатысты ислами шаралар.
Неке салттары
Құрбандық шалу
Жаназа рәсімдері.
ІІІ. Оқушы білімін жан-жақты тексеру.
Мұғалімнің сөзі: Әрине балалар адам баласы осы дүниеге келгенде ақ мұсылман салт-дәстүрі бойынша қасиетті кітабымыз Құранда жаңа туған балаға ат қою, сүндетке отырғызу, түшкіру мен есінеу, амандасу, сәлем беру, айт мерекесімен құттықтау, туысқандарды, достарды, көршілерді аралау, науқас адамның қалын сұрау, үйлену қағидасы, ұйықтау әдебі, ғұсыл алу әдебі, сөйлеу әдебі туралы жазылған.
Брейн-ринг ойыны:
І. Сұрақтар
1. Ислам дінін тұтынатын адамдарды қалай атайды? / Ислам дінін ұстанатын адамдарды мұсылман деп атайды/.
2. Мұсылман дінінің негізін салған кім? /Мұсылман дінінің негізін салған Мұхаммед пайғамбар. Ұлты араб. Меккеде туған. Мұхаммед ойдан шығарылған емес, тарихи тұлға. Оны тарихта Мұхаммед пайғамбар деп те атайды/.
3. Мұсылман діннің қасиетті кітабы? /Мұсылман дінінің қасиетті кітабы - Құран. Құранның сөзі құдайдың сөзі./
4. Мұсылман дінідегілердің негізгі күні?/ Мұсылман дінін ұстанатындардың негізгі қасиетті күні – жұма/
5. Мұсылмандардың қасиетті үйі?/ Мұсылмандардың қасиетті үйі – мешіт. Мешіт - өтірік айтылмайтын, ақиқат пен шындық жолын тұтынған ең таза пәк жер/.
6. Мұсылман адамының бір парызы- қасиетті рамазан айында ораза ұстау.
Осы ораза айы туралы не білесін? Ораза ұстаған адам өзін - өзі тәртіпке шақырып, жаман істерден тыйылады. Мұсылмандыққа жат қылықтардан - өтірік, өсек айту, дау - жанжалдан, біреу туралы жаман ойлардан, дауыс көтеріп ұрысудан аулақ болуға тырысады. Адамдарға кешірімді болуға, мейірімді болуға, басқа ораза ұстаушыларға қамқорлық көрсетуге ниет етеді.
7. Ораза айында болатын қандай мейрам ұлттық мерекелерді білесіндер? /Ораза айында әр отбасы жан басына белгіленген мөлшерде пітір - садақа береді. Бұл осы Рамазан айына аман - есен жеткеніміз үшін берілетін құдайы садақа. Мұнда мұсылман қауымы дүние - қоңыздықтан аулақ болуға үйренеді. Адамдарды тату өмір сүруге баулиды. Пітір садақаны ауру - сырқаулы, жетім, мүсәпір адамдарға беруге болады/.
8. 30 күн ішпейтін кезең?/Ораза/
9. Балардың топталып әр үйге айтатын әні қандай?/Жарапазан/
10.Бес мезгіл оқитын мұсылманның парызы?/Намаз/
11.Ауру-сырқаулы, жетім, мүсәпір адамдарға берілетін садақа қалай
аталады?/садақа беру//
12. Ислам дінінің бес шарты ?/ 1. Құдай бірлігі Мұхаммед пайғамбар қасиетін мойындау.,2.Намаз оқу., 3.Ораза ұстау., 4 Садақа беру .,
5. Қажылыққа бару./
ІУ. Мақсат қою кезені
У. Жаңа білімді меңгерту
Сабақ жоспары.
Жиһад ұғымы
«Кіші және үлкен жиһад»
Басылым беттерінде жиі қолданылатын – жиһад.
Мұғалімнің сөзі: Ислам діні туралы сөз қозғағанда, ойға оралатын ұғымдарының бірі. «Жиһад» сөзі араб тілінде белгілі бір нәтижеге, мақсатқа жету үшін бір істі істеу үшін бар қажыр-қайратың мен ынта-жігеріңді төгу, тырысу, күресу деген сияқты мағыналарды білдіреді.Оның аясы өте ауқымды болғандықтан, адамдар оны түрліше түсініп, көпшілік жиһад делінген кезде тікелей соғысты түсінеді.
Оқушылардың шығармашылық жұмысы. «Жиһад» дегеніміз не?
Құранда «жиһад» сөзі 35 жерде өткенімен төрт жерде ғана тікелей соғыс мағынасында келген. Құранда соғыс ұғымы «харб», «мухарабә», «мағрака», «қитал» терминдерімен білдірілген. Дегенмен жиһад – сауатсыздық, әлеуметтік жағдайдың төмендегі байланысты ерік-ойға, санаға жасалған шектеулерге қарсы күресті меңдейді.
«Жиһад» - Ислам шариғатында жаратушының разалығын табу бағынуға жасалған әрбір іс-әрекет.Мысалы: Бес уақыт намаз оқу., ораза ұстау, ажырасуға бармау., туылған нәрестені тастамау, иманды болу – жиһад ұғымының аясына кіреді. –Жиһад- ең әуелі адамның өзін түзету, ішкі дүниесімен жүрегін тазарту, қызғаншақтық, қанағатсыздық, сабырсыздық,жалқаулық,тәкәппарлық секілді күллі жаман қасиеттерден арылып, олардың орнына жақсы қасиеттермен толтыру.
«Біз кіші жиһадтан үлкен жиһадқа қайтып барамыз» деп Мұхаммед пайғамбарымыз үлкен жиһадтың нәпсімен күрес екенін білдірген. Пайғамбарымыз сыртқы дұшпанмен күресті «кіші жиһадқа» жатқызып, нәпсімен күресті «үлкен жиһадқа» балаған. Жиһад-мәжбүр жағдайда қарумен де болады. Ислам түсінігінде соғысқа қатысып-қатыспауды шешетін тек қана мемлкет болуы тиіс, кез келген соғыс құмарын адамның ашқан жиһадқа жатпайды. Жиһад – сауатсыздық пен күрес жүргізу.
Ислам сөзі «бейбітшілік, амандық-есендік» деген мағынаға саяды. Ислам діні – жер бетінде бейбітшілік пен тыныштықты орнату үшін жіберілген Құдайлық соңғы дін. Міне, сондықтан, әр мұсылман, тіпті, сәлем бергеннің өзінде қал-жағдай сұрап емес, «бейбітшілік пен тыныштықты тілеп амандасады. Мұсылмандардың сәлемдесуде айтатын «әссәламу алейкум» сөзі «сендерге Алланың бейбітшілігі мен есендігі, тыныштығы болсын!» деген мағынаны білдіреді. «Ислам», «сәлам», «мұсылман» сөздерінің барлығының түбірі бір. Яғни, бейбітшілік пен тыныштықтың мағынасын қамтитын сөздер. Ислам бейбітшілікті уағыздайтын дін болса, мұсылман баласы сол бейбітшілікті өзінің отырып-тұруында, сәлемі мен сөйлеуінде, өзгелермен қарым-қатынасында, қысқасы, әрбір іс-әрекетінде іс жүзінде көрсетуші тұлға болмақ.
Қорытынды: Жинақтап келгенде, ислам дінінде жиһад сыртқы дұшпандармен соғысу дегенге қарағанда, адамның ішіндегі нәпсімен күресу дегенге көбірек лайық екендігін айтпақ керек.
УІ.Жаңа тақырып бойынша білімдерін тексеру:
Жиһад сөзінің араб тіліндегі мағыналары қандай? /белгілі бір нәтижеге, мақсатқа жету үшін бір істі істеу үшін бар қажыр-қайратың мен ынта-жігеріңді төгу, тырысу, күресу деген сияқты мағыналарды білдіреді./
Құран кітабында соғыстың мағынасын білдіретін қандай терминдер бар? /«харб», «мухарабә», «мағрака», «қитал»/
Мұхаммед пайғамбар «біз кіші жиһадтан үлкен жиһадқа қайтып барамыз» деп нені білдірмекші болды?/
Жинақтап келгенде ислам дінінде жиһад нені білдіреді екен№ Қорытынды жасаңыз.
УІІ. Бекіту кезені, бағалау: Жиһад ұғымыны байланысты слайдтар жасау.
