«?аза? тарихыны? даму кезе?дері»

К?ні: Сынып: 11 «?»

П?н: «?аза? тарихыны? даму кезе?дері»

Саба?ты? та?ырыбы: Мон?ол д?уіріндегі ?аза? даласы

Саба?ты? ма?саты О?ушылар мон?ол империясыны? тарихымен танысады; Шы??ысханны? ?аза? жеріне шап?ыншылы?ы мен оны? ауыр зардаптарын к?рсетіп; бас?ыншылар?а ?арсы халы?тар к?ресі мен ?лыстарды? ??рылуы туралы т?сінік алады.
- Жалпыдан негізгі м?селені ажырата алу ?шін танымды? ?абілеттерін дамытамын, Отанымызды? тарихынан саба? алып, д?рыс ?орытынды шы?ару?а ?йретемін.
- О?ушыларды Отанын ?ор?ау?а, батылды??а, ерлікке, ?лтжандылы??а, топта шы?армашылы? атмосфера ??ру?а баулимын.
Саба?ты? негізгі ??ымдары: «Мон?олды? ??пия шежіресі». Же?ісхан, Барунгар, Жо??ар, Кул. «Кешіктен». «Яса». «??рылтай». «Жаса?». Отырар опаты. ?лыстар.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?

Саба?ты? ?дісі: ??гімелеу, баяндау

К?рнекілік: ?аза?стан картасы, кесте, сызбалар, слайд, тест

Саба?ты? барысы: I. ?йымдастыру кезе?і.

О?у ??ралын тексеріп т?гелдеу.
О?ушыларды? зейінін саба??а аудару

ІІ.?й тапсырмасын с?рау:

?ткен та?ырыптарды ?айталау

Жа?а саба?

О?ытушы с?зі: (Та?тада жа?а та?ырып жазулы т?рады) Енді та?та?а назар аударайы?. Осы та?ырып?а ?атысты мен сіздерге мынадай кілт с?здерді ?сынамын, осы с?здерге с?йене отырып, б?гінгі ?тетін та?ырып?а болжам жасап к?рейік.(О?ушылар ?з болжамдарын жасайды)

Болжам тренингі

Сонымен б?гінгі ?тетін жа?а та?ырыпты? аты ?здері?із айтып отыр?андай «Мон?ол д?уіріндегі ?аза? даласы». Б?л саба?та сіздер Мон?ол империясыны? бас?ыншылы? саясатыны? зардаптары туралы м?ліметтер аласыздар.

Жа?а та?ырыпты ме?герту

(Дайындал?ан презентация слайд ар?ылы т?сіндіріледі)

Жа?а саба? жоспары:
1. Мон?ол империясыны? ??рылуы
2. Мон?ол империясыны? ?о?амды? ??рылысы
3. Мон?олдарды? ?аза?станды жаулап алуы
4. Жаулап алуды? зардаптары
5. ?лыстарды? ??рылуы

Мон?ол империясыны? ??рылуы.

Мон?ол империясыны? негізін ?алаушы Тем?жін 1155 жылы Мон?олияны? Кендітау айма?ында?ы Онон ?зеніні? жа?асында, Болдо? деген жерде д?ниеге келген. Тем?жін 9 жас?а тол?ан кезінде ?кесі Есугей батырды татарлар ?астанды?пен ?лтіреді.1206 жылы ?ткен ??рылтайда Тем?жінді хан етіп сайлап, Мон?ол империясын ??рады.

?о?амды? ??рылысы

онбасы

10 мы? ?скер

ж?збасы

мы?басы

Т?менбасы

100 ?скер

10 ?скер

1000 ?скер

Мемлекетті? басты за?ы «Жаса?» (Яса). Мон?олияны? аума?ы мен хал?ы 3 ?скери ?кімшілікке б?лінді:

Мон?олдарды? ?аза? жерін жаулап алуы.

(Кесте ар?ылы т?сіндіру).Отырарды? к?йреуі атты бейне фильмнен ?зінді ты?датып, М.Шахановты? «Отырар опаты» ?ле?інен ?зінді о?ылады.

Айма?тардыбас?ару ?шін –дар?ы бекеттер, там?аш ж?не бас?а?тар та?айындалды

1207-1208 ж

Жошы Енисей ?ыр?ыздарын, Сібір халы?тарын басып алуы

1207-1209 ж

Та???т, Турфан кін?здіктерін, ?й?ырларды басып алуы

1211-1215 ж

?ытай жерін ба?ындырылуы

1217 ж

К?шлікке ?арсы Жебе ноянды аттандыруы

1218 ж

Мон?олдарды? Жетісу жеріне енуі

1219 ж

150 мы? ?скерді Ертіс, Сырдария?а аттандырып, Отырарды ?оршап алуы

1219-1220 ж

Сыр бойында?ы ?алаларды? толы?ымен мон?олдар?а ба?ынуы

Жаулап алуды? зардаптары

Жетісу айма?ында шап?ыншылы??а дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі ХІІІ-ХІV ?асырларда 20-жуы? елді-мекендер ?ал?ан;
Баласа??н ?аласыны? орны м?лдем жо?алып кеткен;
Егін шаруашылы?ыны? ж?йесі б?зылды;
Халы?тарды? этникалы? ??рамы м?лде б?зылды;
?аза? хал?ы ?алыптасуыны? ая?талуы 200 жыл?а кешеуілдеді;
М?дениетті? дамуына кедергі болды.

Шы??ыс хан жаулап ал?ан жерлерін, балаларына м?рагерлікке ?лестіріп берді. Ол жерлер ?лыс деп аталады.

?аза? жерінде ?лыстарды? ??рылуы

Мон?олдарды? ?аза? жеріне енуі 2 ба?ытта ж?рді:

Шап?ыншылы?, бас?ыншылы? ба?ытта;
Шы??ыс хан ?рпа?тары ?аза? ханды?ында?ы хандар тарихыны? бастауы болды.

Мон?олдар ?аза? жерін жаулап ал?аннан кейін, т?ркіленіп, ?аза? ханды?ыны? т?п негізі бол?аны с?зсіз. Б?л саба?ты? жал?асы келесі саба?тарда жал?асын табады.

5.Саба?ты бекіту: Сайыс саба?ы білім биржасы деп аталатын «Алтын балы?» ойыны ар?ылы ?теді. Ойын интерактивті та?та ар?ылы ж?ргізіледі. Екі топ о?ушылары ?зенге ?арма? тастау ар?ылы балы? аулау ?шін с?ра?тар?а жауап береді. Ал, балы?ты? тек біреуі ?ана алтын, оны? ?пайы да жо?ары болады.

Шап?ыншылы? со?ыстар

Жылдар

О?и?алар

1207-1208 жж.

Жошы-Енисей ?ыр?ыздары, Сібір хал?ы

1207-1209 жж.

Шы??ысхан – Та???л, Т?рфан, ?й?ыр

1211-1215 жж.

?ытай жері, со?ыс техникасы

1216 ж.

Жошы, Керей, Тор?ай даласы

1217 ж.

Жебе Ноян –Жетісу –К?шілік хан

1218 ж.

Отырар?а керуен

1219 ж.

200 мы? ?скер Орта Азия, ?гедей, Ша?атай, Отырар, Жайы? Жент, Янгикент, Шы??ысхан Т?ле- Б?хара

1220 ж.

Мауереннахр

1221 ж.

Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран

1223 ж.

Калка ?зен бойы Орыс- ?ыпша?

Хронологиялы? диктант

Екі топ?а хронологиялы? диктант беріледі. Жа?а ме?герген та?ырыптан о?улы?пен ж?мыс жасау?а м?мкіндік жасалады.

І топ ІІ топ

1206 жылы 1208-1209 жылы

1207-1208 жылы 1211-1215 жылы

1218 жылы 1217 жылы

1219-1220 жылы 1219 жылы

Проблемалы? с?ра?(ауызша): Мон?олдар ?аза? жерін жаулап алмаса не болар еді?

С?зж?мба? « Мон?ол ».

1.Шы??ысханны? шын есімі

2.Шы??ысханны? баласы.

Мо??олияда?ы ?зен.
Тайпа.
6-ай берілмеген ?ала.

6.Батый ??р?ан мемлекет.

Рефлексия. Б?гінгі саба?тан болаша??а ?андай азы? алды?дар?
Не ?нады? Не ?намады? Стикерлерге жазады.
Ба?алау. ?р о?ушы ?зін - ?зі ба?алайды. «Білім шы?ы» плакатына жапсырады.

Ба?алау.

?ІІ. ?й тапсырмасы.

О?ушылар?а Жошы ж?не оны? ?рпа?тары туралы м?ліметтер жинастыру тапсырмасы беріледі.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
««?аза? тарихыны? даму кезе?дері»»

Күні: Сынып: 11 «Ә»

Пән: «Қазақ тарихының даму кезеңдері»

Сабақтың тақырыбы: Монғол дәуіріндегі қазақ даласы

Сабақтың мақсаты Оқушылар монғол империясының тарихымен танысады; Шыңғысханның қазақ жеріне шапқыншылығы мен оның ауыр зардаптарын көрсетіп; басқыншыларға қарсы халықтар күресі мен ұлыстардың құрылуы туралы түсінік алады.
- Жалпыдан негізгі мәселені ажырата алу үшін танымдық қабілеттерін дамытамын, Отанымыздың тарихынан сабақ алып, дұрыс қорытынды шығаруға үйретемін.
- Оқушыларды Отанын қорғауға, батылдыққа, ерлікке, ұлтжандылыққа, топта шығармашылық атмосфера құруға баулимын.
Сабақтың негізгі ұғымдары: «Монғолдың құпия шежіресі». Жеңісхан, Барунгар, Жоңғар, Кул. «Кешіктен». «Яса». «Құрылтай». «Жасақ». Отырар опаты. Ұлыстар.
Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Әңгімелеу, баяндау

Көрнекілік: Қазақстан картасы, кесте, сызбалар, слайд, тест

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқу құралын тексеріп түгелдеу.
Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Өткен тақырыптарды қайталау

Жаңа сабақ

Оқытушы сөзі: (Тақтада жаңа тақырып жазулы тұрады) Енді тақтаға назар аударайық. Осы тақырыпқа қатысты мен сіздерге мынадай кілт сөздерді ұсынамын, осы сөздерге сүйене отырып, бүгінгі өтетін тақырыпқа болжам жасап көрейік.(Оқушылар өз болжамдарын жасайды)

Болжам тренингі

Сонымен бүгінгі өтетін жаңа тақырыптың аты өздеріңіз айтып отырғандай «Монғол дәуіріндегі қазақ даласы». Бұл сабақта сіздер Монғол империясының басқыншылық саясатының зардаптары туралы мәліметтер аласыздар.

Жаңа тақырыпты меңгерту

(Дайындалған презентация слайд арқылы түсіндіріледі)

Жаңа сабақ жоспары:
1. Монғол империясының құрылуы
2. Монғол империясының қоғамдық құрылысы
3. Монғолдардың Қазақстанды жаулап алуы
4. Жаулап алудың зардаптары
5. Ұлыстардың құрылуы

Монғол империясының құрылуы.

Монғол империясының негізін қалаушы Темүжін 1155 жылы Монғолияның Кендітау аймағындағы Онон өзенінің жағасында, Болдоң деген жерде дүниеге келген. Темүжін 9 жасқа толған кезінде әкесі Есугей батырды татарлар қастандықпен өлтіреді.1206 жылы өткен құрылтайда Темүжінді хан етіп сайлап, Монғол империясын құрады.

Қоғамдық құрылысы

онбасы

10 мың әскер

жүзбасы

мыңбасы

Түменбасы

100 әскер

10 әскер

1000 әскер

Мемлекеттің басты заңы «Жасақ» (Яса). Монғолияның аумағы мен халқы 3 әскери әкімшілікке бөлінді:

Монғолдардың Қазақ жерін жаулап алуы.

(Кесте арқылы түсіндіру).Отырардың күйреуі атты бейне фильмнен үзінді тыңдатып, М.Шахановтың «Отырар опаты» өлеңінен үзінді оқылады.

Аймақтардыбасқару үшін –дарғы бекеттер, тамғаш және басқақтар тағайындалды

1207-1208 ж	Жошы Енисей қырғыздарын, Сібір халықтарын басып алуы
1207-1209 ж	Таңғұт, Турфан кінәздіктерін, ұйғырларды басып алуы
1211-1215 ж	Қытай жерін бағындырылуы
1217 ж	Күшлікке қарсы Жебе ноянды аттандыруы
1218 ж	Монғолдардың Жетісу жеріне енуі
1219 ж	150 мың әскерді Ертіс, Сырдарияға аттандырып, Отырарды қоршап алуы
1219-1220 ж	Сыр бойындағы қалалардың толығымен монғолдарға бағынуы

Жаулап алудың зардаптары

Жетісу аймағында шапқыншылыққа дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі ХІІІ-ХІV ғасырларда 20-жуық елді-мекендер қалған;
Баласағұн қаласының орны мүлдем жоғалып кеткен;
Егін шаруашылығының жүйесі бұзылды;
Халықтардың этникалық құрамы мүлде бұзылды;
Қазақ халқы қалыптасуының аяқталуы 200 жылға кешеуілдеді;
Мәдениеттің дамуына кедергі болды.

Шыңғыс хан жаулап алған жерлерін, балаларына мұрагерлікке үлестіріп берді. Ол жерлер ұлыс деп аталады.

Қазақ жерінде ұлыстардың құрылуы

Монғолдардың Қазақ жеріне енуі 2 бағытта жүрді:

Шапқыншылық, басқыншылық бағытта;
Шыңғыс хан ұрпақтары Қазақ хандығындағы хандар тарихының бастауы болды.

Монғолдар Қазақ жерін жаулап алғаннан кейін, түркіленіп, Қазақ хандығының түп негізі болғаны сөзсіз. Бұл сабақтың жалғасы келесі сабақтарда жалғасын табады.

5.Сабақты бекіту: Сайыс сабағы білім биржасы деп аталатын «Алтын балық» ойыны арқылы өтеді. Ойын интерактивті тақта арқылы жүргізіледі. Екі топ оқушылары өзенге қармақ тастау арқылы балық аулау үшін сұрақтарға жауап береді. Ал, балықтың тек біреуі ғана алтын, оның ұпайы да жоғары болады.

Шапқыншылық соғыстар

Жылдар	Оқиғалар
1207-1208 жж.	Жошы-Енисей қырғыздары, Сібір халқы
1207-1209 жж.	Шыңғысхан – Таңғұл, Тұрфан, Ұйғыр
1211-1215 жж.	Қытай жері, соғыс техникасы
1216 ж.	Жошы, Керей, Торғай даласы
1217 ж.	Жебе Ноян –Жетісу –Күшілік хан
1218 ж.	Отырарға керуен
1219 ж.	200 мың әскер Орта Азия, Үгедей, Шағатай, Отырар, Жайық Жент, Янгикент, Шыңғысхан Төле- Бұхара
1220 ж.	Мауереннахр
1221 ж.	Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран
1223 ж.	Калка өзен бойы Орыс- Қыпшақ

Хронологиялық диктант

Екі топқа хронологиялық диктант беріледі. Жаңа меңгерген тақырыптан оқулықпен жұмыс жасауға мүмкіндік жасалады.

І топ ІІ топ

1206 жылы 1208-1209 жылы

1207-1208 жылы 1211-1215 жылы

1218 жылы 1217 жылы

1219-1220 жылы 1219 жылы

Проблемалық сұрақ(ауызша): Монғолдар Қазақ жерін жаулап алмаса не болар еді?

Сөзжұмбақ « Монғол ».

1.Шыңғысханның шын есімі

2.Шыңғысханның баласы.

Моңғолиядағы өзен.
Тайпа.
6-ай берілмеген қала.

6.Батый құрған мемлекет.

Рефлексия. Бүгінгі сабақтан болашаққа қандай азық алдыңдар?
Не ұнады? Не ұнамады? Стикерлерге жазады.
Бағалау. Әр оқушы өзін - өзі бағалайды. «Білім шыңы» плакатына жапсырады.

Бағалау.

ҮІІ. Үй тапсырмасы.

Оқушыларға Жошы және оның ұрпақтары туралы мәліметтер жинастыру тапсырмасы беріледі.