Саба?ты? к?рнекілігі: матрица, тірек с?здер, сын т?р?ысынан с?ра?тар, ?арама-?арсы с?ра?тар;
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
О?ушылармен амандасып, т?гелдеу
О?у ??ралын тексеріп т?гелдеу
О?ушылар зейінін саба??а аудару
?й тапсырмасын с?рау:
1. ?аза?тарды? д?ст?рлі ?она?жайлылы? ?асиеті туралы жаз?ан Ресей зерттеушісі кім? Виктор фон Герн
2. ХІХ ?асырда ?аза?станда болып «?ыр?ыз-?айса?тар барынша ?она?жай мейірімді болып келеді» деп жаз?ан неміс зерттеушісі кім? Фон Хелльвальд
3. Би ?она?жайлылы? ?дет-??рыпты б?з?ан ?й иесіне не сал?ан? Ат-тон айып
4. Бас?а жа?тан жа?адан к?шіп келгендерді оны? ту?ан-туыстары немесе к?ршілері арнайы дастар?ан?а ша?ырып, ерулік тама? беретін бол?ан. Б?л ?андай ?дет-??рып ? ерулік беру
5. ?йге келген ?она?ты? сол ?йдегі ?зіне ?на?ан затты? кез келгенін ?аладым деп айтуына болады, ал ?й иесі ол затты міндетті т?рде беруі тиіс. Б?л ?андай ?дет-??рып? ?алау
6. ?ымыз ашыту маусымыны? басталуына байланысты ?андай ?дет-??рып бар? ?ымызм?рынды?
7. Кездейсо? жа?дайда ?йі ?ртеніп кеткен немесе д?шпанны? шабуылынан, ?атал ?ысты? ауыртпалы?ынан, су тас?ынынан, ашты?тан зардап шеккен отбасыларына ауылдас немесе туыс?ан адамдарды? к?мек к?рсетуі ?андай ?дет-??рып? Жылу жинау
8. Ауыл т?р?ындары еш?андай а?ы алмастан бірлесе ж?мылып, біреуді? белгілі бір ж?мысын бітіріп беретін ?дет-??рып? Асар
9. Екі ?аза? кездесе ?ал?анда жасы кішісі жасы ?лкеніне не деп бірінші с?лем береді? «Ассалама?алейк?м»
10. Жасы ?лкен кісі жасы кішіге не деп жауап береді? «Уа?алайк?массалам»
11. «?ыр?ыздарды? сыпайылы?ы, кішіпейілділігі мен ?дептілігіні? бір к?рінісі – жасы ?лкен кісілерді? есіміне еке (?ке) с?зін ?осып айтуы» деп жаз?ан белгілі орыс ?алымы кім ? Баллюзек
12. Алыс сапардан немесе ж?рме?кеден ?айтып орал?ан адам ?зіні? жа?ын туыстары мен к?ршілеріне ?р т?рлі сыйлы?тар ала келетін. Б?л не деп аталады? Базарлы?
13. Егер кімде-кім ?лдебір жа?а киім кие ?алса, ба?алы зат?а ие болса, о?ан жа?ын туыстарыны?, дос-жарандарыны? ?андай ?дет-??рпы бол?ан? Бай?азы беру
14. Дала т?р?ындары бір-біріне ?уанышты хабар жеткізгенде не с?ра?ан? С?йінші
15. Ауылды? бір т?р?ыны бас?а бір алыс жа??а к?шіп кетерде а?айын-ту?андарымен, к?рші-?ола?дарымен ?оштасу ретінде болатын ?андай ?дет-??рып бар? Ажырасу ая?
20. «?ыр?ыз-?айса?тарда с?лтан, батырлармен ?атар барлы? жасы ?лкен, ?артай?ан ер азаматтарды? б?рі де кім екеніне, ?андай тектен шы??анына ?арамай, ерекше сый ??рметке б?ленеді» деп жаз?ан неміс ?алымдарыны? бірі кім? Фон Шварц
21. Р?сім кезінде екі дос ?ылышты? не ?анжарды? ж?зін с?йіп, м??гі досты?ты? белгісі болсын деп ба?алы б?йымдар ?сынатын. Б?л ?андай ?дет-??рып? Тамыр болу
22. ?алы?малды? м?лшері ?андай бол?ан? 5 жыл?ыдан 1000 жыл?ы?а дейін
Жа?а саба?.
Тірек с?здер.
1. 1867-1868 жылдары
2. Гирс
3. «Дала комиссиясы»
4. ІІ Александр
5. Т?ркістан
6. Орынбор
7. Батыс Сібір
8. ?скери губернатор
9. Уезд басты?ы
10. Ауыл старшыны
М?тінмен ж?мыс. 7 минут беріледі.
Балалар м?тінді о?ып, одан тірек с?здерді тауып, та?ырып бойынша мазм?нын ашуы тиіс. Сонымен бірге балалар м?тінді к??іл ?ойып о?у?а н?с?ау алады. Себебі, м??алім саба?ты с?рау барысында ?са? детальдар?а к??іл ?оятынды?ын ескертеді.
Ал?аш?ы т?сінікті тексеру.
?исын с?рау:
1. ?ай жылдары ж?ргізілген реформалар ХІХ ?асырды? 60-жылдарына ?арай бірте-бірте жарамсыз болып ?ала бастады ? 1822 ж?не 1824 жылдары
2. 1865 жылы елді? Ішкі істер министрі Гирсті? басшылы?ымен не ??рылды ? «Дала комиссиясы»
3. 1867 жылы «Сырдария мен Жетісу облыстарын бас?ару» туралы Ережеге ?ол ?ой?ан кім? ІІ Александр
4. «Тор?ай, Орал, А?мола, Семей облыстарын бас?ару туралы уа?ытша Ережені?» жобасы ?ашан бекітілді?
1868 ж 21 ?азан
5. 1872 жылдан бастап Б?кей Ордасыны? жері ?ара?ан ?кімшілік айма?? Астрахань губерниясы
6. 1867-1868 жыл?ы «Ереже» бойынша А?мола, Семей облыстары кіретін генерал-губернаторлы?
Батыс-Сібір
7. XIX ?асырды? 60 жылдарында ?аза? жерін бас?ару ж?йесін ?згерту ?шін ??рыл?ан «Дала комиссиясын» бас?ар?ан Ф.Гирс
Просмотр содержимого документа
«?аза?станда?ы 1867-1868 жылдарда?ы реформалар»
8-сынып. Қазақстан тарихы. Күні: 09.02.16. cабақ № 42
Сабақтың тақырыбы: Қазақстандағы 1867-1868 жылдардағы реформалар, Қазақстанда реформа жүргізудің себептері, дала комиссиясы (1865-1867жж.)
Сабақтың мақсаты: Қазақстандағы 1867-1868 жылдардағы реформалар, Қазақстанда реформа жүргізудің себептері туралы тереңдете түсіндіру.
Білімділік: Оқушыларға қазақ даласына жүргізген реформалар туралы мәлімет беру. Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,сөйлеу мәдениетін дамыту. Тәрбиелік: Оқушыларды өз халқының тарихын оқып білуге,салт-дәстүрін сақтауға,мәдениетті болуға тәрбиелеу. Сабақ типі: «БиС» технологиясы бойынша жаңа тақырыпты түсіндіру.
Технология: «БиС» технологиясы, «Ауызша сабақ -1» картасы .
Сабақтың көрнекілігі: матрица, тірек сөздер, сын тұрғысынан сұрақтар , қарама-қарсы сұрақтар;
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасып, түгелдеу
Оқу құралын тексеріп түгелдеу
Оқушылар зейінін сабаққа аудару
Үй тапсырмасын сұрау:
1. Қазақтардың дәстүрлі қонақжайлылық қасиеті туралы жазған Ресей зерттеушісі кім? Виктор фон Герн
2. ХІХ ғасырда Қазақстанда болып «Қырғыз-қайсақтар барынша қонақжай мейірімді болып келеді» деп жазған неміс зерттеушісі кім? Фон Хелльвальд
3. Би қонақжайлылық әдет-ғұрыпты бұзған үй иесіне не салған? Ат-тон айып
4. Басқа жақтан жаңадан көшіп келгендерді оның туған-туыстары немесе көршілері арнайы дастарқанға шақырып, ерулік тамақ беретін болған. Бұл қандай әдет-ғұрып ? ерулік беру
5. Үйге келген қонақтың сол үйдегі өзіне ұнаған заттың кез келгенін қаладым деп айтуына болады, ал үй иесі ол затты міндетті түрде беруі тиіс. Бұл қандай әдет-ғұрып? Қалау
6. Қымыз ашыту маусымының басталуына байланысты қандай әдет-ғұрып бар? Қымызмұрындық
7. Кездейсоқ жағдайда үйі өртеніп кеткен немесе дұшпанның шабуылынан, қатал қыстың ауыртпалығынан, су тасқынынан, аштықтан зардап шеккен отбасыларына ауылдас немесе туысқан адамдардың көмек көрсетуі қандай әдет-ғұрып? Жылу жинау
8. Ауыл тұрғындары ешқандай ақы алмастан бірлесе жұмылып, біреудің белгілі бір жұмысын бітіріп беретін әдет-ғұрып? Асар
9. Екі қазақ кездесе қалғанда жасы кішісі жасы үлкеніне не деп бірінші сәлем береді? «Ассаламағалейкүм»
10. Жасы үлкен кісі жасы кішіге не деп жауап береді? «Уағалайкүмассалам»
11. «Қырғыздардың сыпайылығы, кішіпейілділігі мен әдептілігінің бір көрінісі – жасы үлкен кісілердің есіміне еке (әке) сөзін қосып айтуы» деп жазған белгілі орыс ғалымы кім ? Баллюзек
12. Алыс сапардан немесе жәрмеңкеден қайтып оралған адам өзінің жақын туыстары мен көршілеріне әр түрлі сыйлықтар ала келетін. Бұл не деп аталады? Базарлық
13. Егер кімде-кім әлдебір жаңа киім кие қалса, бағалы затқа ие болса, оған жақын туыстарының, дос-жарандарының қандай әдет-ғұрпы болған? Байғазы беру
14. Дала тұрғындары бір-біріне қуанышты хабар жеткізгенде не сұраған? Сүйінші
15. Ауылдың бір тұрғыны басқа бір алыс жаққа көшіп кетерде ағайын-туғандарымен, көрші-қолаңдарымен қоштасу ретінде болатын қандай әдет-ғұрып бар? Ажырасу аяқ
20. «Қырғыз-қайсақтарда сұлтан, батырлармен қатар барлық жасы үлкен, қартайған ер азаматтардың бәрі де кім екеніне, қандай тектен шыққанына қарамай, ерекше сый құрметке бөленеді» деп жазған неміс ғалымдарының бірі кім? Фон Шварц
21. Рәсім кезінде екі дос қылыштың не қанжардың жүзін сүйіп, мәңгі достықтың белгісі болсын деп бағалы бұйымдар ұсынатын. Бұл қандай әдет-ғұрып? Тамыр болу
22. Қалыңмалдың мөлшері қандай болған? 5 жылқыдан 1000 жылқыға дейін
Жаңа сабақ.
Тірек сөздер.
1. 1867-1868 жылдары
2. Гирс
3. «Дала комиссиясы»
4. ІІ Александр
5. Түркістан
6. Орынбор
7. Батыс Сібір
8. Әскери губернатор
9. Уезд бастығы
10. Ауыл старшыны
Мәтінмен жұмыс. 7 минут беріледі.
Балалар мәтінді оқып, одан тірек сөздерді тауып, тақырып бойынша мазмұнын ашуы тиіс. Сонымен бірге балалар мәтінді көңіл қойып оқуға нұсқау алады. Себебі, мұғалім сабақты сұрау барысында ұсақ детальдарға көңіл қоятындығын ескертеді.
Алғашқы түсінікті тексеру.
Қисын сұрау:
1. Қай жылдары жүргізілген реформалар ХІХ ғасырдың 60-жылдарына қарай бірте-бірте жарамсыз болып қала бастады ? 1822 және 1824 жылдары
2. 1865 жылы елдің Ішкі істер министрі Гирстің басшылығымен не құрылды ? «Дала комиссиясы»
3. 1867 жылы «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару» туралы Ережеге қол қойған кім? ІІ Александр
4. «Торғай, Орал, Ақмола, Семей облыстарын басқару туралы уақытша Ереженің» жобасы қашан бекітілді?
1868 ж 21 қазан
5. 1872 жылдан бастап Бөкей Ордасының жері қараған әкімшілік аймақ? Астрахань губерниясы
6. 1867-1868 жылғы «Ереже» бойынша Ақмола, Семей облыстары кіретін генерал-губернаторлық
Батыс-Сібір
7. XIX ғасырдың 60 жылдарында Қазақ жерін басқару жүйесін өзгерту үшін құрылған «Дала комиссиясын» басқарған Ф.Гирс
8. Әкімшілік басқару жүйесіне өз пікірлерін ұсынған қазақтың ағартушы-ғалымы: Ш.Уалиханов
9. 1867-68 жылдардағы реформа бойынша қазақ жері неше генерал-губернаторлықтың құрамына кірді? 3
10. «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару» туралы Ереже бекітілген жыл: 1867 ж. 11 шілде
11. Қай жылдардағы реформалар тұңғыш рет бүкіл Қазақстанды қамтыды ? 1867-1868 ж
12. Орынбор генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Торғай мен Орал
13. Батыс Сібір генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Ақмола мен Семей
14. Түркістан генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Жетісу және Сырдария
15. 1867-1868 жж. реформаларға сәйкес, әскери-губернаторлар басқарды? Облысты
16. Әр облыс уездерден, әр уезд нелерден тұрды ? болыстардан
17. Әр болыс нелерден тұрды? ауылдардан
18. 1867-1868 жылғы «Ережелерге» сәйкес әр болыстың құрамындағы ауылдардың ішіндегі шаңырақ саны:
100-200
19. 1867-1868 жылы құрылған генерал-губернаторлықты атаңыз: Орынбор, Батыс Сібір, Түркістан
20. Облыстардың басына кімдер тағайындалды? Әскери губернаторлар
21. Оларды, яғни әскери губернаторларды кім тағайындады? Патша үкіметі
22. Уезді кімдер басқарды? Уезд бастығы
23. Сұлтандарға не тағайындалды? Өмірлік зейнетақы
24. Ауыл старшындары мен болыстар ақсүйек топтардан іріктеліп, сайлауда ненің нәтижесі бойынша тағайындалатын? Шар салудың
25. Бұл қызметтерге үміткерлердің жасы нешеден кем болмауы шарт саналатын? 25-тен
26. Болыстар мен ауыл старшындары қанша мерзімге сайланатын? Үш жыл
27. Ауыл старшындарына және болыстарға не берілетін еді? Төс белгілер мен мөр
Сын тұрғысынан сұрау:
1. 1822 және 1824 жылдары жүргізілген реформалар ХІХ ғасырдың 60-жылдарына қарай бірте-бірте жарамсыз болып қала бастады ия
2. 1865 жылы елдің Ішкі істер министрі Гирстің басшылығымен «Омбы комиссиясы» құрылды жоқ «Дала комиссиясы»
3. 1867 жылы «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару» туралы Ережеге қол қойған ІІ Александр ия
4. «Торғай, Орал, Ақмола, Семей облыстарын басқару туралы уақытша Ереженің» жобасы 1872 ж 21 қазан бекітілді жоқ 1868 ж 21 қазан
5. 1872 жылдан бастап Бөкей Ордасының жері қараған әкімшілік аймақ Маңғыстау приставтығы жоқ
Астрахань губерниясы
6. 1867-1868 жылғы «Ереже» бойынша Ақмола, Семей облыстары кіретін генерал-губернаторлық Батыс-Сібір ия
7. XIX ғасырдың 60 жылдарында Қазақ жерін басқару жүйесін өзгерту үшін құрылған «Дала комиссиясын» басқарған А.Бязан жоқ Ф.Гирс
8. Әкімшілік басқару жүйесіне өз пікірлерін ұсынған қазақтың ағартушы-ғалымы: Ы.Алтынсарин жоқ
Ш.Уалиханов
9. 1867-68 жылдардағы реформа бойынша қазақ жері үш генерал-губернаторлықтың құрамына кірді ия
10. «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару» туралы Ереже бекітілген жыл: 1867 ж. 11 шілде ия
11. 1967-1968 жылдардағы реформалар тұңғыш рет бүкіл Қазақстанды қамтыды ? жоқ 1867-1868 ж
12. Орынбор генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Ақмола мен Семей. жоқ Торғай мен Орал
13. Батыс Сібір генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Ақмола мен Семей ия
14. Түркістан генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Жетісу және Сырдария ия
15. 1867-1868 жж. реформаларға сәйкес, әскери-губернаторлар округті басқарды жоқ Облысты
16. Әр облыс уездерден, әр уезд болыстардан тұрды ия
17. Әр болыс үйлерден тұрды? жоқ ауылдардан
18. 1867-1868 жылғы «Ережелерге» сәйкес әр болыстың құрамындағы ауылдардың ішіндегі шаңырақ саны:
100-150 дей жоқ 100-200
19. 1867-1868 жылы құрылған генерал-губернаторлықтар:Түркістан, Орынбор, Батыс Сібір ия
20. Облыстардың басына уезд бастығы тағайындалды? жоқ Әскери губернаторлар
21. Оларды, яғни әскери губернаторларды патша үкіметі тағайындады? ия
22. Уезді болыстар басқарды? жоқ Уезд бастығы
23. Сұлтандарға өмірлік зейнетақы тағайындалды? ия
24. Ауыл старшындары мен болыстар ақсүйек топтардан іріктеліп, сайлауда шар салудың нәтижесі бойынша тағайындалатын? ия
25. Бұл қызметтерге үміткерлердің жасы 45-тен кем болмауы шарт саналатын? Жоқ 25-тен
26. Болыстар мен ауыл старшындары үш жыл мерзімге сайланатын? ия
27. Ауыл старшындарына және болыстарға алтын медаль берілетін еді? жоқ Төс белгілер мен мөр
Қорытындылау. ТСҚ. 5 мин. Эссе. (63 сөз)
Бағалау:
Үйге тапсырма: Қазақстандағы 1867-1868 жылдардағы реформалар, Қазақстанда реформа жүргізудің себептері, дала комиссиясы (1865-1867жж.)
