"?аза? хал?ыны? м?дениеті"

«?аза? хал?ыны? м?дениеті» 8- сынып

Саба?ты? та?ырыбы: §46 - 47 ?аза? хал?ыны? м?дениеті
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушыларды хал?ымызды? м?дениетіні? т?рлерімен таныстыру, жалпы материалды? м?дениет туралы м?лімет бере отырып, ?аза? хал?ыны? м?дениетіні? ?шпес ??ндылы?тары екеніне к?з жеткізу.
Дамытушылы?: Материалды? м?дениет туралы т?сініктерін ке?ейту,
м?дениетті жан - жа?ты ?ырынан тани білуге к?мектесу, ?аза? хал?ыны? материалды? м?ражайына саяхат жасата отырып, білімдерін еске т?сіру ар?ылы дамыту, ?з к?з?арастарын ?алыптастыру?а к?мектесу.
Т?рбиелік: ?аза? хал?ыны? бай м?дениетіне деген ?ызы?ушылы?тарын одан ?рі дамыту, эстетикалы? т?рбие беру.
Саба?ты? к?рнекілігі: флипчарт, ?йлестірмелі суреттер.
Саба?ты? т?рі: саяхат саба?
Саба?ты? ?дісі: баяндау, с?ра? – жауап т. б.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау
1. Ж?т дегеніміз не?
2. ?ыстау мен к?ктеуді? арасы ?анша ша?ырым бол?ан?
3. О?т?стік ?аза?станда?ы орта ?асырлы? ?алалар ?ай ?асырдан бастап ?аза? ханды?ыны? ?ол астына ?арай бастады?
4. Сы?ана? ?аласы ?ай ?асырларда ?ыпша?тарды? орталы?ы бол?ан?
5. Т?ркістан ?аласы ?ай ?асырды? со?ында ?аза? ханды?ыны? астанасы бол?ан?
ІІІ. Жа?а саба? ( телеграф лентасы)
М??алімні? с?зі: О?ушылар, енді м?ражай?а саяхат жасаймыз.
?аза? хал?ыны? м?ражайына ?ош келді?іздер!
І. Ал?аш?ы баспаналар
Киіз ?й к?шпелі халы?тарды? ?ысы - жазы отыратын ?те ?олайлы ж?не т?зімді баспанасы. Ол тез ??рылып, тез жиналады. К?леміне ж?не сырт?ы кейпіне ?арай ?рт?рлі болып келеді. ?аза?тарда т?р?ын ?йді? екі т?рі бол?ан. Жаздыг?ні же?іл киіз ?йлерде т?рса, ?ыстыг?ні жер ?йде, шымнан, балшы?тан немесе тастан салын?ан жылы ?йде т?рды. Жаз?ы ?йді? екі т?рі бол?ан.
1. К?дімгі киіз ?й, екіншісі арба ?стінде орналас?ан жылжымалы ?й - к?йме болды. Киіз ?й жайылымнан жайылым?а к?шіп отыру?а ?олайлы же?іл ??рама ?й.
Киіз ?йді? негізгі ?а??асы киіз ?йді? с?йегі деп атайды. О?ан кереге, уы?, ша?ыра? ж?не есік жатады.
Киіз ?йді ?алай ??рады, осымен танысамыз.
Киіз ?йді? ?андай т?рлері болады? О?ушылар ?здері білетіндерін айтады.
Киіз ?йді? т?рлері:
Орда - салтанатты, жо?ары м?ртебелі адамдар бас ?осатын, елдік м?селе шешетін аса ??рметті хан, би с?лтандар отыратын ?й.
Алтын орда – 30 ?анаттан т?ратын, ханны? м?жіліс ордасы.
Алтын ?зік - 24 ?анаттан т?ратын аса лауазымды хан отбасы т?ратын ?й.
А? ша??ан - 18 ?анаттан ж?не 12 ?анаттан т?ратын елбасылар, бай, билер т?ратын киіз ?йлер.
А? ?й - 6 ?анатты д?улетті адамдар ?йі.
Боз ?й, ?о?ыр ?й - 4 - 5 ?анатты орташалар т?ратын киіз ?й.
?араша ?й - кедей ?йі
Отау – жас ж?байлар ?йі.
ІІ. «?аза? хал?ыны? ?лтты? киімдері” б?ліміне хош келді?іздер!
ІІІ.“?лтты? ?ол?нер” б?ліміне хош келді?іздер!
?ол?нер б?йымдарымен танысамыз.
І?. «?аза? хал?ыны? ауыз ?дебиеті» келесі к?рме.
?. ?аза?стан жеріндегі ислам діні
?аза?тар Х?І - Х?ІІ ?асырларда ресми т?рде ислам дінін ?станды. Ислам дінін ?аза?тан арасында таратушылар - Т?ркістан, Б?хара ж?не Хорезм, Астраханны? дінбасылары болды. ?аза? хал?ыны? хандары мен с?лтандары ислам дінін ?абылдап ??ран о?ып, намаз?а жы?ылды. Ислам діні ?аза?станны? ?сіресе О?т?стік ж?не Жетісу айма?ында берік орны?ты.
Т?рік ?алымы Сейфи ?аза?тардан 200 мы?нан астам адамны? ислам дінін ?стан?андарын айт?ан. Орта ?асырды? со??ы кезінде, 1558 - 1560 жылдары ?аза?станда бол?ан а?ылшын к?песі А. Дженкинсон ?аза?тарда «Ислам дініне сенетін халы?тар»,- деп жаз?ан. М?ны? б?рі ?аза?тар арасында ислам дініні? ке? т?рде жайылып, ны?ая баста?анын к?рсетеді. Ислам діні ?лген адамды арулап жуып, жаназа шы?арып, бетін Меккеге ?аратып жерлеуді талап етті. ?лік жат?а ?йге к?зет ?ойылып, ол ?ыста?ты? ма?ына жерленді. Зират ??рылысы да ?айтыс бол?ан кісіні? жа?дайын бай?ататын еді. Байлар к?йдірілген кірпіштен ?рнектеліп ?алан?ан мазарлар?а жерленді. Ері ?лген ?йел жыл бойына «?ара жамылып» ж?рді. Жыл ?ткен со? ?лікті? басына ескерткіш ?ойылып, ас берілетін бол?ан.
?орытындылай келгенде, хал?ымызды? м?дениеті ?асырлар тере?інен жал?асып, ?о?амны? дамуына байланысты біртіндеп дамып, жетіліп отыр?ан.
І?. Жа?а саба?ты бекіту
1. Киіз ?йді? ішкі ??рылымын ??растыру
2. «Орнын тап» Суреттерге ?арап орнын табу. ( д?рыс жауаптарды ?з ?яшы?тар?а с?йреп апару)
Ер адамны? киімдері, ?ыз баланы? киімдері
?ол?нер б?йымдарына нелер жатады? ( Д?рыс жауаптарды ?яшы?тар?а жазу)
4. С?ра?тар
А)«?озы К?рпеш – Баян С?лу», «Айман - Шолпан», «?ыз Жібек» ?андай дастан?а жатады?
Б) ?аза? хал?ыны? ауыз ?дебиеті халы??а ?алай тара?ан?
В) Асан ?ай?ы, ?ара мерген, ??ла мерген ?андай халы? ауыз ?дебиетіне жатады?

?І. ?йге тапсырма (жазба)
?аза? хал?ыны? м?дениетін о?у, т?сінік айту.
«?й жи?аздары», «?ол?нер б?йымдары» слайд жасау.
?ІІ. Ба?алау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"?аза? хал?ыны? м?дениеті"»

«Қазақ халқының мәдениеті» 8- сынып

Сабақтың тақырыбы: §46 - 47 Қазақ халқының мәдениеті
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларды халқымыздың мәдениетінің түрлерімен таныстыру, жалпы материалдық мәдениет туралы мәлімет бере отырып, қазақ халқының мәдениетінің өшпес құндылықтары екеніне көз жеткізу.
Дамытушылық: Материалдық мәдениет туралы түсініктерін кеңейту,
мәдениетті жан - жақты қырынан тани білуге көмектесу, қазақ халқының материалдық мұражайына саяхат жасата отырып, білімдерін еске түсіру арқылы дамыту, өз көзқарастарын қалыптастыруға көмектесу.
Тәрбиелік: Қазақ халқының бай мәдениетіне деген қызығушылықтарын одан әрі дамыту, эстетикалық тәрбие беру.
Сабақтың көрнекілігі: флипчарт, үйлестірмелі суреттер.
Сабақтың түрі: саяхат сабақ
Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ – жауап т. б.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
1. Жұт дегеніміз не?
2. Қыстау мен көктеудің арасы қанша шақырым болған?
3. Оңтүстік Қазақстандағы орта ғасырлық қалалар қай ғасырдан бастап қазақ хандығының қол астына қарай бастады?
4. Сығанақ қаласы қай ғасырларда қыпшақтардың орталығы болған?
5. Түркістан қаласы қай ғасырдың соңында қазақ хандығының астанасы болған?
ІІІ. Жаңа сабақ ( телеграф лентасы)
Мұғалімнің сөзі: Оқушылар, енді мұражайға саяхат жасаймыз.
Қазақ халқының мұражайына қош келдіңіздер!
І. Алғашқы баспаналар
Киіз үй көшпелі халықтардың қысы - жазы отыратын өте қолайлы және төзімді баспанасы. Ол тез құрылып, тез жиналады. Көлеміне және сыртқы кейпіне қарай әртүрлі болып келеді. Қазақтарда тұрғын үйдің екі түрі болған. Жаздыгүні жеңіл киіз үйлерде тұрса, қыстыгүні жер үйде, шымнан, балшықтан немесе тастан салынған жылы үйде тұрды. Жазғы үйдің екі түрі болған.
1. Кәдімгі киіз үй, екіншісі арба үстінде орналасқан жылжымалы үй - күйме болды. Киіз үй жайылымнан жайылымға көшіп отыруға қолайлы жеңіл құрама үй.
Киіз үйдің негізгі қаңқасы киіз үйдің сүйегі деп атайды. Оған кереге, уық, шаңырақ және есік жатады.
Киіз үйді қалай құрады, осымен танысамыз.
Киіз үйдің қандай түрлері болады? Оқушылар өздері білетіндерін айтады.
Киіз үйдің түрлері:
Орда - салтанатты, жоғары мәртебелі адамдар бас қосатын, елдік мәселе шешетін аса құрметті хан, би сұлтандар отыратын үй.
Алтын орда – 30 қанаттан тұратын, ханның мәжіліс ордасы.
Алтын үзік - 24 қанаттан тұратын аса лауазымды хан отбасы тұратын үй.
Ақ шаңқан - 18 қанаттан және 12 қанаттан тұратын елбасылар, бай, билер тұратын киіз үйлер.
Ақ үй - 6 қанатты дәулетті адамдар үйі.
Боз үй, қоңыр үй - 4 - 5 қанатты орташалар тұратын киіз үй.
Қараша үй - кедей үйі
Отау – жас жұбайлар үйі.
ІІ. «Қазақ халқының ұлттық киімдері” бөліміне хош келдіңіздер!
ІІІ.“Ұлттық қолөнер” бөліміне хош келдіңіздер!
Қолөнер бұйымдарымен танысамыз.
ІҮ. «Қазақ халқының ауыз әдебиеті» келесі көрме.
Ү. Қазақстан жеріндегі ислам діні
Қазақтар ХҮІ - ХҮІІ ғасырларда ресми түрде ислам дінін ұстанды. Ислам дінін қазақтан арасында таратушылар - Түркістан, Бұхара және Хорезм, Астраханның дінбасылары болды. Қазақ халқының хандары мен сұлтандары ислам дінін қабылдап құран оқып, намазға жығылды. Ислам діні Қазақстанның әсіресе Оңтүстік және Жетісу аймағында берік орнықты.
Түрік ғалымы Сейфи қазақтардан 200 мыңнан астам адамның ислам дінін ұстанғандарын айтқан. Орта ғасырдың соңғы кезінде, 1558 - 1560 жылдары Қазақстанда болған ағылшын көпесі А. Дженкинсон қазақтарда «Ислам дініне сенетін халықтар»,- деп жазған. Мұның бәрі қазақтар арасында ислам дінінің кең түрде жайылып, нығая бастағанын көрсетеді. Ислам діні өлген адамды арулап жуып, жаназа шығарып, бетін Меккеге қаратып жерлеуді талап етті. Өлік жатқа үйге күзет қойылып, ол қыстақтың маңына жерленді. Зират құрылысы да қайтыс болған кісінің жағдайын байқататын еді. Байлар күйдірілген кірпіштен өрнектеліп қаланған мазарларға жерленді. Ері өлген әйел жыл бойына «қара жамылып» жүрді. Жыл өткен соң өліктің басына ескерткіш қойылып, ас берілетін болған.
Қорытындылай келгенде, халқымыздың мәдениеті ғасырлар тереңінен жалғасып, қоғамның дамуына байланысты біртіндеп дамып, жетіліп отырған.
ІҮ. Жаңа сабақты бекіту
1. Киіз үйдің ішкі құрылымын құрастыру
2. «Орнын тап» Суреттерге қарап орнын табу. ( дұрыс жауаптарды өз ұяшықтарға сүйреп апару)
Ер адамның киімдері, Қыз баланың киімдері
Қолөнер бұйымдарына нелер жатады? ( Дұрыс жауаптарды ұяшықтарға жазу)
4. Сұрақтар
А)«Қозы Көрпеш – Баян Сұлу», «Айман - Шолпан», «Қыз Жібек» қандай дастанға жатады?
Б) Қазақ халқының ауыз әдебиеті халыққа қалай тараған?
В) Асан Қайғы, Қара мерген, Құла мерген қандай халық ауыз әдебиетіне жатады?