Қазақ хандығы 550 жыл.docx

Тақырыбы : Қазақ хандығына 550 жыл

Мақсаты :

1.Қазақ хандығының дербес мемлекет ретінде құрылуына негіз болған хандар мен оқиғалар туралы нақты түсінік беру;

2.Оқушылардың белсенді ойлау қабілетін арттыру,саяси оқиғаларды өз бетінше тұжырымдай білуіне бағыт беру;

3.Хандықтың негізін қалаған Жәнібек пен Керей сұлтандар және ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев портреттері арқылы оқушылардың жеке тұлғалық қасиетін қалыптастыру.Өз еліне,жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру.

Түрі : Ашық сынып сағаты

Барысы :

Қазақ хандығының құрылуы.

Жоспар :

1.Хандықтың негізін қалаушылар

2.Ұлы көштің басталуы

3.Қазақ хандығының құрылуы,аумағы

4.Алғашқы қазақ ханын сайлау

5.Көрші елдермен қарым-қатынасы.

1-жүргізуші :

Қазақ халқының саяси бытыраңқылығын жойып,мемлекет етіп құру Ақ Орданың билеушілері Өріс ханның ұрпақтары Керей мен Жәнібек сұлтандардың үлесіне тиді.

2-жүргізуші :

Алдымен екі тарихи тұлғаға тоқталып өтейік.

1-оқушы:

Керей хан – алғашқы қазақ ханы.Ақ Орданың ханы Өрістің ұрпағы.(Өріс хан – Тоқтақия-Болат-Керей) .Туған жылы белгісіз,шамамен 1470 жылы қайтыс болған.Керей хан туралы Мумаммед Хайдар Дулатидің «Тарихи-Рашиди» еңбегінде кездеседі.Керей мен Жәнібек бірге Қазақ хандығының негізін қалаған.Аңыз бойынша Шу бойындағы Хан тауы етегінде жерленген.

2-оқушы :

Жәнібек хан – екінші қазақ ханы.Өріс ханның шөбересі,Барақ ханның ұлы (Өріс хан-Құйыршық хан- Барақ хан – Жәнібек).Туған жылы мен қайтыс болған жылы белгісіз.XV ғасырдағы Үшінші атадан қосылатын ағасы Кереймен тұспа-тұс өмір сүрген.Жазушы Мұхтар Мағауин «Қазақ тарихының әліппесі» атты еңбегінде «Жәнібектің қазақ тарихында айрықшы тұлға екендігінің белгісі – ол халық санасында ақылды әрі әділетті әмірші ретінде танылды.Ұлттық тарихымызда жай ғана Жәнібек хан ғана емес,сол халықтың бар игілігіне ұйытқы болған асыл,ұлы әулеттің де негізін салушы» деген екен.

3-оқушы :

XV ғасырдың ортасында Әбілқайр хандығында жүргізілген тоқтаусыз соғыстар,ішкі феодалдық қырқысулар және оның ойраттардан жеңілуі ел ішіндегі беделін түсіреді. Осы кезде Керей мен Жәнібек ру-тайпаларды бастап Жетісуға көшуді жоспарлайды. 1459 жылы Ұлы көш басталады.

4-оқушы:

Керей мен Жәнібек қазақ тайпаларын Моғолстанға көршілес жатқан Батыс Жетісуға Шу өзені бойындағы Үшқоңыр жайлауындағы құтты мекен Қозыбасыға қоныс аударады.

5- оқушы :

Хандардың мақсаты – қазақ тайпаларының саяси тұрғыдан бірігіп,Қазақ хандығын құру еді.

6-оқушы :

Мухаммед Хайдар Дулатидің «Тарихи-Рашиди» еңбегінде : « Қазақ хандығының құрылу уақыты – 1465-1466 жыл» деп көрсеткен.Сөйтіп, Қозыбасы мекенінде Қазақ хандығы құрылып,ұлттың туы тігілді.

7-оқушы :

Алғаш Қазақ хандығының құрылған аумағы солтүстік Балхаш көлінің Қаратал өзені құйылысына дейінгі жерді алып жатты.

8-оқушы :

Батысында Сырдарияның оң жағындағы Түркістан,Сауран,Созақ,Сығанақ қамтыды.Ал шығысында және оңтүстігінде Моғолстанмен шектесті.Керей сұлтан Қазақ хандығының алғашқы ханы етіп сайланды.

1-жүргізуші :

Қазақ хандығының алғашқы қарым-қатынас жасаған елі Моғолстан хандығы болды.

2-жүргізуші :

Моғолстан ханы Есен – Бұға Керей мен Жәнібек сұлтандарды не себептен құшақ жая қарсы алды?

9-оқушы :

Есен-Бұға ағасы Жүністі қолдап отырған Әбілқайр хан мен Темір әулетіне қарсы күресінде батыс шекарасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Керей мен Жәнібек сұлтандармен одақ құруға ынталы болды.

10-оқушы:

Солтүстік шығысында орналасқан көптеген елдерге қауіп төндіріп тұрған ойраттардың шабуылына тойтарыс беру үшін қазақтардың күшін пайдаланбақ болды.

11-оқушы :

Жәнібек пен Керей қырғыздармен өзара тату қарым-қатынас орнатты.

12 – оқушы :

Әбілқайыр хандығы,Моғолстан,Батыс Сібір хандығы , Ноғай Ордасы сияқты елдермен Қазақ хандығына ру-тайпалар келіп қосылып жатты.

13-оқушы :

Қазақ хандығының жері ұлғайп,халқының саны көбейіп,нығайған мемлекетке айналды.

14-оқушы :

Олардың кейінгі ұрпақтары Қазақ хандығының шаңырағын берік ұстады.

1-жүргізуші :

Бүгінде Қазақ хандығының 550 жылдығы тойланайын деп отыр.

2-жүргізуші :

Керей мен Жәнібек бабаларымыздың қалаған Қазақ мемлекеті іргесін бекітіп,туын биікке ұстап, Қазақстанды әлемге паш етіп отырған Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың еңбегін ерекше атап өтуіміз керек.

1-жүргізуші :

Ендеше ,елімізді мақтан ете отырып,сынып сағатымызды Қазақстан Республикасының мемлекеттік Гимнімен аяқтайық.