Та?ырыбы: ?аза?стан ?лы Отан со?ысы жылдарында.
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а ?лы Отан со?ысы жылдарында?ы ?аза?стан та?ырыбын бекіту, ?айталату.
Дамытушылы?: О?ушыларды? тарихи о?и?аларды есте са?тау, зерттеу, іздену, шы?армашылы? ж?мыс істеу ?абілеттерін дамыту
Т?рбиелік: ?лы же?істі? тарихи ма?ызын танып-білуге ?йрету, «Ешкімде, ешн?рсе де ?мытылмайды» деген с?зді? ??ндылы?ын ??ындыра отырып, отанс?йгіштікке т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: сайыс саба?
Саба?ты? типі: ?айталау, бекіту
Саба?ты? ?діс-т?сілдері: с?ра?-жауап, топпен ж?мыс, де?гейлік тапсырма беру,интерактивті та?тамен ж?мыс,шы?армашылы? тапсырмалар,сын т?р?ысынан ойлауды дамыту технологиясы.
Саба?ты? к?рнекілігі: Интернеттен алын?ан материалдар, интерактивті та?тада к?рсетілетін слайдтар, видеофильм, газет-журналдар, буклеттер, кітаптар, плакаттар
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
1. С?лемдесу.
2. Т?гендеу.
3. Саба??а дайынды?тарын тексеру.
Кіріспе кезе?і.
О?ушылар біз сендермен ?ткен саба?та ?аза?стан ?ОС жылдарында ?ткен болатынбыз. Б?гінгі саба?ымыз сол та?ырыпты бекіту саба?ы болып табылады. Бекіту саба?ымыз сайыс т?рінде ?тілетінін болады. Сайысымызды бастамас б?рын ?ОС-? басталуы мен сипаты жайында Абдиров Дидарбек ?ыс?аша баяндап береді.
О?ушы : Адамзат тарихында екі д?ниеж?зілік со?ыс болды.
1. 1914 - 1918жылдары 38 мемлекет ?атысты
2. 1939 - 1945жылдар 61 мемлекет ?атысты.
Екі со?ыс?а орта? белгі: халы??а ?асірет ?келді, к?п шы?ын болды, бас?ыншылы? сипатта болды. 1939жылы ?ырк?йекте КСРО мен Германия арасында бір - біріне шабуыл жасаспау туралы келісімге ?ол ?ойылды. 1940жылы Германия «Барбаросса» жоспарын дайындады.
Ма?саты: КСРО - ?а со?ыс ашу. Ке?ес елін ??лату, хал?ын ??лды??а салу, д?ниеж?зіне ?стемдік орнату.
Со?ыс жайында ?лен о?ылады
Олай болса сайысымызды бастайы?.
Енді сайыс?а ?атысатын топтармен танысып ?ояйы?….
I. Б?ЙГЕ. ?ш топ?а мынадай мазм?нда с?ра?тар (?рбір д?рыс жауап?а 5 балл) ?ойылады: 1-топ?а. Со?ысты? басталуы. 2-топ?а. Со?ысты? ?ту кезе?дері. 3-топ?а. Же?іске жетелеген жа?дайлар.
Б?йге с?ра?тары.
1-топ:
1. ?ай жылы Гитлер КСРО-ны басып алу ?шін “Барбаросса” жоспарын бекітті? 1940 жылы 18 желто?сан
2. ?ауырт со?ыс идеясы бойынша со?ыс ?ай жылы ая?талуы тиіс еді? 1941 ж к?зінде
3. ?ай жылы фашистік Германия КСРО аума?ына басып кірді? 1941 ж 22 маусым
4. Германия тарапынан со?ысты? сипаты: Агрессиялы?, ?ділетсіз
5. “?лкен Т?ркістан” отарыны? ??рамына ?ай елдер кіргізілді? ?аза?стан,Татарстан,Баш??ртстан,Орта Азия, ?зірбайжан, Кавказ, ?ырым, Ау?анстан, Шы?жан.
6. Республикада ?анша адам ?скери даярлы?тан ?тті? 2 млн-нан астам
2-топ:
1. 316-ат?ыштар дивизиясыны? командирі кім болды? Генерал М.В.Панфилов
2. Е?бек армиясына ?аза? КСР-нен ?анша адам ша?ырылды? 700 мы?нан астам
3. Днепр ?шін шай?аста?ы ерлігі ?шін Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ын ал?ан е? жас Ж?нібек Елеусізов нешеде еді? /18 жаста/
4. «Россия ке? байта?, біра? шегінерге жол жо?, артымызда Москва» деген кім? (Клачков)
5. Ленинград блокадасы ?анша к?нге созылды? (900)
6. ?аза?ты? ?ш?ыш ?ызы (Хиуаз Доспанова)
3-топ:
1. ?аза?стан?а к?шірілген ?нерк?сіп орындары ?ай ?алалар?а орналастырылды? Алматы, ?ара?анды, Шымкент, Петропавл, Семей, А?т?бе, Орал.
2.1941-1945 ж. барлы?ы ?анша завод, фабрика, шахта салынды? 460
3. Екі м?рте Ке?ес Ода?ы Батыры атан?ан Сергей Данилович Луганский жеке ?зі жауды? ?анша ?ша?ын атып т?сірді? /37
4.Со?ыс жылдарында тылда е?бек еткен ата?ты ж?мысшыларды ата: Ы.Жа?аев, Ш.Берсиев, Сомж?рекова, Ким Ман Сам, О??арбаева, Дацкова
5.1942 ж. ?аза?стан Ода?та ?ндірілген ?ор?асын, к?мір, молибден, октанды м?найды? ?анша м?лшерін берді? ?ор?асын -85%, к?мір -18%, молибден-60%, октанды м?найды? 1 млн тонна?а жуы?ын берді.
6. Бауыржан Момыш?лы ?ай жылдары ?мір с?рген? (1910-1982 жж.)
II. Ол кім ойыны. (портреттермен, ?анатты с?здермен ж?мыс)
?ОС ?атыс?ан батырларды? портреттері немесе есімдері аталады. О?ушылар оны кім екені?, со?ыста ?андай шай?астар?а ?атысып, ?андай ерлік жаса?андарын толы? сипаттау керек
Б. Момыш?лы портреті (слайд)
Жамбыл облысы Жуалы ауданыны? К?лбастау ауылында д?ниеге келген. 1930-1956 жылда ?скер сапында бол?ан. Ал со??ы кезде Алматы ма?ында жаса?тал?ан 316 ат?ыштар дивизиясыны? командирі болды. Москва ?шін шай?асты, 207 рет ?рыс?а кірді. Б.Момыш?лыны? ?анатты с?здері ?те к?п. Сонымен ?атар М?скеудегі ?скери академиясын т???ыш бітірген ?аза?
?лия Молда??лова портреті (слайд)
Ке?ес Ода?ыны? Батыры, мерген, снайпер, ефрейтор, М?скеудегі шай?аста ?атыс?ан, жауды? 78 ?скерін жойды
Хиуаз Доспанова портерті (слайд)
Ал?аш?ы ?аза?ты? ?ш?ыш ?ызы, 300 рет жауынгерлік сапар?а шы??ан
Н?ркен ?бдіров портреті (слайд)
Ол ?ртке оран?ан ?з ?ша?ын жау танкілеріні? шо?ырына ??лат?ан. Ке?ес Ода?ыны? Батыры, ?ара?андылы?.
Иван Кожедуб портреті
Шымкенттегі ?скери авиация ?уе училищесіні? т?легі, ?ш?ыш, 3 м?рте Ке?ес Ода?ыны? батыры ата?ына ие бол?ан, 1920-1991 жылдар аралы?ында ?мір с?рген, жал?ыз ?зі жауды? 64 ?ша?ын атып ??лат?ан.
Сергей Данилович Луганский портреті
2 м?рте Ке?ес Ода?ыны? батыры ата?ын ал?ан, Алматы жастары 1943 жылы желто?санда ?з а?шаларына жа?а ?ша? жасатып табыс еткен. Со?ыста ?уе шай?асында жауды? 37 самолетін жой?ан.
Ал?адай
?аза? хал?ыны? аяулы ?лдарыны? бірі Жамбыл Жабаевты? ?лы, Синельников ?аласыны? т?бінде шай?ас?ан батыр.
?бу Досм?хаметов
?олына гранат алып, танк астына т?скен, ерлік жаса?ан ?аза? жігіті, Ке?ес Ода?ыны? батыры.
С?лтан Байма?анбетов
Ленинград т?бінде шай?ас?ан, жау дзотын ?з кеудесімен жауып, жанын пида еткен, А. Матросовты? ерлігін ?айтала?ан батыр.
«Майдан?а жіберетін а?ам да, апам да жо?, сонды?тан мені? ?зімді жіберуі?ізді ?тінемін» деген Кім? (М?нш?к М?метова)
II-д?ниеж?зілік со?ыс кезінде 1945 жылы капитан Гастеллоны? ерлігін ?айтала?ан аты а?ыз?а айнал?ан ?ш?ыш. Ол кім? (Янко Михаил Егорович) (?ртке оран?ан ?з ?ша?ын жау?а ба?ытта?ан)
III. Сандар с?йлейді:
61, 1мил870мы?, 497, 316, 97, 4, 22, 1945, 70, 1418, 28
IVС?йкестендіру тестісі
2 м?рте Кенес Ода?ыны? Батыры ата?ын ал?андар В.Фурсов, ?. Т?рдиев
Алия Молда??лованы? ту?ан жері Орал облысы орда ?алашы?ы
Атырау облысы со?ыс жа?дайында 2004жыл
Брест ?амалы ?ор?аушыларыны? ?атарында бол?ан Тал?ат Бигельдинов, Леонид Беда, Иван Павлов, Сергей Луганский
Хиуаз Доспанова?а «Халы? ?а?арманы» ата?ы берілді 1942жыл
М?нш?к М?метова ту?ан жері А?тобе облысы ?обда ауданы
?аза?станды? батырлар саны 400мы??а жуы?
Со?ыста ?айтыс бол?ан ?аза?тарды? саны 497
V. ??пиялы ?яшы?тар. Б?л кезе?де о?ушылар ?р т?рлі де?гейдегі с?ра?тар?а жауап берулері керек. 3 ?яшы? жасырылынады. ?р-бір ?яшы?ты? астында с?ра? болады. Берілген с?ра??а не??рлым мазм?нды,ма?ыналы,толы? жауап болса, ?пайлары к?п болады.
1 ?яшы? - “Барбаросса” жоспары (?ауырт со?ыс) 1940ж. 18/ XII
?ауырт со?ыс идеясы бойынша со?ыс 2-3 айды? ішінде ая?талуы тиіс еді
«Солт?стік» → Барлы? те?іздегі порттарды басып алып, Шы?ыс Пруссиядан Даугавпилс, Псков, Ленинград ба?ытында.
«Орталы?» → Смоленск ар?ылы Москва?а.
«О?т?стік» → Батыс Украина мен Днепрден Киевті басып алу?а.
2 ?яшы? - ?аза?станды?тар
500-дей Ке?ес ода?ыны? батыры, 97-і ?аза?
М?скеу ?шін шай?асты 316-(Панфилов атында?ы 8-гвард. див.) 1941ж. 30/IX 312-ат?ыштар дивизиясы
Б. Момыш?лы, Т. То?таров, М. ?абдулин, Р. Амангелдиев
Ленинград ?шін шай?аста 310 ж?не 314 дивизиялар С. Байма?амбетов, ?лия ж?не М?нш?к
Сталинград ?шін шай?аста 29 ж?не 38 дивизиялар 1942ж. 17/VII 1943ж. 02/ II Н. ?бдіров, ?. Сыпатаев, Берлин операциясында Рейхстагта ту тіккен - Р. ?ош?арбаев
3 ?яшы? - Б. Момыш?лы
Бауыржан Момыш?лы 316 ат?ыштар дивиязиясыны? командирі, ол 1910-1982 жж. ?мір с?рген. 1990 жылы 11/XII Б. Момыш?лы Ке?ес ода?ыны? батыры ата?ына ие болды. «Отан ?шін от?а т?с – к?ймейсін, Опасызда отан жо?» деген ?анатты с?здері бар.
VI. Картамен ж?мыс
Ал енді картадан ?ай ?алаларда ірі-ірі шай?астар болды. Кім к?рсетеді?
(Cмоленск, Ленинград, Талин, Тирасполь, Днепропетровск, Одесса, Донбасс, Москва, Крым, Севастополь, Курск, Харьков, Воронеж, Сталинград, Ростов, Демянск, Днепр, Брянск, Псков, Львов, Киев, Минск, т.б.)
VІI. Ой ?оз?ау.
Со?ысты? басталуы мен барысы жайлы бейнетаспа к?рсетіледі.
М??алім: ?лы Отан со?ысы тарихында зерттелмеген а?та?да?тар беті жеткілікті. Соны? бірі ?аза?станда со?ыс жа?дайында деп жариялан?ан жал?ыз облыс Гурьев(Атырау) бол?аны. ?лке тарихын зертеуші, тарих ?ылымдарыны? докторы Х. Б. Табылдиев ?Р Президенті архивінен б?ны д?лелдейтін ??жаттарды тауып, баспас?зге жариялады.
1942жылы тамызда жау Сталинград т?біне жеткенде ке?ес басшысы И. В. Сталинні? б?йры?ымен Атырау ??ірі со?ыс жа?дайында деп жарияланады. Гитлер Сталинградты алумен бірге м?най?а бай ?лке Атырауды алуды к?здеді. Еділ мен Жайы? аралы?ын «Еділ - Жайы?»мемлекетін ??рма?шы болды. 1942жылы 1?ырк?йектегі б?йры??а с?йкес 5 адамнан ??рыл?ан Гурьев ?ор?аныс Комитеті ??рылып, оны? т?ра?асы Мырзахмет Бекжанов та?айындалды. Сонымен ?атар, А?мола облысынан шы??ан батырымыз Ра?ымжан ?ош?арбаевты? ерлігі жайында да осы к?нге дейін жасырылып келген.
А?мола облысынан шы??ан Ра?ымжан ?ош?арбаев жайында бейнетаспа к?рсетіледі.
О?ушылар назарын экран?а аудару. К?рген фильмнен ал?ан ?серлері.
?лкемізден аттан?ан майдангерлерден кімдерді атай аласы?дар?
Балалар ?з жауаптарын айтады
(Тупицин Данил Николаевич, Давлятшин Шайсултан Фахрисламович, Мингалев Владимир Васильевич, Куница Алексей Сергеевич, Морозов Петр иванович, Меньшиков Петр Михайлович, Яглинский Михаил Васильевич, Сыщенко николай Николаевич, Данчев федор Тихонович, Курганов, блокадшы Севрюкова; тыл е?беккерлері: Вострикова, Бельских, Макарова, Мосина, Хлыстунова, Капканец, Шубенко)
VIII Шы?армашылы? кезе?: “Же?іс о?айлы?пен келген жо?” та?ырыбына коллаж жасау.
IX. ?орытынды
1945 жылы 9 мамырда Ке?ес хал?ы салтанатпен же?іс к?нін мейрамдады. Осы ?лы мерекені бізді? елімізді? хал?ы жыл сайын атап ?теді.
Биыл же?іске 70 жыл.
?лы Отан со?ысыны? саба?тары:
- Со?ыс??мар мемлекеттерге бірігіп ?арсы т?ру керектігін к?рсетті.
- Со?ысты? адамзатты апат?а ?шырататынын,о?ан жол бермеу керектігін к?рсетті.?ОС жылдарында Ке?ес Ода?ы адамдарын же?іске итермелеген жа?дай біріншіден Отан?а деген патриотты? сезім екіншіден ?атал тіртіпті? ар?асында.
Та?ы бір айта кететін жайт ?ОС жылдары ?аза?стан?а к?шіп келген,?оныс аударыл?ан бас?а ?лт ?кілдерімен ?аза? хал?ыны? арасында бауырмалды?, т?сіністік,сыйласты?, досты?, туыс?анды? ?арым-?атынастар орнады. Бас?а ?лт ?кілдеріне ??ша?ын жайып, ?здеріне жа?ын тартып, бір ?зім нанын б?лісіп жеген бауырмалды? ?асиеттеріні? ар?асында ?аза?стан хал?ы Т?уелсіздікке ?ол жеткізгеннен кейін де бір ша?ыра? астында тату-т?тті ??мыр кешуде.
X. ?йге тапсырма: Еркін жазу ?дісі бойынша кесте толтыру: Б?гінгі саба?та нені білдім? Нені білгім келеді?
XI. Ба?алау. Сайысты? ?орытындысын шы?арып, сол ар?ылы ба?алау ж?ргізіледі