?аза?стан тарихы 8 сынып?а арнал?ан

Өз

VI Халықаралық білім беру және біліктілікті көтеру

жүйесінде педагогикалық инновациялар жәрмеңкесі

VIМеждународная ярмарка педагогических инноваций

в образовании и системе повышения квалификации

«8- сынып Қазақстан тарихы оқулығына әдістемелік ұсыныстар».

(әдістемелік нұсқаулар)

«Методические рекомендации к учебнику по истории Казахстана 8 класс»

(методические рекомендации)

Ақмола облысы

Бестөбе кентінің негізгі мектебінің тәжірибесімен бөлісуші

тарих пәнінің мұғалімі

Қоңырова Райса Жасқайратқызы

Конырова Райса Жаскайратовна

учитель истории

Основная школа п.Бестобе

Акмолинской области

Көкшетау 2016 жыл

Құрастырушы:

Қоңырова Райса Жасқайратқызы – Бестөбе кенті негізгі мектебінің тарих пәнінің мұғалімі.

«8- сынып Қазақстан тарихы оқулығына әдістемелік ұсыныстар». Әдістемелік ұсыныстар.

Ұсынылған мәліметтерді қалалық,облыстық мектептердегі тарих пәнінің ұстаздары қолдана алады. Оқушылардың шығармашылық,танымдық қасиеттерінің дамуына ықпал етеді. 8-сынып Қазақстан тарихының әрбір тақырыбына арналған әр түрлі деңгейлік және шығармашылық тапсырмалар берілген. Мектеп әдістемелік бірлестігінің басшыларына және қалалық,облыстық мектептердегі Қазақстан тарихы пәнінің мұғалімдеріне арналған.

Тарих дейтін: бұрынғы өткен заманның жайынан сөйлеп тұратұғын, бұрынғы өткен кісілердің ісінен хабар беретұғын бір ілім. Қазақтың көбі оны «шежіре» деп айтады. Бұ заманның ғалымдары тарихты ең оңды мұғалім деп түсінеді.

Тарих – түзу жөнді үйретуші деп айтады. Тарих халықты түзу жөнге сілтеуші болса, оған дүние де түзушіліктің кітабы. Тіршіліктің жолбасшысы деуге де болады. Келешек күннің қандай болашағын білуге тарих анық құрал болады.

Өзінің тарихын жоғалтқан жұрт, өзінің тарихын ұмытқан ел – қайда жүріп, қайда тұрғандығын, не істеп не қойғандығын білмейді, келешекте басына қандай күн туашығына көзі жетпейді.

Бір халық өзінің тарихын білмесе, бір ел өзінің тарихын жоғалтса, оның артынша өзі де жоғалуға ыңғайлы болып тұрады. Дүние де өңге жұрттар қатарында кім қор болмайын, тұқымым құрып қалмасын деген халық өзінің шежіресін имани дәрежесінде ұғып білуге тиіс болады.

Қазақ ішінде һәр үйдің отағасы, һәр ауылдың ақсақалы тұрған бір шежіре, бұрынғы өткен-кеткеннен естіген білгені болса, кейінгі жастарға соның бәрін айтып отырады.

Тарих не айтады? -десеңіз, оның айтатыны мынау: біздің бұрынғы бабаларымыздың кім екендігі; олардың дүниеде не істеп, не бітіргендігі; қандай қуаты барлығы, ол қуатты не орынға жұмсағандығы; істеп жүрген ісінің қайсынан пайда, қайсысынан зарар көргендігі; бұрынғы бабаларымыздың досты-дұспаны кім екендігі; не себеппен бағы тайғандығы және соған ұқсас істердің барлығын тарих сөйлеп түсіндіріп тұрады.

Басылымға шығарылған уақыты

Степнагорск қаласының білім бөлімінің әдістемелік кеңесі.

«Тарих - өткеннің сабағы, алдағының кейінгіге өнегесі»

Н.Назарбаев

Аты-жөні: Қоңырова Райса Жасқайратқызы

Туылған күні: 19.01.1977 ж

Білімі: жоғары

Білім алған жері: Мұхтар Әуезов атындағы Семей мемлекеттік университеті,2008 ж

Мамандығы: тарих пәнінің мұғалімі

Педагогикалық жұмыс өтілі: 7 жыл

Санаты: бірінші

1. Тақырып: Қазақтардың этно әлеуметтік құрамы.

Тапсырма: Сөйлемді толықтыр.

Орта жүз қазақтарының орналасқан аймақтары...............

Ұлы жүз қазақтарының орналасқан аймақтары..................

Кіші жүз қазақтарының орналасқан жері..................................

Ресей империясының Бірінші жалпы халық санағы .......... жылы болды

Тапсырма: Термин сөздерге анықтама беріңдер.

Адат..................... Би....................... Қожа........................

Құн....................... Сұлтан................ Құл...................................

Тархан.................. Төлеңгіт.............. Шыңғыстықтар.............

Берілген мәліметтерді сәйкестендіріңдер

1. 1867 ж Ішкі ордада хан билігінің жойылуы

2. 1845 ж Елизавета екіншінің Жәнібек батыр

3. 1867 - 1868 ж мен Есет батырға тархан атағын

беруі

4. 1743 ж Атақты Бөгенбай батырдың дүниеге

5. 1680 ж келуі

6. 1822 ж Бірінші жалпы халықтық санақтың

жүргізілуі

"Сібір қазақтарының жарғысы

қабылданды

Әкімшілік реформалардың

жүргізілуі

Тақырып: ХVІІІ ғ Қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы

Тапсырма: Сұрақтарға жауап бер.

"Жеті жарғы" заң жинағының авторы кім?

Ертіс өзенінің оң жағалауында қандай қамалдар тұрғызылды?

Шығыстан қауіп төндірген мемлекет қандай?

Қазақтардың көтеріліске шығуы туралы бірінші қазақ ақсүйектерінің құрылтайы қай жылы өтті?

Көтерілісте қол бастаған қазақ ханы?

Қазақтар қолданған қару жарақ түрі?

Тапсырма: Мәліметтерді толықтыр.

Тәуке хан билік құрған жылдары................ мемлекеттің іргесін нығайту мақсатында мынадай реформалар жүргізді:...................................

.....................жылы Тәуке хан қайтыс болып,орнына ..................келді

Орталық билік әлсіреп,кіші жүзде..................,орта жүзде..................................,ұлы жүзде ................. билік құрды.

Хандықтың басты жауы жоңғарлар болды,осы жылдары оларды ............................басқарды.

..............жылы .................аймағында құрылтай болып,құрылтайда көтеріліс басшысы етіп..................... тағайындады.

..........жылы көктемде жоңғарлар Қазақстанның оңтүстігіне жылжып,хандықтың астанасы .........................қаласына келді.

Соғыс алдында күрес болып,сол күреске қатысқан батырларды ...................

Тапсырма: Берілген жылдар мен терминдерге анықтама бер.

Құрылтай,қоңтайшы,империя,1715,1710,1718,

Тақырып: Жоңғарлардың Қазақстан жеріне шабуылы

Тапсырма: Тарихи мысалдарды шешіңдер.

1635 ж + мемлекет=

Жоңғарлар + заңдар=

Жоңғарлар + Густав Ренат=

1722 ж + Канси император=

1723 ж + Цэван Рабдан =

"Ақтабан шұбырынды,алқакөл сұлама" + ән- жылау=

Қазақтардың жеңіліс табуы + себебі=

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беріңдер.

"Ақтабан шұбырынды,алқакөл сұлама" қалай және қашан басталды?

Не себепті бұл кезең қазақ тарихында "Ақтабан шұбырынды,алқакөл сұлама деп аталған?

Тапсырма: Кестені толтырыңдар.

Жоңғарлардың Қазақстан жеріне шабуылдарының себептері	Жеңілуінің себептері	Жоңғар шапқыншылығының салдары

Тапсырма: Құжатты мұқият оқып,сұрақтарға жауап бер.

"Орта жүз қырғыздарына (қазақтарына) жоңғарлардың Ертіс пен Есіл өзендері бойында көшіп- қонып жүрген уақ және керей (руларының),Әбілмәмбет пен Барақ сұлтандардың иелігіндегі (Жерлерге) 15000 қолмен шабуыл жасауы салдарынан ондағы қырғыздар (қазақтар) өздерінің мал- мүлкін тастап,Жайықтың (Оралдың) бойына көшіп кетті. Қысқа қарай қалмақтар мен башқұрттар жағына өтпек ниетте болды. Ұлы мәртебелі патшайымға шын берілген қырғыздарды (қазақтарды) күйзелтіп,мал- мүлкін талан- таражға салуына ешқандай да жол бермеу туралы алдын ала бұйрық берілді".

Крафт И.И.Далалық аймақтардағы қырғыздар (қазақтар) туралы заңдар жинағы. СПб.,1901,8-бет.

Қазақтарды Жайыққа қарай көшіп кетуге қандай оқиғалар мәжбүр етті? Жайыққа қарай көшуге қазақтардың қандай топтары мәжбүр болды? Қазақтардың Ресей шекарасына жақындай түсуі кезінде патша үкіметінің ұстанған саясаты қандай болды? сипаттап беріңдер.

Тақырып: Қазақ халқының Жоңғар басқыншыларына қарсы азаттық күресі.

Тапсырма: Берілген жылдар мен оқиғаларды сәйкестендір.

1	Күз 1723 ж	1	Қытай императоры Кансидің өлімі
2	Күз 1726 ж	2	Әбілқайыр Еділ бойындағы қалмақтарға қарсы бірнеше жеңісті жорық жасады
3	1728 ж	3	Аңырақай шайқасы
4	1730 ж	4	Жоңғар хандығының құрылуы
5	1723 ж	5	Ордабасыдағы құрылтай
6	1722 ж	6	Әбілқайыр хан елу мың жауынгері бар әскерді басқарды
7	1635 ж	7	Бұланты шайқасы
8	1725 ж	8	Ақтабан шұбырындының басталуы

Тапсырма: Түсіндіріңдер. Не себепті 1723 - 1727 жж. "Ақтабан шұбырынды,Алқакөл сұлама" деп аталды? Дәлелдеп беріңдер.

1..........................................................

2...........................................................

3.................................................................

4....................................................................

5.....................................................................

Тапсырма: Анаграмма "Батырлар"

1. Бұл батыр Әбілқайыр ханмен бірге қазақ әскерін басқарды.

2. Қазақ көтерілісінің басшысы атақты батыр.

3. Тама руынан шыққан Кіші жүздің әскербасы

4. Қаракерей Қабанбай батырдың қызы

5. Бұл батыр әйелдің халық ауыз әдебиетінде "Атаңның ұлы болып тума,еліңнің ері болып ту" деген сөзі қалған

6. Ұлы жүздің албан руынан шыққан атақты батыры

Қазақ - жоңғар соғысы тақырыбы бойынша тест тапсырмалары

І вариант

1.XVII ғ Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет?

А. Сібір. В.Ноғай ордасы. С.Хиуа. Д. Жоңғар

2.1723-1725 жж. қазақтар қандай қалаларынан айырылды?

А. Түркістан,Ташкент. В. Отырар, Баласағұн. С. Сығанақ,Сайрам. Д. Сарайшық,Тараз

3.Бұланты шайқасында жоңғарларды жеңудің маңызы неде болды?

А. Қазақстан территориясы жоңғарлардан азат болды;В. Орта жүз толығымен азат болды;

С. Ұлы жүздің жартысы азат болды; Д. Қазақ халқы жауға өз қарызын қайтарды

4. Еділ бойындағы қалмақтарға қарсы Әбілқайыр хан қашан жорық жасады?

А. 1711 ж. В.1712 ж. С. 1723 ж. Д. 1725 ж

5. Қазақ тарихында "Ақтабан шұбырынды,Алқакөл сұлама" қашан басталды?

А. 1723 ж В. 1726 ж С. 1727 ж Д. 1730 ж

6. "Ақтабан шұбырынды,Алқакөл сұлама" жылдары халықтың шығарған әні?

А. Қараторғай В. Бозторғай С. Елім- ай Д. Ақсақ киік

7.Әбілқайыр ханмен бірге жорықты басқарған қазақ батырын ата.

А. Сырым Датұлы В. Исатай С. Кенесары Д. Бөгенбай

8. Аңырақай шайқасы болған жер тарихта қандай атпен қалды?

А. "Қалмақтардың қаза болған жері" С. "Жоңғарлардың қаза болған жері"

В. Ордабасы Д. "Жаудың айқайы мен жылаған жері"

9.Жоңғар хандығының негізі қашан қаланды?

А. XVII ғ B. XVIII ғ C. XVI ғ Д. XV ғ

10.Орталық Жоңғар хандығы қашан құрылды?

А. 1640 ж. В. 1637 ж. С. 1636 ж. Д. 1635 ж.

11. "Ақтабан шұбырынды,Алқакөл сұлама" жылдары шыққан зарлау өлеңнің авторы кім?

А. Қожаберген жырау. В. Бұқар жырау. С. Үмбетей жырау. Д. Бұхар жырау

12. 1724 ж көктемде Әбілқайыр хан :

А. Еділ қалмақтарына қарсы жорық жасады. С. Қазақтардың көтерілісінің қолбасшысы атанды

В. Түркістан қаласын алды. Д. Жоңғарларды шығысқа жылжытты

13.Болат ханның қазасынан кейін орнына билікке үміткер болғандар

А. Әбілмәмбет пен Абылай. В. Әбілмәмбет пен Әбілқайыр

С. Жолбарыс пен Иман Д. Әбілқайыр мен Сәмеке

14.Жоңғараларға қарсы қандай жорықта жас батыр Сабалақ (болашақ хан Абылай) қатысты?

А. Бұланты шайқасында. В. Аягөз өзені бойындағы шайқасқа

С. Аңырақай шайқасына. Д. Орбұлақ шайқасына.

Тақырып: XVIII ғ бірінші жарты жылдығындағы қазақ - орыс қарым - қатынасы

Тапсырма: Схеманы толтырыңдар.

Тапсырма: Жылдарға түсініктеме беріңдер.

1716 ж............................. 1720 ж.......................................

1715 ж............................... 1723 - 1724 жж...........................

1718 ж................................. 1731.............................................

1716 ж................................ 1700.............................................

Тапсырма: Мағлұматтарды толықтырыңдар.

Қазақтарды үнемі ...................,........................ деп атады,өйткені Ресейде бұл кезде ................ деген ұқсас атпен әскери сословие пайда болған еді.

Патша үкіметі Ертіс жағалауында өз бекіністерін сала бастады,олар ..............,.............,.........,.................

Қазақстанға ........,........ басшылығымен елшілік жіберілді.

Шекаралас мекенде қазақтар үнемі орыстармен .....,.....,.....,..... үшін қақтығысып отырд

Тақырып: Кіші жүздің Ресейге қосылуы.

Тапсырма:Жылдар мен оқиғаларды сәйкестендіріңдер.

1	Қоштаев пен Қойдағұловтың Ресейге елшілігі	А	1742 ж
2	Әбілқайырдың Ресейдің қол астына өтуі	В	1735 ж
3	Анна Иоановнаның елшілерді қабылдауы	С	1742 ж Орынбор
4	Қырғыз қайсақ экспедициясының құрылуы	Д	10 қазан 1731 ж Майтөбе
5	Әбілмәмбет пен Абылайдың Ресейдің қол астына өтуі	Е	1734 ж
6	Орынбор бекінісінің құрылысы	Ж	1740 ж
7	Қарақалпақтардың Ресейдің қол астына өтуі	З	1730 ж
8	Жайық өзені бойына қазақтардың қоныстануына тыйым салынуы	К	19 ақпан 1731 ж
9	Тевкелевтің Қазақщстанға елшілігі	Л	30 сәуір 1731 ж

Тарихи оқиғаларды сәйкестендіріңдер:

1	А.Тевкелев	1	"Қазақстан - Азияға апарар кілт пен қақпа"
2	Қоштаев пен Қойдағұлов	2	1726 ж Ресейдің қол астына кіру туралы өтінішпен барған елші
3	Таймас Шаимов	3	Бірінші болып Ресей бодандығын қабылдаған хан
4	Әбілқайыр	4	Ресей қол астына кіру туралы антты қабылдаған орыс елшісі
5	Анна Иоановна	5	1742 ж Ресей бодандығын қабылдаған хан
6	Әбілмәмбет хан	6	Қырғыз - қайсақ экспедициясының бірінші басшысы
7	И.К.Кириллов	7	Орынбор комиссиясының басшысы
8	В.Н.Татищев	8	1730ж Ресейге жіберілген елшілік
9	Петр І	9	Кіші жүзді Ресей қол астына қабылдаған Ресей басшысы
10	Елші Қойбағар	10	Дипломатиялық қатынастың мүшесі,башқұрттардың басшысы

Тақырып: XVIII ғ ортасындағы Қазақстан

Тапсырма: Берілген тұлғаларға қысқаша мінездеме бер.

Хан Нұралы.....................................

Қарасақал........................................

Батырша.........................................

И.И.Неплюев................................

Тапсырма: Схеманы толтырыңдар.

Тапсырма: Тарихи мысалдарды шешіңдер.

1740 ж көтеріліс + басшысы =

1748 ж + хан=

Көтеріліс + Батырша =

1755 ж + тыйым салу =

1771 ж + рұқсат етілу =

Сызық + тұзды өзен =

Башқұрттар + көші - қон =

Тақырып: Қазақ - қалмақ қарым- қатынасы.

Тапсырма: Берілгендерді сәйкестендіріңдер.

Аюк хан - ...............................................

Петр І -.......................................................

Әбілқайыр- ..............................................

Убаши - ........................................................

1. 1726 ж Еділ қалмақтарына жорық жасады.

2. Ресейдің оңтүстік шығысын күзетуді Аюкқа тапсырған басшы

3. Ол көшіп қонуда қалмақтарды басқарды

4. 1709 жылдан бастап 1721 ж аралығында Еділ қалмақтарын басқарған хан

5. Еділ қалмақтарына жорық жасаған Кіші жүздің ханы

6. Ол Қазақстан жерін "Азия қақпасы" деп есептеді

7. Бұл ханның тұсында Қалмақ хандығы гүлдене түсті

8. Қалмақтардың "Шаңды жорығын" басқарған басшы

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беріңдер.

1.Не себепті қалмақтар көшу үшін қытайдан рұқсат сұрады? Қалмақтар қандай жерлерге иелік еткілері келді және неге?

2. Не себепті қазақ қалмақ қатынастары тұрақты болмады? Осы қатынастардан Ресейге келген пайда қандай болды?

3.Еділ қалмақтарын талқандауда қазақтардың ат салысқанын қалай түсіндіруге болады?

4.Қалмақтарды көшіруде қазақ басшыларының ұстанған саясаты?

5. "Шаңды жорық" көтерілісінде қазақтардың жеңісінің тарихи маңызы?

XVIII ғасырдағы Қазақстан тақырыбы бойынша тест тапсырмалары

1. Қазақтардың жерінің маңызы туралы Петр І айтқаны:

А. "Ұлы Жібек жолы". С. Қазақстандағы Ресейдің болашағы

В. "Азияға апарар қақпаның кілті" Д. Үндістанға тура жол

2. Қай жылы Қайып хан жоңғарларға қарсы күресте Ресейден көмек сұрады?

А. 1716 ж В. 1717 ж С. 1718 ж Д. 1719 ж

3. 1731 ж Анна Ионановнаның тапсырмасы бойынша Кіші жүзде экспедицияны басқарған кім?

А. Кириллов В. Бухгольц С. Тевкелев Д. Левшин

4. 1730 ж қыркүйекте Петербургке Әбілқайыр елшілігін басқарып келген :

А. Қойбағарұлы В. Тевкелев С. Қоштайұлы,Қойдағұлұлы Д. Т. Шаимов

5. Қырғыз - қайсақ комиссиясы құрылды?

А. 1731 ж В. 1734 ж С. 1740 ж Д. 1748 ж

6.1718 ж іргесі қаланды:

А. Өскемен бекінісі С. Железинская бекінісі

В. Жәміш бекінісі Д. Семей бекінісі

7. "Шаңды жорық" болған уақыт?

А. 1771 ж В. 1772 С. 1781 ж Д. 1770 ж

8. Әбілқайыр ханмен бірге ант қабылдап Ресей құрамына кірген:

А. 23 қазақ старшындары В. 29 старшын С.13 старшын Д.33 старшын

9. Әбілқайыр ханның қазасынан кейін билік кімнің қолына көшті?

А. Ералы В. Батыр С. Айшуақ Д. Нұралы

10. 1733 ж Ұлы жүздің Ресей құрамына кірмей қалуының себебі?

А. Ресейден алшақ жатуынан В. Қытайдың кесірінен

С. Бәрі бір

11. 1734 ж бастап патша үкіметі қазақтарға қоныстануға тыйым салды:

А. Ертістің оң жағалауына В. Жайықтың сол жағалауына

С. Еділ бойына Д. Жайықтың оң жағалауына

Тақырып: Абылай тұсындағы Қазақ хандығы

Тапсырма: Мәліметті толықтырыңдар.

1. Абылай ............жылы ............. қаласында туылып,............деген атқа ие болды

2. Абылай есімі ....................... жорығынан кейін белгілі болды

3. ........жылы ол хан болып,оның басты кеңесшісі болып ................. сайланды

4. Қытаймен дипломатиялық қатынасты .............. жылы белгіледі,бірақ 1761 ж Қытай тыйым салды

5. ........... жылы Абылай ханның қазасынан кейін таққа оның ұлы .............. келді

6 . 1778 ж патша үкіметі Абылайды .................. басшысы етіп тағайындады

Тапсырма: Дұрыс жауаптарын көрсет.

1711 ж Жоңғарлардың қазақтарға қарсы үлкен жорығы

1771 ж Тарбағатайдағы қытайлар мен қазақтар соғысы

1778 ж Абылайдың қырғыздарға қарсы бірінші жорығы

1741 ж Абылайдың хан сайлануы

1761 ж Қытаймен дипломатиялық қатынастардың басталуы

1756 ж 120 мың қазақтың Екатерина І қол астына кіруге өтініш беруі

1757 ж Ресей Абылай ханды Орта жүздің ханы деп мойындады

1765 ж Абылай туған жыл

1781 ж Аягөз өзенінің оң жағалауына қазақтардың қоныстануына рұқсат берілмеді

1795 ж Абылай Ташкент қаласында қаза тапты

Тапсырма: Схеманы толтырыңдар.

Абылайдың ішкі саясаты Абылайдың сыртқы саясаты

Тақырып: Е.Пугачев (1773-1775 ж.ж.) бастаған шаруалар көтерілісіне

қазақтардың ат салысуы

Тапсырма: Жасырылған жылдарды тауып,түсіндіріңдер.

196745624817650489 (1765)

347156177181760362 (1771)

941752175580265180 (1752-1755)

190171893177350835 (1773)

177317744576280519 (1773-1774)

467021776195479024 (1776)

621088569617820137 (1782)

Тапсырма: Термин сөздердің мағыналарын түсіндіріңдер.

Көтеріліс.............................................

"Көзге көрінбейтіндердің қозғалысы"................................

Манифест......................................................

Казактар....................................................

Барымта.......................................................

Тапсырма: Схеманы толтырыңдар.

Пугачев көтерілісіне қазақтардың қатысуының басты себебі

Тақырып: Сырым Датұлы (1783-1797) бастаған қазақтардың ұлт азаттық көтерілісі

Тапсырма: Схеманы толтырыңдар.

Көтерілістің себебі

Мақсаты мен талабы

Жеңілуінің себебі

Тапсырма: Сөзжұмбақты шешіп,құпия сөздің мағынасын түсіндіріңдер.

1. 1801 ж Еділ мен Жайық өзенінің арасында қандай Орда салынды?

2. Айшуақ сұлтанның ұлы,С.Датұлының жақын серігі?

3.Көтерілістің басшысының аты?

4.Орынбор губерниясының басшысы,барон?

5.1797 ж қазақ ақсүйектері осы сұлтанды хан сайлағылары келді?

6.Батыр Сырым Датұлы осы жүзден шыққан

7. Кіші жүздің ханы Айшуақ хан кімнің ұлы?

8.Мал жайылымы Жайық және тағы қандай өзен бойларында рұқсат берілмеді?

9.Ералы ханның қазасынан кейін,осы адам хан сайланды

і

ш

К

І

ж

а

н

т

Ө

р

Е

д

а

Т

ұ

л

Ы

и

г

Е

л

ь

с

т

р

о

м

қ

а

Р

а

т

а

й

І

Л

І

С

Тақырып: XVIII ғасырдағы сауданың дамуы.

Тапсырма: Құжатпен танысып,сұрақтарға жауап беріңдер.

".....Қырғыздардың (қазақтардың) шығыстағы ұлыстары Жоңғария астығымен жеткілікті жабдықталды. Бірақ батысқа қарай ұзаған сайын астық тапшылығы күшті сезілді. Өйткені,бұрын орыстармен Есіл арқылы да,Ертіс арқылы да сауда - саттық жасалмайтын. Сондықтан да орыстармен сауда қатынасын орнату аса қажет болды.1747 ж Есіл бойындағы батыс Ұлыстарда болған драгун Донов былай деп хабарлаған: қырғыздар "қара бидайдың да,ақ бидайдың да ұнына өте зәру", ал "шұға матаға құмарлығы сонша,тіпті жалынып сұрайды,жатжерліктерге небір жақсы аттарын қос қосынан ұсынады,тек сұраған тауарын тауып бере алсаң болғаны". Ертіс бойындағы шекара шебінің бекіністеріне келген қырғыздар пышақ,аттың ауыздығы,балта сұраудан танбайды.Астыққа,шұғаға,темірге мұқтаждық Абылайды 1745 ж Жәмішев бекінісінде сауда орнын ашу туралы қтініш жасауға мәжбүр етті. Алғашқыда бекіністе сатуға арналған астық жоқ деген сылтаумен өтініш қабыл алынбады. Алайда драгун полктары үшін мініс аттарына деген зәрулік,аттар мен жер жыртуға қажетті өгіздердің сібәр күйдіргісінен өліп қала беруі салдарынан жылқыға деген мұқтаждықтың күшті болғаны сонша,ақыр аяғында шекара шептері басшылығының өзі де Ертіс бойындағы бекіністердің біреуінде сауда орталығын ашуды өтініп сұрады. Тап сол 1745 ж генерал Киндерман Семей жәнеЖәмішев бекіністерінде сауда орталығын ашуға рұқсат етті...."

Потанин Г.Н. Қырғыздардағы сауда - саттық //Үш томдық таңдамалы шығармалары.

Қазақ орыс сауда қатынастары қалай болды?

Ресей қандай тауарларды жеткізді,қазақтар немен саудаласты?

Ресейдің сауда орындарын ашып,жәрмеңкелер ұйымдастыруның себебі?

Тапсырма: Берілген терминдердің мағынасын түсіндіріңдер.

Қамба,дүкен,жәрмеңке,айырбас сауда,бұқарлықтар

Тапсырма: Кестені толтырыңдар.

Қазақстанға жеткізілетін тауарлар

Тақырып: ХVIII ғасырдағы Қазақстандағы мәдениет,білім және ғылым

Тапсырма: Мына терминдер мен түсініктемелерге анықтама беріңдер.

Жырау-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Айтыс-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Той-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ақын-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Шежіре-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Шешен-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Күй-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жоқтау-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сал,сері-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Тапсырма: Тарихи тұлғалардың жазбаша портретін құрастырыңдар.

1.Ақтамберді жырау-______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Бұқар Қалқаманұлы- __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Үмбетей жырау - __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Тәтіқара жырау - __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.Көтеш - __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6.Шал ақын - _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.Тілеп Аспантайұлы - __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Тапсырма: Берілген мәліметтерді сәйкестендіріңдер.

1. П.С.Паллас 1. Ең алғаш орыс- қазақ сөздігін құрастырды

2. И.Георги 2. "Халық санының өсуі туралы сипаттама"

3. И.Кириллов 3. "Сібір хандығының тарихы" авторы

4. П.Рычков 4. "Орынбор аймағының Колумбы" деген мәртебеге

ие

5. Г.Миллер 5. "Қырғыз қайсақ ордасы туралы анықтама" авторы

6. И.Андреев 6. "Ресейдің әрбір жеріне саяхат"

7. А.Скалон 7. "Қырғыз қайсақ Орталық ордасының сипаттамасы"

Өткен тақырыптарды қайталау жұмыстары

1 вариант

1.Қазақ орыс саудасының маңызды орталығы болған қала

А) Павлодар Б) Семипалатинск В) Орынбор

2. Қандай негізгі Ресейлік жәрмеңкеде құлдар сатылды

А) Ботов Б)Ирбит В) Қоянды

3) Қазақстанда құлдар иемденуге тыйым қашан салынды?

А) 1822 ж Б) 1824 ж В) 1830 ж

4) Сөйлемді жалғастыр:

Ресей көпестері қазақтармен сауда - саттық жүргізіп,................... сатты.

5) Берілгендерді сәйкестендір:

1. П.С.Паллас 1. Бірінші болып орыс қазақ сөздігін құрастырды

2. И.Георги 2. "Сібір хандығы" еңбегінің авторы

3. И. Кириллов 3."Ресей үкіметінде тұрып жатқан барлық ұлтты

сипаттау

4.П.Рычков 4."Орынбор өлкесінің Колумбы" деген атаққа ие

болды

5.Г. Миллер 5."Қырғыз қайсақ ордасының анықтамасы"

еңбегінің авторы

6. И.Андреев 6.Ресейдің әр өлкесіне саяхат

7.А.Скалон 7. Орта қырғыз қайсақ ордасына сипаттама

6. Бұл жыраудың мазары Шығыс Қазақстан облысы Жүрек жотасында орналасқан:

А) Тәтіқара Б) Ақтамберді В) Бұқар жырау

7. Анықтама беріңдер:

Шежіре............................ Айтыс................................................ Жоқтау.........................

8. Керей руынан шыққан,талантты домбырашы, "Ақтабан шұбырынды" күйінің авторы:

А) Тілеп Аспантайұлы Б)Байжігіт В)Абылай

Тақырып: Бөкей хандығының құрылуы.

1 деңгейлік тапсырма:

Орал өлкесіне қазақтардың қоныс аударуының ең басты себептерін тізіп жаз.

2 деңгейлік тапсырма:

1. Ішкі орда қашан және қайда орналасты?

2. Жәңгір хан қандай ішкі саясат жүргізді?

3. Жәңгір хан қайтыс болған соң Бөкей ордасында қандай өзгерістер болды?

3 деңгейлік тапсырма:

1. Бөкей ордасының құрылуы Ресейдің қандай саясатымен байланысты?

2. Жәңгір ханның мәдени жаңғыртушылығын қалай бағалайсыз?

Тапсырма: Жылдарды түсіңдір.

1797ж 1815 ж 12 мамыр

1812 ж 1835 ж

1841 ж 1845 ж

1801 ж 1872 ж

1824 ж 1846 ж

Тақырып: 1812 ж Ресейдегі Отан соғысына қазақтардың қатысуы.

Тапсырма: Берілгендерді сәйкестеңдір.

С.Хамитұлы Көгілдір лентаға тағылған медаль алды

Н.Жанжігітұлы Кутузовтың қолынан сыйлық алды

Я.Беляков Күміс медальмен марапатталды

А.Байбатырұлы Әулие Аннаның 3-1 дәрежелі орденін алды

Қ.Зындағұлы Әулие Георгий орденімен марапатталды

Майлыбайұлы Күміс медальмен марапатталған ақын

Тапсырма: Жылдарға анықтама бер.

23 мамыр 1808 ж - Діл -

1812 ж - Манифест -

Отан соғысы Кавалерия -

Тамыр

Тапсырма: Сызбанұсқаны толтыр.

Тақырып: Қазақстанда хандықтың жойылуы.

Тест. 1 вариант

1.Ресей билеушілері Кіші жүздегі хандықтың жойылуы туралы "Орынбор қырғыздары туралы жарғыны" қашан қабылдады?

А) 1824 ж В) 1818 ж С) 1834 ж

2. "Сібір қырғыздарының жарғысы" бойынша ауыл старшындары неше жылға сайланды?

А) 1 жыл В) 2 жыл С) 3 жыл

3. Сөйлемді жалғастыр:

Орта жүздегі хандықтың жойылуының алғышарттары...............................................................................................................................

4. "Сібір қырғыздарының жарғысының" авторлары:

А) П.К.Эссен В)Александр І С)М.М.Сперанский,С. Батеньков

5. Әр аймақ құралды:

А) 10-12 болыстан В)15-20 болыстан С)12-15 болыстан

6. Бас сұлтанның қызметі ...................... шеніне тең болды.

А) майордың В) полковниктің С) генералдың

7. Баж салығының мөлшері:

А) 10 бастан 100-ге В) 1 бастан 100-ге С) тек қана ақшамен

8. Сібір қырғыздарының шекаралық басқарылуы құрылды:

А)1822 ж В) 1824 ж С) 1838 ж

9. Кіші жүздің соңғы ханы:

А) Бөкей В) Шерғазы С) Уәли

10. Кіші жүздегі мемелекеттік қызметкерлер:

А) дауыс беру арқылы сайланды В) Орынбор губернаторы сайлады С) Мұра арқылы берілді

11. Кіші жүздегі арақашықтық қашан құрылды?

А) 1822 ж В) 1824 ж С) 1831ж

12. Жарғылардың қабылдануының соңы не болды?

А) Тек жақсы көрсеткіштер,жер шаруашылығы дамыды В) жүздер мемлекеттілікті жоғалтып,колония болды С) ештеңе өзгермеді,салықтар көбейді

13.Реформадан кейін сот биі айналысты:

А) тек қана аз маңызды шаруалармен В) мүлік тәркілеу елу сомнан жоғары

С) ауыр қылмыстармен,өлтірумен, тоңаумен т.б.

2 вариант

1. Жарғы бойынша 1824 ж Кіші жүз үш бөлікке бөлінді,әрқайсысының билік басында:

А) генерал губернатор В)сұлтан басқарушы С)болыс сұлтан

2. 1822 ж жарғы бойынша болыс құрамына неше ауыл кірді?

А)5-7 В)14-16 С)10-12

3.Ресей үкіметі Орта жүздегі хандық билікті жойған "Сібір қырғыздарының жарғысы" қашан қабылданды?

А) 1824 ж В) 1822 ж С)1834 ж

4. Жаңа реформаның ең басты мақсаттарының бірі:

А) сот реформасын өткізу В) жаңа салықтар енгізу С) хандық билікті жою

5. Өз билігін мұрагерлікке қалдыруға құқылылар?

А) болыс басшылары В) бас сұлтандар С) ауыл старшындары

6. Сөйлемді толықтырыңдар:

Округ бұйрықтарының басты қызметтері....................................................

7. "Орынбор қырғыздарының жарғысының" авторы

А) П.К.Эссен В)Александр І С)М.М.Сперанский

8.1828 жылдан бастап Кіші жүздің территориясы бөлінді:

А)округке,болысқа,ауылға В) облыс,район,ауыл С) шығыс,орта,батыс бөлікке

9. Әскери сот айналысты:

А) тек қана аз маңызды шаруалармен В) мүлік тәркілеу елу сомнан жоғары

С) ауыр қылмыстармен,өлтірумен, тоңаумен т.б.

10.Кіші жүздегі ортақ басқару іске асты:

А) Сібір Шекара Комиссиясымен В) Орынбор Шекара комиссиясымен С)Азиялық комитетпен

11. Жарғыға қосымша "Орынбор қырғыздарының жаағдайы" қашан қабылданды?

А) 1854 ж В) 1844 ж С) 1864 ж

12. Орта жүзде округтік бұйрықтар құрылып,олардың құрамына кірді:

А) екі ресей басқармасы және екі қазақ басқармасы

В) екі ресей басқармасы және бас сұлтан С) бас сұлтан және екі қазақ басқармасы

"5" деген бағаға тапсырма: Салыстырма кестені толтыр:

	"Сібір қырғыздарының жарғысы"	"Орынбор қырғыздарының жарғысы"
Авторлар,жарғылардың қабылданған уақыты
Жер аумағының өзгеруі
Басқару жүйесі және билік,салықтар және бағынушылар
Дінтанудағы,білім алудағы, медицинадағы жаңа енгізулер
Жарғының ерекшелік белгілері

Тақырып: Ақмола бекінісінің құрылысы мен дамуы.

Тапсырма: Тарихи есептерді шығарыңдар.

Ф.К.Шубин± 1830 жыл˭ .............................................

9қаңтар 1832 ж + Николай 1=.....................................

22 тамыз 1832 ж + мереке = ........................................

Ақмола бұйрығы + сұлтан= .........................................

Тамыз 1838 ж + Кенесары жасағы=.............................

1852 ж + жәрмеңке =................................................

Ақмола + қала статусы=..........................................

1868 ж + орталық = ..............................................

Ақмола+ тауар өндіру = ..........................................

1914 ж + халық =.......................................................

Тапсырма: Сызбанұсқаны толтыр.

Ақмоланың дұрыс орналасуы тиімді екенін дәлелдеңдер,нақты мысал келтіріңдер

Тақырып: Махамбет Өтемісұлы мен Исатай Тайманұлы бастаған көтеріліс.

Тапсырма: Көтеріліс басшылары туралы қосымша мәліметтер дайындаңдар.

Тапсырма: Мәліметтерді толықтырыңдар1836-1838 ж болған көтерілістің басты себептері.

Көтерілісшілердің басты мақсаты мен қалағандары

Көтерілістің аумағы

Көтеріліс күші

Басты соғысулар

Көтерілістің жеңілу себептері

Көтерілістің тарихи маңызы

Тапсырма: Жылдар мен есімдерді түсіндір.

1836-1838 жж - Юсупов Безбородко -

1836 ж ақпан Жәңгір хан

1836 ж көктем Қарауылқожа Бабажанұлы

1837 ж жаз және күз В.А.Перовский

1837 ж қазан Жоламан Тіленшіұлы

1837 ж 15 қараша полковник Геке

1838 ж 12 шілде Исатай Тайманұлы

1846 ж Махамбет Өтемісұлы

Тақырып: Қазақстандағы отаршылдық езгінің күшеюі.

Тапсырма: мәліметтерді толықтырып,қатесін түзеңдер.

Елек өзені бойынан сызық жүргізу ..................... деп аталды,бұл аймақ қазақтардың ........................ және ............................. руларының жері.

Билік басындағылар ................ жылы ............... сызық құруға кірісті, қазақтардың сегіз жүз мың жері қысқартылды.

Елек өзені бойында ...........,..............,...........,.............. бекініс қорғандарының негізі қаланды.

Табын руының қазақтары қарсылық көрсетті,1833 ж батыр және би ................. Ресейге соғыс жариялады.

Кіші жүздің ханы .............. әлсіз болғандықтан .......жылы жазалаушы экспедиция құрылды

1835 ж Исатай Тайманұлы бастаған жаңа көтеріліс пайда болды

.......... жылы көктемде .............. сұлтанның отаршылдыққа қарсы қозғалысы басталды

Тапсырма: Сұрақтарға жауап бер.

ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Қазақстан аумағында отаршылық өрши түсті. Ресей үкіметінің қандай әрекеттері осыған дәлел?

Не себепті Жаңаелек сызығы Елек өзенінің тұзды аймағынан өтті?

Бұл аймаққа казактарды қоныстандырған соң Жаңасызық аймағының қазақтарының өмірі қалай өзгерді?

Қасым Абылайұлы және Саржан Қасымұлының қозғалыстары отаршылдыққа қарсы әрекет болғанын дәлелдеңдер.

"5" деген бағаға тапсырма:

Қандай қазақтардың ұлт азаттық көтерілістері мен қозғалыстарын білесіңдер,тізіп жазыңдар. Ол көтерілістерді не біріктіреді? (мақсаты,себебі)

Не себепті бұл көтерілістер патша үкіметінен жеңіліп қалды?

Тақырып: Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс (1837-1847 жж)

Тест. 1 нұсқа

1. Кенесары Қасымұлы көтерілісі қамтыған аймақ

А. Орта жүз В. Бүкіл Қазақстан С. Кіші жүз

2. Кенесары Қасымұлы көтерілісі қай жылы болды?

А. 1836-1838 жж В. 1773-1773 жж С. 1837-1847 жж

3. Кенесары Қасымұлы қай жылы хан болып сайланды?

А. 1839 ж. В. 1845 ж. С. 1841 ж.

4. Кенесары Қасымұлы көтерілісінің мақсатына жатпайтын жауапты белгіле

А. Жерлерді өздеріне қайтару В. Алым-салықтарды жою С. Ресейдің билігін мойындау

5. Қай генерал -губернатор Кенесарыға келіспеушілікті мәмілеге келіп,бейбіт түрде шешуді ұсынды?

А) П.Горчаков В) В.Перовский С) Обручев

6. 1837-1847 жж көтеріліске қатысқан Кенесарының әпкесі?

А) Айғаным В) Бопай С) Майра

7. Кенесарынң басына тігілген құн?

А) 3000 руб В) 5000 руб С) 1000 руб

8. 1847 ж не болды?

А) Кенесары хан атанды В) Кенесары қырғыз жеріне шабуыл жасады С) Кенесарыға дипломатиялық миссия келді

9. Қашан Кенесары әскері Ақмола бекінісіне тұтқиылдан шабуыл жасап,өрттеп жіберді?

А) 1838 ж тамыз В) ) 1838 ж қыркүйек С) ) 1838 ж қараша

10. Қате тұжырымды табыңыз?

А) Кенесары- Абылаай ханның немересі В) Кенесары- Ұлы жүздің сұлтаны С) Кенесары- қазақтардың соңғы ханы

11. Кіші және Ұлы жүз аймақтарынан Кенесары бастаған көтеріліске қатысқандарға патша үкіметі қандай қысым көрсетті?

А) Есіл өзенінен Ертіс өзеніне дейін қамал салды В) Ырғыздан Торғайға дейін қамал салды С) Ембі өзенінен Іле өзеніне дейін қамал салды

12. Кенесарының өлімін суреттеген?

А) Бұқар жырау В) Насынбай ақын С) Л.Мейер

ІІ нұсқа

1. Сөйлемді жалғастыр

Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің мақсаты.....................

2. 1844 ж шілденің 20-нан 21-не қараған түні К.Қасымұлы жеңіске жетті. Жеңіліп қалған қарсы топты бастап келген кім?

А. Әскербасы Лебедев В. Жантөреұлы,Б.Айшуақұлы сұлтандар С. полковник Дуниковский

3. 1841 ж Кенесарының хан болып сайлануына себеп болған жағдайлар?

А. Айшуақ әскерін жеңуі В. Ташкентке сәтті жорығы С. Қоқан қамалын алуы

4. Кенесарының 1841 ж тамыз айында Ташкентке жорығын не тоқтатты?

А. Жұт В. Жаппас руының сөз сөйлеуі С. инфекция

5. Көтерілістің басталу себебі?

А. сауда каравандарының тоңалуы В. қоқан хандығының басшысының бұйрығымен Саржанның өлтірілуі С. жаңа бекіністердің тұрғызылуы

6. Патша үкіметі Кенесарыға қашан дипломатиялық елшілікті жіберді?

А. 1842 ж Б. 1844 ж В. 1845 ж

7. Кенесары көтерілісі өз ойын өзгертті:

А. қырғыз жеріне шабуылдан соң Б. Кенесары хан сайланған соң В. қоқан қамалдарын алған соң

8. Кенесары қашан және қайда қаза табады?

А. Бішкек түбінде 1845 ж Б. Тоқмақ түбінде 1847 ж В. Майтөбеде 1847 ж

9. . Қате тұжырымды табыңыз?

А) Кенесары- Абылаай ханның немересі В) Кенесары- Ұлы жүздің сұлтаны С) Кенесары- қазақтардың соңғы ханы

10. 1844 ж Орта Азия билеушілерінің мойындауымен кім болды?

А. Орта жүз ханы Б. қазақ ханы В. Ұлы жүз ханы

11. Кенесары Жетіөзенннен кейін шегінгенде кімнен қолдау күтті?

А. Қытай Б. Қоқан В. Бұқар

12. Кенесарының қырғыз манаптарымен соңғы шайқасы болған жер:

А. Ыстықкөл маңы Б. Майтөбе аймағы В. Ташкент

Тақырып: Ұлы жүздің Ресей құрамына өтуі

Тапсырма: Сызбаны толтырыңдар.

ХІХ ғ ІІ жартысында Англия,Ресей, және Қытай Қазақстанға қатысты қандай саясат жүргізді?

Тапсырма: Берілгендерді сәйкестендір.

1. Аягөз 1. 1854ж

2. Ақтау 2. 1859 ж

3. Қапал 3. 1835 ж

4. Верный 4. 1848 ж

5. Қастек 5. 1831 ж

6. Райым 6. 1846 ж

7. Қазалы 7. 1847 ж

Тапсырма: Ұлы жүздің Ресей құрамына өтуінен туындаған оқиғаларды рет - ретімен қалпына келтір.

1. Полковник Циммерман Чуй жазығына шабуылдады

2. Сүйік сұлтан және 55000 адам Ресей қамқорлығына алынды

3. Жүзбасы И.Карбышева қоқан бекінісі Тайшүбекті алды

4. Түркістан облысы пайда болды

5. Орыс әскерлері Бұқар әмірлігінің жерлерінің басым бөлігін жаулап алды

6. Ұзынағаштағы шайқаста қоқандықтар жеңіліп қалды

7. Түркістан генерал-губернаторлығы жайлы бұйрық шықты

8. Верный бекінісінің негізі қаланды

9. Қанат Ши бастаған қоқан әскері қайта қалпына келтірілді

10. Қазақтардың қоқандықтарға қарсы күресі

Тақырып: Қазақтардың ортаазиялық мемлекеттерге және патша үкіметіне қарсы көтерілісі

Тексеру жұмысы І нұсқа

1. Берілгендерді сәйкестендір ( көтерілістің аймағы және жылдары, басшылары)

А. Кенесары Қасымұлы 1. 1783-1797 жж І. Қазақстанның барлық аймағы

Б. М.Өтемісұлы, И.Тайманұлы 2. 1836-1838жж ІІ. Бөкей ордасы

В. Сырым Датұлы 3. 1837-1847жж ІІІ. Орта және Ұлы жүз

С. Ж. Нұрмұхамедұлы 4. 1856-1857жж IV. Орта және Кіші жүз

Д. Е.Көтібарұлы 5. 1838-1858жж V. Ұлы жүз

Е. С.Қасымұлы 6. 1825-1836 жж

2. Бұл жолдар кім туралы?

1. Ең ірі көтерілістің бірінің басшысы,Абылай ханның ұрпағы, қазақ хандығын аз уақытқа қалпына келтірген

2. Орыстарды да, қоқандықтарды да мойындамаған әділ төрелік айта білген ақылды би... Сексен жасында өлтірілген.

3. Екеуі де беріш руынан, біреуі - ақын болған көтеріліс басшылары

4. Пугачев көтерілісіне қатысқан байбақты руынан шыққан

5. Көтеріліс жеңіліп қалған соң кешірім беріліп, уезд бастығының көмекшісі болған батыр, тілге шешен адам.

3. Қырғыз жеріне Кенесары қашан басып кірді?

А) 1837 ж Б) 1847 ж В) 1846 ж

4. Осы көтеріліс басшысын ұстағандарға 1000 руб сыйақы берілді

А) К.Қасымұлы Б) С.Датұлы В) И.Тайманұлы

5. Кенесарының Жантөреұлымен шайқас болды:

А) 20-21 шілде 1844ж Б) 20-21 қараша 1847 ж В) 21 ақпан 1845ж

6. 1847 жылдың жазында Ж.Нұрмұхамедұлы бастаған көтерілісшілер қоқан қамалын алды:

А) Қазалы Б) Жаңақала В) Ақтау

7. Сөйлемді жалғастыр:

Барлық көтерілістің бір ғана мақсаты болды...........

Қазақстан жеріндегі көтерілістің жеңіліп қалуының негізгі себептері............

ІІ нұсқа

Берілгендерді сәйкестендір ( көтерілістің аймағы және жылдары, басшылары)

А) М.Өтемісұлы, И.Тайманұлы 1. 1856-1857жж І. Қазақстанның барлық аймағы

Б) Кенесары Қасымұлы 2. 1825-1836 жж ІІ. Бөкей ордасы

В) Е.Көтібарұлы 3. 1837-1847жж ІІІ. Орта және Ұлы жүз

С) С.Қасымұлы 4. 1783-1797 жж IV. Орта және Кіші жүз

Д) Сырым Датұлы 5. 1838-1858жж V. Ұлы жүз

Е) Ж. Нұрмұхамедұлы 6. 1836-1838жж

2. Бұл жолдар кім туралы?

1. Бұл көтеріліс басшысы Ресейдің қойған шарттарын қабылдап,босатылды

2. Кішкене шекті руының басшысы болған, есауыл деген атақтан бас тартқан

3. Тоқмақ маңында қаза тапқан,әскерін қатал ұстаған

4. Қоқан хандығының бұйрығымен 1836 ж өзі өлтірілсе, 1840 ж әкесі өлтірілді

5. Хивин мемлекетіне көшіп кеткен, көтеріліс аяқталарда қартайған ақсақал болған, көтеріліс кезінде Есім ханды өлтірген батыр

3. Өз өлең жолдарын М.Өтемісұлы кімге қаратып айтқан?

А) Абылай ханға Б) Жәңгір ханға В) Бөкей ханға

4.Кенесары Қасымұлы Үш жүздің ханы болып сайланды:

А) 1844 ж Б) 1847 ж В) 1841 ж

5. Ж.Нұрмұхамедұлы әскерінің Арықбалық жерінде болған шешуші шайқасы:

А)9 қаңтар 1858 ж Б)9 қаңтар 1857 ж В) 9 қаңтар 1856 ж

6. Кенесары Қасымұлы көтерілісі мына патша билік жүргізген уақытта болды:

А) Николай І Б) Александр І В) Николай ІІ

7. Сөйлемді жалғастыр:

Көтерілістің өтуі............,қозғалыс күштері..................

Барлық көтерілістің тарихи маңыздылығы..............................................

Тақырып: Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы

Тапсырма: Терминдерге анықтама беріңдер.

Қыстау- Жұт-

Тор - Боғара-

Шошала - Нар-

Сауын - Ауыл-

Жайылым - Мал қора -

Тапсырма: Сөйлемді толықтырыңдар.

1. Қазақ ауылдарында ...... шаруашылық бар.

2. Жазғы уақытта қазақтар ............. тұрған, киіз үйдің ағаш бөліктерін жасаумен ...... шеберлер айналысқан.

3. Қысқы тұрақ ......... негізінен ....., ......, ..... тұрғызылған.

4. Қазақтардыі негізгі шаруашылығы ...... болған, қазақтар ...., ...., .... өсірді.

5. 1917 ж Қазақстанның алты облысында қара малдың жалпы саны ..... млн басқа жетті.

6. Қара мал жиі өлетін,қорқынышты ....... ........ жылы пайда болды.

7. Қазақтардың ескертулері бойынша өте ауыр ........... ........ жылы болды, арада .... жыл өткен соң.

8. Жер шаруашылығы қазақтарда .... өзені бойында, ...., ...... .

9. Қазақтардың жаппай жер шаруашылығына көшуі ................ кейін болды.

10. Қазақтар ....., ....., ...... жасады.

Тапсырма: Дұрыс- бұрыстығын анықтаңдар.

1. Үй жануарларын емдеуді қазақтар жақсы білген.

2. Қой өсіру қазақтардың негізгі шаруашылығы болды, қалың жүнді және құйрықты қойларды өсірді.

3. Ірі қой бес пұт ет беретін.

4. Түйелер бірөркешті болды.

5. Қазақтың байлары кедейлерге сауын дәстүрі бойынша сиырларын беретін.

6. Қазақтардың жылқылары үлкен, ұзынаяқты,жүйрік болатын.

Тақырып: Қазақтардың ұлттық мерекелері, спорттық ойындары және күрестері.

Тапсырма: Анаграмманы шешіңдер.

- көктемгі күн мен түннің теңелу мерекесі

- ежелгі сүйекке қатысты ойын атауы

- ерлердің ойыны, аттылардың жарысы

-

- күрес

- қыз бен жігіт арасындағы ойын

- қазақтың әйгілі күресшісі

- жерлеу

Тапсырма: XVIII ғасырдың әйгілі орыс зерттеушісі И.Г.Андреевтің айтуы бойынша: "қазақтардың көбі өмір сүру уақыты жүзге дейін жетеді, кейде асып кетеді...". Қазақтардың денсаулығының мықты болуының және ұзақ жасауының себептеріне дәйектеме келтіріңдер.

1.............

2.............

3.............

4..............

Тапсырма: Берілгендерді сәйкестендір.

1	Сынықшы	1	Болашақты болжайтын адам
2	Дәрігер	2	Шаман, психологиялық ауруларды емдеуші
3	Оташы	3	Сүйекті қалпына келтіруші
4	Тәуіп	4	Ота жасаушы
5	бақсы	5	Емші, әр түрлі емдік қасиеті бар шөптермен емдейтін

Тақырып: Қазақтардың салт - дәстүрі мен әдет -ғұрыптары

Тапсырма: Кестені толтырыңдар.

Әдет - ғұрыптар

Қонақ күту және өзара көмектесу ғұрыптары	Әдептілік ғұрыптары	Үлкенді сыйлау ғұрыптары	Үйлену әдет - ғұрыптары

Тапсырма: Сөзжұмбақты шешіп, құпия сөзді түсіндіріңдер.

							Қ
							А
							З
							А
							Қ
							С
							Т
							А
							Н

1. Келген қонақ сыйлық ретінде кез- келген нәрсені сұрау дәстүрі

2. Тілек айту

3. Жол жүріп келгенде әкелген сыйлық

4. Далалықтардың еңбектеріне байланысты дәстүрлері мен ғұрыптары

5. Дөңгелек үстел, жиналыс

6. Жақсы жаңалыққа берілген сыйлық

7. Достасудың әдет -ғұрпы

8. Қалыңдыққа берілетін (киіз үй, ыдыс- аяқ, киім т.б.)

9. Ата - аналардың телімі

Тақырып: Семей ішкі округінің құрылуы (1854 ж)

Тапсырма: Мына жылдарды түсіндір.

63719177145617016720 (1771ж)

13409628194537218543 (1854 ж)

19001880621580437292 (1880 ж)

58186848038683241941 (1868 ж)

Тапсырма: Анықтама беріңдер.

Ішкі қазақтар- ....... Билер-...........

Жеке меншік жерлер-......... Сұлтан-...........

Жөндеу бажы- ............ Ясақ - ................

Тапсырма: Сызбаны толтырыңдар.

"5" деген бағаға тапсырма: Салыстырмалы кестені толтырыңдар.

	" Сібір қырғыздарының жарлығы"	"Орынбор қырғыздарының жарлығы "
Авторлары, шыққан жылы
Аймақтық өзгерістер
Билеушілердің басқару жүйесі,салықтар мен жазалаулар
Дінтануда,медицинада, білім берудегі жаңа енгізулер
Жарлықтың ерекшеліктері

Тақырып:ХІХ ғасырдың 60-жылдарының әкімшілік реформалар

Тасырма: Кестені толтыр

Қазақстанның 1867-1868жылдардағы реформалар бойынша әкімшілік- аумақтық бөлінісі

Генерал-губернатор

Генерал- губенаторлық	Облыстар	Уездер
Түркістан	Жетісу	Сергиополь,Қапал,Верный

Қане ,мына сұрақтарға жауап беріп көріндерші:

1.Ресей империасының Бірінші жалпыға бірдей халық санағының материалдарды бойынша қазақтардың өлкедегі саны қанша болды?

2.Жәңгір ханның биілігі тұсында Бөкей хандығында қандай жақсы өзгерістер орын алды?

3.Ақмола ішкі округі қай жылы құрылды?

4.Сендер қазақтың қандай атақты балуандарын білесіңдер?

5.Шоқан Уәлиханов қандай ғылыми экспедицияларға қатысты?

6.Г.Н Потанин Қазақстанды ғылыми зерттеуде қандай өз үлесін қосты?

7.Қырғыз миссиясы Семей облысында қашан болды?

8.Казак әскерлері қандай міндеттер атқарды Қазақстан аумағында?

9.Алғашқы қазақ газеттері мен журналдары қалай және қашан басылып шықты?

10.Ресейдің Мемлекеттік Думасында қазақ депутаттар қандай маңызды проблемалар көтерді?

Тапсырма:

1. Белгілі қоғам қайраткерлеріне ,тарихи тұлғаларға мінездеме бер.

2Тарихи қайраткерлердің өмірбаянынан қызықты мәліметтер келтір.