?аза?стан аума?ында?ы ерте орта ?асырларда?ы мемлекеттер (VІ - ІХ ?.)
АНАРГУЛЬ ДОСЕТОВА
№1 жалпы орта білім беретін мектепті?
тарих п?ні м??алімі.
??лсары ?аласы
Атырау облысы
Саба?ты? та?ырыбы: ?аза?стан аума?ында?ы ерте орта ?асырларда?ы мемлекеттер (VІ - ІХ ?.)
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а жеріміздегі ірге тепкен ал?аш?ы феодалды? мемлекеттер туралы толы? м?лімет беру.
Дамытушылы?: Салыстыру, талдау ?абілеттерін дамыта отырып, ?з ойын еркін білдіре алу?а, с?ра?-жауап тапсырмалары ар?ылы тере? ойлау?а, ізденімпазды??а баулу.
Т?рбиелік: Т???ыш т?рік мемлекеттеріні? ??рылуына негіз ?ала?ан ?о?ам ?айраткерлеріні? е?бегін ба?алай білуге т?рбиелеу, ?з еліні? тарихына, адал ?лдарына деген ??рмет сезімін ?алыптастыру.
Саба?ты? т?рі: ?айталау, ?орыту саба?ы.
Саба?ты? ?дісі: Т?сіндірмелі ?діс, с?ра?-жауап, тал?ылау, ?зіндік ж?мыс, тестпен ж?мыс.
Саба?ты? к?рнекілігі: Карта, тарихи даталар жазыл?ан карточкалар, тест тапсырмалары, с?зж?мба? шешу.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:
1. ?има? еліні? ??рамында жеті тайпа бол?анды?ын жаз?ан парсы тарихшысы?
2. ?има?тарды? этникалы? ??рамы ?андай болды?
3. ?има?тарда шаруашылы?ты? ?ай т?рі басым болды?
4. ?ай ?асырда ?има? шонжарлары ислам дінін ?абылдай баста?ан?
М??алім о?ушылар?а ширату ?дісін ?олдана отырып, ?ткен та?ырыптар?а шолу жасайды.
Ширату с?ра?тары:
1. Ал?аш?ы орта ?асырда Еуразияда ??рыл?ан Т?рік ?а?анатыны? жер аума?ы ?ай аралы?ты алып жатты? (Алтайдан бастап, батыста Каспий те?ізіне дейінгі аралы?)
2. ?а?анат о?т?стік-шы?ысында ?ай елмен, о?т?стік-батысында ?ай елмен шектесті?(?ытай ж?не парсы)
3. Т?рік с?зі ал?аш рет ?ытай деректерінде ?ай жылы кездеседі? (542 ж.)
4. 552 жылы Т?рік ?олбасшысы Бумын Жужан ?а?аны Ана??йды же?іп, ?андай ата? алады? (елхан)
5. 552-554 жылдары ?ай ?а?анны? кезінде жужандар м?лде ?айтып бас к?терместей болып же?ілді? (М??ан)
6. ?а?анатты? ?з ішінде билік ?шін талас-тартыс ?ашан басталды? (581 ж.)
7. Т?рік ?а?анаты Батыс ж?не Шы?ыс болып ?ай жылы екіге б?лініп тынды? (603 ж.)
8. Батыс Т?рік ?а?анатыны? ал?аш?ы ?а?аны? (Тардуш)
9. Батыс Т?рік ?а?анатыны? этникалы? ??рамы? ("он тайпа")
10. Шы?ыс Т?рік ?а?анатыны? ал?аш?ы ?а?аны? (Елтеріс атан?ан ??тлы?)
11. "?ара б?дундар" деп кімдерді атады? (?арапайым халы?ты)
12. Т?рік ?о?амында?ы "тат" с?зі ?андай ма?ынаны білдіреді? (??л)
13. Батыс Т?рік, Т?ргеш, ?арл?? мемлекеттеріні? орталы?ы бол?ан ?ала?
14. С?лу ?а?ан билік ??р?ан кезе?? (715-738 жж.)
15. С?лу ?а?анды Навакет ?аласында опасызды?пен ?лтірген ?з ?олбасшысы кім? (Ба?а тархан)
16. Со?дыларды? Жетісу?а ?оныстануы ?ай ?асырларда басталды? (VІ-VІІІ ??.)
17. ?арл??тарды? ??рамында то?ыз тайпа бол?анды?ын жаз?ан араб тарихшысы? (?л-Марвази)
18. О?ыз мемлекетіні? орталы?ы бол?ан ?ала? (Янгикент)
19. О?ыздарда жо?ар?ы билік иесі ?алай аталды? (жаб?у)_20. ?има? еліні? ??рамында жеті тайпа бол?анды?ын жаз?ан парсы тарихшысы? (Гардизи)
"Тарихи шатасу"
?р жолда т?ркі мемлекеттері басшыларыны? есімі жасырыл?ан. Соны тауып, т?сініктеме бер.
нымбу, душрат, ан??м, имтеши, гуше, нот, кілш?, лус?, ша?о??л, м?лікшах.
С?йкестендіру тапсырмасы
Бумын О?ыз мемлекеті
?шлік Батыс Т?рік ?а?анаты
Тон ?арл?? ?а?анаты
Білге К?л ?адырхан Т?рік ?а?анаты
Шахм?лік Т?ргеш ?а?анаты
Мына тарихи о?и?алар?а с?йкес келетін тарихи о?и?аларды ата?дар:
552 ж. ___________________________
552 - 554 жж. ___________________________
581 ж. ___________________________
603 ж. ___________________________
704 ж. ___________________________
756 ж. ___________________________
Жауабы:
(552 жылы Жужан ?а?анды?ы тас-тал?аны шы?ып, же?іліске ?шырайды)
(552-554 жылдары М??ан ?а?анны? кезінде жужандар м?лде бас к?терместей болып же?ілді)
(581 жылы ?а?анатты? ?з ішінде билік ?шін со?ыстар басталады)
(603 жылы Батыс ж?не Шы?ыс Т?рік ?а?анаты болып екіге б?лініп тынады)
(704 жылы Т?ргеш ?а?анаты ??рылды)
(756 жылы ?арл?? ?а?анаты ??рылды)
Мемлекет басшылары
Симантикалы? карта. Ма?ынаны айыру. Жеке ж?мыс. Та?та?а сызылады.
?а?ан есімдері
Т?рік ?а?анаты
Батыс Т?рік ?а?анаты
Шы?ыс Т?рік ?а?анаты
Т?ргеш ?а?анаты
?арл?? ?а?анаты
О?ыз мемлекеті
Бумын
?шлік
С?лу
Тон
Иштеми
Тардуш
Шегу
?ли
Шахм?лік
М??ан
?ара-Еске
?орытынды:
О?ушыларды? та?ырыпты ?алай ме?гергенін білу ?шін, шы?у пара?ын пайдаланамыз. ?р о?ушы?а шы?у пара?ы таратылады, сол пара??а олар б?гінгі та?ырыптан не т?сінді, барлы?ын ?а?аз?а жазып, та?тада?ы ілініп т?р?ан конвертке апарып салады.
О?ушыларды ба?алау.
?й тапсырмасы: "Егер Мен ?а?ан болсам.." деген та?ырыпта ойтол?ау жазу. С?зж?мба?, тест ??растыру.
