Просмотр содержимого документа
«Д?ние тарих п?нінен о?ушыларды? функционалды сауаттылы?ын арттыру?а арнал?ан тапсырмалар жина?ы»
Қостанай қаласы «Ғ.Қайырбеков атындағы №9 орта мектеп» ММ
Дүние тарих пәнінен оқушылардың
функционалдық сауаттылықтығын арттыру арналған тапсырмалар
жинағы
/Қазақ тілінде оқытылатын мектептердің
6 сыныбына арналған/
Авторы: Сүлейменова Нұргүл Асқарқызы
УДК
ББК
О
Рецензент: Тарих ғылымдарының кандидаты, Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай Мемлекттік Университетінің «Тарих және Құқық» кафедрасының оқытушысы: Турежанова София Абдугалиевна.
Құрастырушы автор : тарих пәнінің мұғалімі
Сүлейменова Нұргүл Асқарқызы
Жұмыс атауы: «Дүние тарих пәнінен оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар жинағы» /Қазақ тілінде оқытылатын мектептердің 6 сыныбына арналған/
Қостанай 2016 жыл
ISBN
Қазақ тілінде оқытылатын мектептердің 6-сыныптағы «Дүние тарих пәнінен оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар жинағының кешенді бағдарламасы берілген. Жұмыс мазмұны оқушылардың функционалды сауатты болуға, оқуға деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, әр тапсырманың дұрыс орындалуын көздейді. Сабақтар барысында сөздік қорларын молайту, өз ойларын нақты жеткізіп айтуға дағдылайды.
Бұл жұмыс дәптері 68 беттен тұрады. Жұмыс дәптерінің негізгі қызметі- курс материалын түсіндіру, бекіту, оны түйіндеу және практика жүзінде мақсатты қолдану.
ББК
УДК
Б
Сүлейменова Н.А. 2016 жыл.
Кіріспе сөз
Құрметті ұстаздар!
Біздің Республикамыздың барлық білім жүйесі 12 жылдық білім беруге ауысқалы тұр. Бұл әлемдік білім беру шеңберіне біздің еліміздің білім беру жүйесін біріктіруге мүмкіндік береді. Осы мақсатта 2012 жылдың маусым айындағы №832 ҚР Үкіметінің Қаулысымен 2012-2016 жылдарға оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша Ұлттық іс-қозғалыс жоспары бекітілді, бұл оқушылардың функционалдық даму үрдісінің мазмұнын, оқу – әдістемелігін, материалды – техникалығын қамтамасыздандыру бойынша іс – шаралар кешені. Осыған байланысты, 2013 жылдың 1 қыркүйегінен бастап ҚР білім беру ұйымдары оқу бағдарламаларының, білім берудің жаңа Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын игеруге кірісті.
Стандарт талабы бұл, «сауаттылық» дәстүрлі түсінігімен қатар, «функционалдық сауаттылық» түсінігі пайда болды. Оны түсіну үшін біріншіден, «Функционалдық сауаттылық»дегеніміз не? -деген сұраққа жауап беру керек. Оның бірі, функционалдық - сауаттылық адами қызметінде әртүрлі шеңберде өмір тапсырмаларын максималды диапазонының шешімі үшін үнемі пайда болатын білім, оқу және дағды өміріндегі қабілеттілікті пайдалануды, араласу және әлеуметтік қарым - қатынасты қарастырады деп білеміз.
Сондықтан, заман талабына сай, ұсынылып отырған «Функционалдық - сауаттылық тапсырмалары» Ежелгі дүние тарихынан 6 сыныпқа арналған бағдарламасы бойынша, тереңдетілген оқу бағдарламасына сай, оқушыларға арналған жұмыс дәптері.
Түсінік хат
Қазіргі заман талабына сай, ақпараттық технология дамыған кезенде оқушылардың сауаттылығын арттыру толық қолға алынып жатыр. Оқушылардың функционалдық сауаттылықтығын арттыру арналған тапсырмалар жинағының өзектілігі: «Ежелгі дүние тарихы» пәнін оқытудың алдында тұрған білімдік-тәрбиелік міндеттерін ойдағыдай шешу үшін ұстаздарға оқушылардың функционалды-сауатты азамат болу, пәнді одан да тереңірек білу, өз білімдерін толықтыру үшін, кейбір күрделі тақырыптарды талдау, оқушылар сын тұрғысынан ойлануы ұсынылып отыр. «Ежелгі дүние тарихынан функционалдық - сауаттылық тапсырмалары» тарих үзілмей жалғасып, ғасырдан-ғасырға келеді.
Оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру тапсырмалар жинағының мақсаты:
- оқыту мен тәрбиелеу процесін жаңаша ұйымдастыру,
- деңгейлік әдіс-тәсілдерін меңгерту арқылы есте сақтау, ойлау, «Ежелгі дүние тарих» пәніне деген қызығушылығын және шығармашылық қабілетін арттыру
Міндеттері:
1. Бағдарланған білім беру жүйесі арқылы жаңаша көзқарастар мен тұжырымдарды қалыптастыру.
2. Ежелгі дүние тарих та орналасқан мемлекеттердің мәдениеті мен өнерің білуге, оқиғаларды өзіндік талдауға дағдыландыру.
3. Ұстаздарға оқушылардың функционалдық-сауаттылықтарын арттыру үшін, жұмыс дәптердегі дайын тақырыптарды меңгертіп, жүйелі түрде жүргізуге мүмкіндік беру. Жұмыс дәптерін орындай келе оқушылардың сөздік қоры,тіл байлығы артады, сюжеттік әңгімелер құру қабілеті қамиды.
Бұл жинақта бағдарламаның тақырыптарына сай әр тақырып сайын, тапсырмалар жиынтығы беріліп отыр. Оқушылардың функционалдық-сауаттылығын арттыру барысында қойылатын талаптар тақырып бойынша көрсетілген. Жұмыс дәптерінде тапсырмалар құралында «Ежелгі дүние тарихы» пәні бойынша бағдарламаның тақырыптары, мазмұны мен негізгі мәселелері қарастырылған.
Сонымен қатар, тақырыптар бойынша оқушылардың өзіндік білім деңгейі, функционалдық-сауаттылығыққа арналған тапсырмалар берілген, олардың әдіс-тәсілдері және әр-түрлі ашық және жабық тест сұрақтары, деңгейлік сұрақтар, сәйкестендірулер, тірек-сызбалары ұсынылған.
6 сыныпта «Ежелгі дүние тарихы функционалдық-сауаттылығын арттыру» тарихы материалдарын оқытуда ұстаздарға көмекші құрал болады.
Курс бойынша оқушы дайындығына қойылатын талаптар:
-ізденушілік;
-шығармашылық;
-шыдамдылық;
-еңбекқорлық.
Оқушылар білуі керек :
-құрылымды сұрақтар мен тапсырмаға жауап беру;
-тесттер мен тапсырмаларды орындау;
-картаны оқып, үйреніп, көрсету.
Пән аралық байланыс:
Қазақстан тарихы, география, катография.
Күтілетін нәтиже:
тапсырмаларды орындай келе оқушылардың функционалдық-сауаттылығы артады;
әр-түрлі әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, оқушылардың логикалық, есте сақтау қабілеті артады;
шығармашылық тапсырмаларды орындай отырып, оқушылардың сөздік қоры, тіл байлығы артады
Ежелгі Қосөзен мемлекеті
I – тапсырма.Cұрақтарға дұрыс жауап бер.
Ежелгі дүние тарихы кезеңдерінің саны: А) 3 B) 4 C) 6 D) 2 E) 5
Оңтүстік Қосөзен бойын алғаш мекендегенде: А) шумер мен аккад B) парсы мен грек C) гректер мен шумер D) аккад пен гректер E) дұрыс жауабы жоқ.
Қосөзенде қалалар пайда болды: А) б.з. б. I мыңж. B) б.з.б. V мыңж. C) б.з.б. VI мыңж.D) б.з.б. IV мыңж. E) б.з.б. II мыңж.
V- тапсырма.Төмендегі сөздерді пайдаланып, мәтін құрастыр.
Патесилер, айырбас, саясат, 9 рет, Сирия, ескерткіштер, шығыс бөлік, Кіші Азия, храмдар, Тигр өзені, патша тұсында, ұсақ мемлекетке ыдырады, батыстан көшпелі тайпалар, шығыстан эламдықтар.
VI-тапсырма.Оқиғаларды жаз.
Б.з.б. 2200 жыл – ___________________________________________________
Б.з.б. 2109 жыл –____________________________________________________
VІ – тапсырма. Ежелгі Египеттің әдебиеті мен өнерін кестенің бір бағанына тізіп жаз. «Гильгамеш туралы дастан», «Энкиду», «Осирис пен Исида туралы» миф, «Астық тасушының әні» , «Ваал және Алийян», «Махабхарата» , «Рамаяна»
Ежелгі Египет әдебиеті мен өнері
Ежелгі Қосөзен әдебиет мен өнері
VII – тапсырма.Төмендегі сұрақтардың дұрыс жауабының астын сыз.
1. Египет пирамидалары қандай қалада тұрғызылған?
А) Мемфис
B) Фивы
C) Гиза
2. Ең бірінші пирамида қай перғауынға арнап салынған?
А) Тутмос
B) Жосер
C) Нефертити
3. Грек тарихшысы Геродоттың есептеуінше, үлкен құрылысты салуға (пирамидаларды) қанша жыл уақыт кетті?
А) 30 жыл уақыт
B) 20 жыл уақыт
C) 10 жыл уақыт
VIII – тапсырма. Мәтінді мұқият оқы.
Синухет Египет шонжарының баласы – бекзада болатын. Әскери жорық кездерінде перғауынның ұлының қасында жүрген. Ол Египет перғауының қайтыс болғаны жайында естиді. Осы кезде перғауынның ұлы бауырларымның бірі таққа отырып қоя ма деп қауіптеніп, Фивы қаласына аттанады. Синухет осы кезде перғауын тағына мұрагер балаларының арасында соғыс шығып, босқа жазым болармын деп Египет жерінен кетіп қалады. Ол Азия жеріне кетіп қалады. Синухет Азия шөлін кезіп, сандалып ұзақ жүреді. Құлазыған шөл далада шөлден өліп қала жаздайды. Сонда да «Тамағым кеуіп, тұншығып барамын. Ажал дәмі осы болар» деп ойлаған екен.........
(Авдиеев В.И. Ертедегі Шығыс тарихы. А., 1953, 269-271 – б).
III – тапсырма.«Ерлік жасаған - Шырақ»туралы не білесің ой қозғау.
Шырақ (558-518 ж.ж. б.з.д.)
Персия жерінде тақ үшін күрес басталады. Кир өлер алдында түс көреді, түсінде елді жаулап алатын Дарийға жолығатыны аян болады. Ахемен әулетін жеңіп, Дарий Кирдің орнын басады. Жан-жағын жайпап, бүкіл жерді қуырып, кеткен жері қуанатын қалге келеді.
Б.з.б. II мыңжылдықтың соңында Үндістанға солтүстіктен _____________ көшпелілері келіп кірді. Б.з.б. I мыңжылдықтың басында ____________ пайдаланудың басталуы үлкен әсер етті. Б.з.б. VI ғасырға дейін ________________________ cолтүстігінде бірнеше ұсақ мемлекет қалыптасты. Бір орталыққа бағынған Үнді мемлекетін құру ісі _____________ есімді патшаның кезінде жүзеге асты. Ашок _____________________________ немересі еді. Елдің астанасы ________________________________ , басқа да қалаларда ірі-ірі қолөнер шеберханалары пайда болды. ______________________ елді қорғаушы, күзетуші, тәртіпті реттеуші топ деп есептелді.
IV – тапсырма. Тірек-сызбаны толтыр.
V-тапсырма. Төмендегі термин сөздердің мағынасын жаз.
IX – тапсырма. Қосымша ақпараттарды оқи отырып, сәйкестендір.
Дұрыс жауаптарын кестенің бірінші бағанына жаз.
Эсхил - (б. з. д. 525- 456) - бірінші грек драматургі, "трагедия атасы".
Эсхил
АристофанСофокл
Аристофан- (б. з. д. 445 - 385 жылдар шамасы) - «комедияның атасы» болып саналады. Аристофан 44 комедия жазған. Олардан толық сақталғаны 11.
Софокл - (б.з.б. 496 - 406 ж. ш.) – ежелгі грек ғұламасы, драматургиялық біздің заманымыздан бұрын 440 – 439 жылы әскери қолбасшы болған. Ол мемлекет істеріне де араласып, эллиндер мәдениетінің дамуына үлес қосқан. Ертеден жеткен мәліметтер бойынша 120-дан астам драма жазған, 30 мәрте трагик ақындардың айтысына қатысып, 24 рет бас бәйгені иемденген.
Гомер- (б. з. д. 12-8 ғ. ш.) - Ежелгі Грекияның эпикалық ақыны. Өлеңдері мен дастандарын ел аралап жүріп, ішекті аспаптың әуеніне қосылып, айтып шығарған. Г. шығармаларының кейбір тұстары, соның ішінде «Илиада», «Одиссея» дастандары 8-7 ғ-да-ақ кең тараған. Абайдың Жиырма жетінші сөзінде Гомер аты аталады.
Эмпедокл (Агригенттен Сицилия ар.) б. з. б. 490-30 ж. ш.) - ежелгі гр. материалист-философы, құл иеленушілік демократияның идеологы. Өзінің "Табиғат туралы" филос. поэмасында алуан түрлі заттарды төрт "түп тамырға" әкеліп тірейді, олар : жер, су, ауа және от.
Гиппократ – ежелгі грек дәрігері, көне медецина реформаторы. Ол Ежелгі Грекияның Кос аралында біздің заманымыздан бұрынғы 460ж. туып, 377 ж. (басқа мәліметтер бойынша 356) Фессалияда дүние салған.Гиппократ – ежелгі грек дәрігері, көне медицина реформаторы. Ол Ежелгі Грекияның Кос аралында біздің заманымыздан бұрынғы 460 ж. туып, 377 ж. (басқа мәліметтер бойынша 356) Фессалияда дүние салған.
Аристотель -(б.з.б.384 ж., Стагира (Орталық Македония), Халкидикитүбегі - б.з.б. 322 ж. 7 наурыз, Халкида, Эвбея аралы) - ежелгі грек философы, Платонныңшәкірті, Ескендір Зұлқарнайынның (ұлы Александр) ұстазы, «адамзаттың бірінші ұстазы» деген құрметті атаққа ие. Демокрит(460 б.з.д.-370 б.з.д. ) - алғаш рет адамның, адамзаттың, қоғамның пайда болып, қалыптасуын әлемдік даму процесінің бір бөлігі ретінде қарастырды. Осы даму процесінің кезінде адамдар қажеттілік әсерінен табиғат пен аңдарға қарап және өздерінің тәжірибесіне сүйене отырып, қоғамдық өмірге қажетті білімдерін ала алады.
Геродот - ежелгі дәуірдегі грек тарихшысы, «тарих атасы» деп танылған, әйгілі "Тарих" кітабының авторы, жиһанкез. Ол шамамен б.з.б. 484 – 425 жылдары өмір сүрген. Геродот Кіші Азиядағы Каликарнас қаласында дүниеге келіп, жас кезінде әміршілерге қарсы топта болғаны үшін елінен қуылған.
1.
Эсхил
«Жануарлардың пайда болуы», «Өсімдіктердің және жемістердің шығуы туралы»
A)
2.
Гомер
«Бұлт», «Сона», «Құстар» комедиясының авторы
B)
3.
Эмпидокл
«Бұғауланған Прометей»
С)
4.
Геродот
тік бұрышты үшбұрыш қабырғалары квадраттары жайында теорема
D)
5.
Пифагор
«Илида» мен «Одиссея»
E)
6
Аристофан
«Тарих» атты кітап жазған
F)
7
Демокрит
драматург
G)
8
Аристотель
300-ге жуық атом ілімінің шығармасын жазған
I)
9
Софокл
«Саясат»
J)
X-тапсырма. Ұнаған суретті таңдап сипатта шағын эссе жаз.
1. Б.з.б 382-336 жж. Македонияның бірінші ірі мемлекет қайраткері:
А) А. Македонский
B) Е. Зұлқарнайын
C) II – Филипп
2. «Фаланга» деген сөздің мағынасы:
А) соғысу
B) сапқа тұру
C) реформаларды жүзеге асыру.
3. Б.з.б. 356 ж . маңызды оқиға не болды:
А) Ақша реформасы жүзеге асты
B) Ақша реформасы жүзеге асырылмады
C) Әскери реформа жүзеге асты
С-деңгей
II Филипп қайтыс болған соң патша тағына оның ұлы жиырма бірге келген жігерлі, батыл, өте қабілетті, әрі мақтансүйгіштігімен көзге түскен кім билікке келді?
А) Александр Македонский
B) Александр Заточный
C) Александр Грозный
2. Македонияның патшасы Филипке тамаша, бірақ үйретілмеген ат сатып алынуға ұсынды. Бұл атты үйретеміз деп талаптанған шебер шабандоздардың бірден-бірін ат қасына жолатпайды. Сол арада Александр аттың жанына жасқанбай жетіп барып, шау жайынан шап беріп ұстай алады да, басын күнге қарата бұрып, ұстап тұрады, өйткені ол бұл аттың өзі көлеңкесінен үркетінін байқап қалған еді. Содан кейін атты еркелетіп, сипап тұрып, кенеттен оған қарғып мініп алады. Александрдың аттының аты кім болды?
А) «Копенгаген»
B) « Инцитат»
C) «Буцефал»
3. Б.з.б 327 жылы салынған. Ол кемелерге жол көрсетіп тұруға арналды. Фарос деген кішкене аралда тұрған. Оны Сострат деген грек сәулетшісі салған. Құрылысы түгелімен мәрмәр мен қоладан жасалған және мүсіндерімен әшекейленген. Ол 111 метрге жуық құбылып тұратын мұнара. Мұнараның ұшар басында 100 шақырым қашықтықтан көрінетін шырағы болған. Осы шырақ – белгі арқылы кемелер бағдарын туралап, айлаққа келетін. Әлемнің жеті кереметінің бірі:
А) «Зевс мүсіні»
B) «Александр маягы»
C) «Хеопс пирамидасы»
II- тапсырма. Оқиғаларды жаз.
Б.з.б. 332 жыл ______________________________________________________
Б.з.б. 328 жыл ______________________________________________________
Б.з.б. 325 жыл ______________________________________________________
Б.з.б. 323 жыл ______________________________________________________
III-тапсырма. Кестені толтыр. Александр Македонскийдің жаулап алу жорықтары.
Б.з.б. 451 ж. ___________________________________________________________
Б.з.б. 452 ж. __________________________________________________________
Б.з.б. 455 ж. ___________________________________________________________
Б.з.б. 475 ж. ___________________________________________________________
Б.з.б. 476 ж. ___________________________________________________________
VI-тапсырма. Тірек-сызбаны толтыр.
??
? ?
? ?
VII- тапсырма. «Кім тапқыр» ?
Римдіктер білім беруде оны өмірде қолдану жағына көп көңіл бөлген. Бұл туралы кім былай деп жазған: «гректер геометрияны дүниені танып білу үшін оқыса, римдіктер жер бөліктерін өлшеу үшін үйренеді...
VIII- тапсырма. Салыстыр.
Римдегі білім беру жүйесі
Грекиядағы білім бері жүйесі
IX – тапсырма. Сұраққа жауап бер: Екі сурет бердей ма жоқ па?
Дұрыс жауап:
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Т.Төлебаев, Р.ҚҰсайынова, М.Дәкенов «Ежелгі дүние тарихы» 6-сыныбына арналған – Алматы: Атамұра, 2011. – 200 б.
Құсайынова. Қазақстан тарихы (Дидактикалық материалдар) Алматы, Мектеп баспасы – 2003 ж.
Редер Д.Г., Черкасова Е.А. Ежелгі дүние тарихы I бөлім. Алматы, 1976 ж.
Кун. Н.А. Ежелгі Грекия мифтері мен аңыздары. Алматы, 1979 ж.
Авдиев В.М. Ежелгі Шығыс тарихы бойынша хрестоматия. I, II бөлім М.А. Коростовцев т,б, редакциясымен. М., 1980 ж. (орыс тілінде).
Аткинсон О. Ежелгі ұлы тарих. М., - 2005 ж.
Майкл Грант. Римдіктер. Ежелгі Рим өркениеті. М., 2005 ж. (орыс тілінде).
Матюшин Г.Н. Өркениет құпиялары. Ежелгі дүние тарихы. М., 2002 ж. (орыс тілінде).
Ежелгі Индияның тарихы мен өркениеті. Мәтіндер. М., 1990 (орыс тілінде).
referatikz.ru
www.mandalay.ru
www.slideshare.net
thenews.kz
massaget.kz
ru.wikipedia.org.
Клочкова И.С. Ежелгі вавилондықтардың рухани мәдениеті. М., 1982 ж. (орыс тілінде).