Тере?нен іздеп табамыз, - деген ?ле? шума?ымен ашайы?.
Са? бірлестіктері туралы м?ліметтер кездесетін негізгі жазба деректер екі топтан т?рады: 1) антика д?уіріні? авторлары (гректер) — Геродот (б.з.б. 5 ?.), Ксенофонт (б.з.б. 6 — 5 ?-лар), Птоломей (б.з.б. 2 ?.), т.б. жазба деректері; 2) ахемен ?улетінен (к?не парсы) ?ал?ан сына жазулар (Бехистун сына жазуы, т.б.). Ішінара ?ытай деректерінде де “се” тайпалары аталады. Жазба деректерде кездесетін “са?тар” ж?не оларды? т?рлі тайпаларыны? атауларына байланысты м?ліметтер ?ыс?а, ?стірт айтыл?анды?ымен ерекшеленеді, толы?, не??рлым к?лемді сипаттамалар жо?. Парсы жазбалары т?ра?ты т?рде “са?” атауын ?олданса, грек деректері б?л тайпаларды “Азия скифтері” деп атайды. С. ?ара т. бен Днепр бойында?ы “скифтерді?”, Т?м. Еділдегі “савроматтарды?”, Кир мен Дарий І уа?ытында?ы парсыларды?, Геродот, Александар Македонский уа?ытында?ы гректерді? замандастары бол?ан. Олар к?не парсылармен ты?ыз байланыс жасап, б.з.б. 6 — 5 ?-ларда парсыларды? Ахемен ?улеті билеген мемлекеті ??рамына кірген. ?ылымда С-ды? ?ш ?лкен тобы туралы м?ліметтер (к?не парсы деректері бойынша) ке?інен ?олданылады. Б?лар: хаумаварга са?тары (я?ни, хаома ?асиетті ішімдігін пайдаланатын са?тар), тиграхауда са?тары (шоша? б?рікті са?тар), тиай-парадрайа са?тары (те?ізді? ар?ы жа?ында?ы са?тар).
Ж?мба?тарды шешу.
?адам бас ал?а с?рінбей
Болаша? кілті – білімде.
?андай ма?ына береді,
«Са?» с?зі парсы тілінде? (??діретті еркектер)
Басынан кешкен ша?тарды
Тарихшы тізіп а?тарды
Кімдер деп та?ы атады,
Грек, Геродот са?тарды? (Массагеттер)
К?генге ??лын байлады,
Бес ?аруды да сайлады.
Айтып берші, ?ай са?тар,
Арал мен Сырды жайлады? (Парадарайа)
Білімді алтын?а те?едік,
Достар?а ашы?, ке? едік. ?йгілі сусын жасаушы,
Са?тарды кімдер деп едік? (Хаомаварга)
Бел-белестен асады,
?р са?тарды? жаса?ы.
Тиграхауда са?тары,
?ай жерді мекен жасады? (Жетісуды)
Тарихи диктант
а) Са?тар б.з.д. І мы?жылды?та __________________ жерін мекен еткен ежелгі тайпа.
б) Егер са? жігіті ____________, онымен ?уелі к?ш сынасуы керек. ?ыз _____, _____ оны? т?т?ыны болып есептеліп, о?ан толы? т?уелді болады.
4. Т?ртіп алу стратегиясы. (Та?ырып?а байланысты кездескен с?здер)
Грек авторы Ктесий.
Томирис – са? патшайымы.
Шыра? – са? жауынгері.
І Дарий – парсы патшасы.
Спаргапис – Томиристі? ?лы.
Полиэн – грек тарихшысы.
Александр Македонский – ?лы грек ?олбасшысы.
Спитамен – са? жауынгері.
Бехистун жазуы – сына жазуы.
Геродот – тарихшы.
V. Саба?ты ба?алау.
VІ. ?йге тапсырма беру. §28-29. Са?тар туралы ал?аш?ы м?ліметтер
Саба?ты? та?ырыбы: «Са?тар туралы ал?аш?ы м?ліметтер» 07.12.2015ж. 6-сынып
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушыларды? ал?ан білімдерін толы?тыру,?ткен саба?тарды пысы?тау ретінде ?осымша деректер пайдаланып,са?тар та?ырыбы бойынша ?орытындылау.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ой-?рісін,ойлау,с?йлеу ?абілетін ашатын с?ра?тар ?ою,с?ра?-жауап ?дісі бойынша саба?ты? та?ырыбына сай білімдерін толы?тыру
Тере?нен іздеп табамыз, - деген ?ле? шума?ымен ашайы?.
Са? бірлестіктері туралы м?ліметтер кездесетін негізгі жазба деректер екі топтан т?рады: 1) антика д?уіріні? авторлары (гректер) — Геродот (б.з.б. 5 ?.), Ксенофонт (б.з.б. 6 — 5 ?-лар), Птоломей (б.з.б. 2 ?.), т.б. жазба деректері; 2) ахемен ?улетінен (к?не парсы) ?ал?ан сына жазулар (Бехистун сына жазуы, т.б.). Ішінара ?ытай деректерінде де “се” тайпалары аталады. Жазба деректерде кездесетін “са?тар” ж?не оларды? т?рлі тайпаларыны? атауларына байланысты м?ліметтер ?ыс?а, ?стірт айтыл?анды?ымен ерекшеленеді, толы?, не??рлым к?лемді сипаттамалар жо?. Парсы жазбалары т?ра?ты т?рде “са?” атауын ?олданса, грек деректері б?л тайпаларды “Азия скифтері” деп атайды. С. ?ара т. бен Днепр бойында?ы “скифтерді?”, Т?м. Еділдегі “савроматтарды?”, Кир мен Дарий І уа?ытында?ы парсыларды?, Геродот, Александар Македонский уа?ытында?ы гректерді? замандастары бол?ан. Олар к?не парсылармен ты?ыз байланыс жасап, б.з.б. 6 — 5 ?-ларда парсыларды? Ахемен ?улеті билеген мемлекеті ??рамына кірген. ?ылымда С-ды? ?ш ?лкен тобы туралы м?ліметтер (к?не парсы деректері бойынша) ке?інен ?олданылады. Б?лар: хаумаварга са?тары (я?ни, хаома ?асиетті ішімдігін пайдаланатын са?тар), тиграхауда са?тары (шоша? б?рікті са?тар), тиай-парадрайа са?тары (те?ізді? ар?ы жа?ында?ы са?тар).
Ж?мба?тарды шешу.
?адам бас ал?а с?рінбей
Болаша? кілті – білімде.
?андай ма?ына береді,
«Са?» с?зі парсы тілінде? (??діретті еркектер)
Басынан кешкен ша?тарды
Тарихшы тізіп а?тарды
Кімдер деп та?ы атады,
Грек, Геродот са?тарды? (Массагеттер)
К?генге ??лын байлады,
Бес ?аруды да сайлады.
Айтып берші, ?ай са?тар,
Арал мен Сырды жайлады? (Парадарайа)
Білімді алтын?а те?едік,
Достар?а ашы?, ке? едік. ?йгілі сусын жасаушы,
Са?тарды кімдер деп едік? (Хаомаварга)
Бел-белестен асады,
?р са?тарды? жаса?ы.
Тиграхауда са?тары,
?ай жерді мекен жасады? (Жетісуды)
Тарихи диктант
а) Са?тар б.з.д. І мы?жылды?та __________________ жерін мекен еткен ежелгі тайпа.
б) Егер са? жігіті ____________, онымен ?уелі к?ш сынасуы керек. ?ыз _____, _____ оны? т?т?ыны болып есептеліп, о?ан толы? т?уелді болады.
4. Т?ртіп алу стратегиясы. (Та?ырып?а байланысты кездескен с?здер)
Грек авторы Ктесий.
Томирис – са? патшайымы.
Шыра? – са? жауынгері.
І Дарий – парсы патшасы.
Спаргапис – Томиристі? ?лы.
Полиэн – грек тарихшысы.
Александр Македонский – ?лы грек ?олбасшысы.
Спитамен – са? жауынгері.
Бехистун жазуы – сына жазуы.
Геродот – тарихшы.
V. Саба?ты ба?алау.
VІ. ?йге тапсырма беру. §28-29. Са?тар туралы ал?аш?ы м?ліметтер
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Тереңнен іздеп табамыз, - деген өлең шумағымен ашайық.
Сақ бірлестіктері туралы мәліметтер кездесетін негізгі жазба деректер екі топтан тұрады: 1) антика дәуірінің авторлары (гректер) — Геродот (б.з.б. 5 ғ.), Ксенофонт (б.з.б. 6 — 5 ғ-лар), Птоломей (б.з.б. 2 ғ.), т.б. жазба деректері; 2) ахемен әулетінен (көне парсы) қалған сына жазулар (Бехистун сына жазуы, т.б.). Ішінара Қытай деректерінде де “се” тайпалары аталады. Жазба деректерде кездесетін “сақтар” және олардың түрлі тайпаларының атауларына байланысты мәліметтер қысқа, үстірт айтылғандығымен ерекшеленеді, толық, неғұрлым көлемді сипаттамалар жоқ. Парсы жазбалары тұрақты түрде “сақ” атауын қолданса, грек деректері бұл тайпаларды “Азия скифтері” деп атайды. С. Қара т. бен Днепр бойындағы “скифтердің”, Төм. Еділдегі “савроматтардың”, Кир мен Дарий І уақытындағы парсылардың, Геродот, Александар Македонский уақытындағы гректердің замандастары болған. Олар көне парсылармен тығыз байланыс жасап, б.з.б. 6 — 5 ғ-ларда парсылардың Ахемен әулеті билеген мемлекеті құрамына кірген. Ғылымда С-дың үш үлкен тобы туралы мәліметтер (көне парсы деректері бойынша) кеңінен қолданылады. Бұлар: хаумаварга сақтары (яғни, хаома қасиетті ішімдігін пайдаланатын сақтар), тиграхауда сақтары (шошақ бөрікті сақтар), тиай-парадрайа сақтары (теңіздің арғы жағындағы сақтар).
Жұмбақтарды шешу.
Қадам бас алға сүрінбей
Болашақ кілті – білімде.
Қандай мағына береді,
«Сақ» сөзі парсы тілінде? (Құдіретті еркектер)
Басынан кешкен шақтарды
Тарихшы тізіп ақтарды
Кімдер деп тағы атады,
Грек, Геродот сақтарды? (Массагеттер)
Көгенге құлын байлады,
Бес қаруды да сайлады.
Айтып берші, қай сақтар,
Арал мен Сырды жайлады? (Парадарайа)
Білімді алтынға теңедік,
Достарға ашық, кең едік. Әйгілі сусын жасаушы,
Сақтарды кімдер деп едік? (Хаомаварга)
Бел-белестен асады,
Өр сақтардың жасағы.
Тиграхауда сақтары,
Қай жерді мекен жасады? (Жетісуды)
Тарихи диктант
а) Сақтар б.з.д. І мыңжылдықта __________________ жерін мекен еткен ежелгі тайпа.
б) Егер сақ жігіті ____________, онымен әуелі күш сынасуы керек. Қыз _____, _____ оның тұтқыны болып есептеліп, оған толық тәуелді болады.
4. Түртіп алу стратегиясы. (Тақырыпқа байланысты кездескен сөздер)
Грек авторы Ктесий.
Томирис – сақ патшайымы.
Шырақ – сақ жауынгері.
І Дарий – парсы патшасы.
Спаргапис – Томиристің ұлы.
Полиэн – грек тарихшысы.
Александр Македонский – ұлы грек қолбасшысы.
Спитамен – сақ жауынгері.
Бехистун жазуы – сына жазуы.
Геродот – тарихшы.
V. Сабақты бағалау.
VІ. Үйге тапсырма беру. §28-29. Сақтар туралы алғашқы мәліметтер
Қазақстан тарихы 7-сынып. 27.10.2015ж
Сабақтың тақырыбы: § 14 Қыпшақ мемлекеті
Сабақтың мақсаты:
Қыпшақтардың шығу тарихы, этностық құрамы жөнінде оқушыларға толық мағлұмат беру;
Тарихи санасы қалыптасқан, қызығушылығы жоғары тұлға қалыптастыру;
Ұлтжанды, білімді азамат тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Сабақтың көрнекілігі:
«Қазақстан Республикасының саяси картасы».
Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
Оқу құралын тексеріп түгелдеу
Әнұран орындау, «Хабар»
Оқушылар зейінін сабаққа аудару
Көрнекілік: карта, суреттер
Үй тапсырмасын сұрау:
өткен тақырыпты қайталау
Сабақты жоспары:
1.Қыпшақтардың шығу тегі, тарихы
2.«Дешті Қыпшақ» сөзінің пайда болуы.
3.Қыпшақтардың этностық құрамы
Сабақ жоспарының бірінші мәселесі бойынша оқулық мәтінінде келтірілген деректерді басшылыққа ала отырып-қыпшақ тайпасының тегі жергілікті халықтан шыққандығын жете түсіндіру.
Ал қыпшақтардың әуелгі кездегі тарихы жөнінде сабақты түсіндіру барысында мына кестені пайдаланамын
№
Кезеңдері
Оқиға мен нәтижесі
1
IV ғасыр
Қыпшақтар ғұндар бірлестігінде болды
2
IV-VII ғасырлар
Яньто тайпаларын басып алып, сеяньто атты жаңа бірлестік құрды
3
VI ғасырдың ортасы
Түрік қағанатының қол астында тәуелді болды.
4
VII ғасырдың басында
Қыпшақтар Монғолияның терістігіндегі он-теле немесе он-оғыз тайпасынан құрылған бірлестікті басқарды.
5
630 жылы
Қыпшақтар (сеяньто) Өтікенді өздерінің Сир (Қыпшақ мемлекетін құрады
6
VII ғасырдың басы 646 жылы
Қыпшақтар бағындарып алған оғыз тайпалары қыпшақтар мемлекетіне күйрете соққы берді.
7
691 жылы
Тоғыз-оғыз дағының басындағы ұйғырларды жеңіп, Өтікен жерін алады. Бұ аймақта 742 жылы құлағанға дейін қыпшақтар 50 жыл билік жүргізді.
8
759 жылы
«қыпшақ» сөзі көне түрік жазба деректерінде Мойыншор құлпысында кездеседі.
9
ІХ ғасыр
Араб саяхашысы Йбн Хордад бектің VIII ғасырға жататын түркі тайпаларының тізімінде қыпшақ сөзі жазылған.
10
VIII ғасыр
Қыпшақтар Орталық Қазақстанда қоныстанады
11
ІХ-Х ғасырлар
Қыпшақтар Қимақ қағанатының құрамына кіреді.
12
ХІ ғасырдың ортасы
Сырдария жағалауындағы Хорезм шекараларына дейін қоныстанған
13
ХІ ғасырдың екінші жартысы
М.қашғари жасаған картада қыпшақтар Ертістен бастап Еділ өзеніне дейінгі жерді, тіпті Маңғыстау түбегін де иеленген.
14
1096 жылы
Қыпшақтар Хорезмге шабуыл жасаған.
15
ХІ ғасыр
Орыс жылнамаларында қыпшақтарды половецтер деп атаған
16
ХІ ғасырдың басы
Сырдарияның төменгі ағысы мен Арал бойындағы оғыздарды жеңіп, жерін кеңейтіп, санын көбейтіп отырды.
17
ХІ ғасыр
Алтай мен Ертістен бастап Карпат пен Дунайға дейінгі Ұлы Даланы мекендегендер «қыпшақтар» деп аталды
Екінші мәселе бойынша «Дешті Қыпшақ» сөзінің пайда болуы жөнінде мәтінді оқытып, оқушылардың төмендегі сұрақтарды қою. Картамен жұмыс жасау.
1.« Дешті» сөзі парсы тілінде қандай мағына береді?
2.Мазафатт әл-ғұз» атауы қандай мағына береді?
3.Қай жерлер қай кезден бастап Дешті Қыпшақ деп атала бастады?
4.Қазақстанның ішкі аудандарын мекенлеген қыпшақтар қалай аталды?
5.Шығыс дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?
6.Батыс Дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?
Үшінші мәселені түсіндіру кезінде қыпшақтар құрамына се және яньто тайпалары кіргенін атап өту. Кейіннен ХІ ғасырда, Шығыс Дешті Қыпшақтағы тайпалар этностық құрамы 16 тайпадан, Батыс Дешті Қыпшақ тайпалыры 11 тайпа одағынан тұрғанын, яғни қыпшақ тайпалары қазақ халқының құрамына негізгі тайпа болып кіргеніне баса көңіл бөлу.
Сабақты бекіту:
Қыпшақтардың шығу тегі қайдан және қашан бастау алған
Қыпшақтардың алғашқы кездегі тарихи жағдайы қандай?
«Қыпшақ» сөзінің пайда болуы және қыпшақтардың тарих сахнасына көтерілуі.
Қыпшақтардың алғанқы орналасқан жерлерін картадан көрсетіңдер.
Бағалау:
Үйге тапсырма:
§14 бойынша сұрақтарға ауызша жауап беру
Қосымша деректерді пайдаланып, қыпшақтар жөнінде тарихи шығарма жазу.
Тақырыбы 41
Қазақстандағы 1867-1868 жж. Реформа 13.02.2016ж. 8-сынып
Мақсаты
Тақырыптың мазмұнын түсіндіру, басқа тавпсырмалармен айырмашылығы мен ұқсастығын ажырата білуді үйрету
Жалпы мақсат
Тақырыпты түсінін оқи білуге баулу. Тілін, сөздік қорларын дамыту арқылы сабаққа деген қызығушылығын арттыру
Күтілетін нәтиже
Тақырыпты түсініп оқып, талдай білуге жағдай жасайды, бір-біріне ортақ шешім қабылдауға үйренеді
Жаңа тақырыпқа байланысты сыныпты сурет арқылы 3 топқа бөлу
Сабақ кезеңдері
Тапсырма
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Білім
Қызығушылық
тарын ояту
Суреттер сөйлейді
Суреттер арқылы өткен тақырыптар бойынша сұрақ- жауап
Тақтаға ілінген суреттер бойынша әр топқа тапсырма беріледі, олар сурет арқылы не білетіндерін не үйренгендерін ортаға салып бөліседі
Оқушы берген тапсырманы орындау
Әр топ суреттермен жұмыс істейді, өткен тақырыптан не білгендерін айтады
Түсіну
Жигсо әдіс бойынша тақырыптарды қайталау
Өткен тақырыпты толық мңгеріп жаңа тақырыпқа қадам
Жигсо әдісі пайдалану
Ол үшін әр топқа арнайы тапсырмалар беріп, сол тапсырмалар төңірегінде оқушылар талдайды, пікір-аласау арқылы тапсырманы орындап түсінгендерін бір-біріне жеткізеді
Оқушылардың мұндағы мақсаты берілген тапсырмаларды дұрыс түсіне отырып мағанасын ашу, түсіні білу
Топпен жұмыс жасау
Қолдану
Постер
Өткен тақырыптарға арналған тапсырмалар төңірегінде
Әр топқа тапсырма тартау арқылы тараудан не біліп не үйренгендерін қағаз бетіне түсіреді, постер арқылы қорғайды
Барлық топ өз ойларын тапсырма бойынша қағазға салып, ойларын постерге салады, не білгендерін постер арқылы көрсетеді
Сергіту сәті
жаттығу жасау
Оқушылармен бірге сергіту сәтін жасау
жаттығулар жасайды.
Талдау
«Кім білімді»
Топтар жарысы
Топтарға тапсырма мен сұрақтар беріледі, әр топқа уақыт беріледі, қай топ бітсе, сол топ ортаға шығып жауаптарын көрсетеді
Берілген тапсырманы уақытылы орындау, сұрақтарға нақты жауап беру керек.Қай топтың тапсырмасы мен сұрақтары дұрыс болса сол топ жеңімпаз болады
Жинақтау
Семантикалық картаны толтыру арқылы сабақты жинақтайды
Тарау бойынша білімдерін жинақтау үшін әр топқа семантикалық картаны толтыру тапсырылады
Әр топ өзара тақырыпқа қатысты семантикалық картаны толтырып жауабын тақаға шығып қорғайды, тарауды жинақтайды
Бағалау
Рефлексия
Стикерлерді толтыру
Оқушыларға стикер толтыруды ұсыну
Ұсынылған стикерді толтыру
Тақырыбы 38-39
Ерте темір дәуіріндегі Шығыс Қазақстан. 6-сынып. 05.02.2016
Мақсаты
Оқушыларға оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін үйретіп, өз бетінше және топпен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастырып дамыту
Жалпы мақсат
Тақырыпты түсініп оқи білуге баулу. Тілін, сөздік қорларын дамыту арқылы сабаққа деген қызығушылығын арттыру
Күтілетін нәтиже
Оқушылар сарматтар туралы мағлұматтар алады.. Топпен жұмыс жасап үйренеді.
Әр оқушы айтқандары бойынша топ құрып орындарына отырады.
Сабақ кезеңдері
Тапсырма
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
Білім
Қызығушылық
тарын ояту
«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ жауап
Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы диалогқа түсіру. Топ бойынша өткен тақырыптар бойынша сұрақ- жауаптарға дайындық жасау.
Мұғалім берген тапсырманы орындау. Үй тапсырмасына берілген сұрақтарға жауап береді, шапшаңдылық таныту, өз ойларын жеткізу.
Түсіну
« Жигсо» әдісі бойынша жаңа сабаққа дайындық жасау әрекеттері
Жаңа сабақты бастамас бұрын ой қозғау мақсатында оқушыларға сұрақ арқылы диалогқа түсіру. Ой қозғау арқылы жаңа сабақтың негізгі тақырыбы мен мағанасын аштыру.
Оқушылардың мұндағы мақсаты берілген тапсырмалар бойынша жұмыс жүргізеді, топ бойынша әрекеттер жүргізу арқылы жаңа тақырыпқа бастама жасайды, өз ой-пікірлерімен санаса білу
Қолдану
«Ерте темір дәуіріндегі Шығыс Қазақстан » бойынша жұмыс
Жаңа тақырыпты оқушыларға түсіндіруде дайын материалдар тарату, картаға кескіндеу, картамен жұмыс жасау.
Жаңа сабақты толық меңгерту үшін сыни тұрғыдан ойлаудың әдісін алу. Бұл әдістің тиімділігі, топтағы оқушылардың барлығы да мәтінмен жұмыс жасайды. Оқушыларға уақыт беріп, тапсырма бойынша жұмыс жасауын тапсырам.
Оқушылардың мақсаты мұғалімді тыңдау, өз ойлары мен пікірлерін айту. Топ бойынша жаңа тақырыптың идеясын ашады, талдайды, бір- біріне түсіндіреді
Сергіту сәті
«Қара жорға» атты жаттығу жасау
Оқушылармен бірге сергіту сәтін жасау
Интербелсеңді тақтадағы бейнероиктегідей жаттығулар жасайды.
Талдау
Кітаппен жұмыс.
Тақырыптарға шолу
Карточкалармен жұмыс
Топтарға жаңа тақырып бойынша Кітаппен жұмыс атқару үшін әр топқа кітаптағы тапсырмалармен жұмыс істеуді тапсыру, мағанасын талдау
Берілген тапсырманы уақытылы орындау, сұрақтарға нақты жауап беру. Кітаптағы тапсырмаларды топпен біргіп жұмыс істейді, талқылайды, зерттейді.
Жинақтау
«Өмірлік ахуалды талдау» әдісі арқылы тақырыпты сабақты жинақтау
Мұғалім жаңа тақырыпқа байланысты тақтадағы ілінген қағаздарды топқа таратады және қосымша материалдар үлестіріледі
Оқушылардың мақсаты берілген сұраққа өз ойларын жеткізе отырып тақыртыпты сипаттау арқылы жинақтайды
Бағалау
Рефлексия
Стикерлерді толтыру Оқушылар бүгінгі сабаққа деген ойынын стикерге жазып, тақтаға іледі
