Будда діні 9-сынып дінтану негіздері

Солтүстік Қазақстан облысы

Айыртау ауданы

Өскен негізгі мектебінің

Тарих және дінтану мұғалімі

Амержанова Махаббат Хаергильдиновна

Сабақтың тақырыбы: Будда діні

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Будда дінінің шығу тарихы мен оның негізгі бағыттарымен таныстыру.

Дамытушылық: Оқушылармен пікір алмаса отырып, буддизм діні бойынша теориялық білімдерінің жүйесін қалыптастыру.

Тәрбиелік: Имандылыққа, рухани- адамгершілікке тәрбиелеуы:

Сабақтың көрнекілігі: Суреттер, сабақ презентациясы.

Сабақтың түрі: Саяхат сабақ.

• Үндістанға саяхат

• Будда дінінің шығу тарихы

• Храмдарға саяхат

• Буддизмнің 4 «ұлы ақиқаты»

• Қазақстандағы буддизм дінінің таралуы

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.

1.Дүние жүзінде қанша дін бар?

2.Буддизм, Ислам және Христиан діндерінің бір-бірінен айырмашылығы қандай?

1- бекет. Үндістанға саяхат. (картадан Үндістан жерін табу.) Үндістан - Оңтүстік Азияда Үнді түбегінде орналасқан мемлекет. Үндістан – өзінің аса бай мәдениетімен және ежелгі өркениетімен әйгілі ел. Ол – терең тамырлы философияның, мол өзіндік ізгі рухани мұраның, сыры да, сыны да сақталған әдет-ғұрыптар мен дәстүрдің, жер-жаһанға әйгілі махаббат күмбезі Тәж-Махал, Лотосхрам сынды сәулеттік жауһарлардың, терең қайнарлы би мен саздың, ғажайып үнді киносы мен жұпар иісті үнді шайының елі. Ол – “барлық халықтардың жүрегін біртұтас өмірдің ырғағында тоғыстырған” (Үндістанның “Халықтың жан жүрегі” мемлекеттік Әнұранынан) әр түрліліктегі бірлестіктің үлгісі

Үндістан - Оңтүстік Азияда Үнді түбегінде орналасқан мемлекет. Үндістан – өзінің аса бай мәдениетімен және ежелгі өркениетімен әйгілі ел. Ол – терең тамырлы философияның, мол өзіндік ізгі рухани мұраның, сыры да, сыны да сақталған әдет-ғұрыптар мен дәстүрдің, жер-жаһанға әйгілі махаббат күмбезі Тәж-Махал, Лотосхрам сынды сәулеттік жауһарлардың, терең қайнарлы би мен саздың, ғажайып үнді киносы мен жұпар иісті үнді шайының елі. Ол – “барлық халықтардың жүрегін біртұтас өмірдің ырғағында тоғыстырған” (Үндістанның “Халықтың жан жүрегі” мемлекеттік Әнұранынан) әр түрліліктегі бірлестіктің үлгісі

• Үндістан, Үндістан Республикасы — Үнді мұхиты алабында, Гималай тауларынан оңтүстікке қарай Оңтүстік, Оңтүстік-Батыс Азия елдерін Еуропа және Африкамен байланыстыратын маңызды теңіз және әуе жолдарының торабында жатыр. Батыс жағалаулары Араб теңізінің, шығыс жағалаулары Бенгал шығанағының суларымен қоршалған. Аумағы 3,3 млн. км² (Лаккадив, Андаман және Никобар аралдарын қоса есептегенде). Астанасы — Дели (Нью-Дели) қаласы. Халқы 1 млрд. 33 млн. (2001), оның 72%-ы шығу тегі жағынан үнді-арийлер, 25%-ы дравидтер (негізінен оңттүстікте тұрады), 3%-ы — моңғол тектестер. Халқының 9/10 бөлігін ірі ұлттар: хиндустандықтар(31%-дай), бихарлықтар, бенгалдықтар, телугулар, маратхилер, тамильдер, гуджараттар, малаялилер, каннара, ориялар, пенджабдықтар, раджастхан/ раджастхандар, ассамдықтар, кашмирліктер, т.б. құрайды.

• Діни құрамы:

• индуизм дініне табынатындар — 80,3%;

• мұсылмандар — 11%;

• мәсіхшілік дініндегілер — 4%-дай;

• сикхтар — 2,8%, т.б.

2-бекет. Будда дінінің шығу тарихы

БУДДА
( 563-483 ДО Н.Э.) Сиддартха Гаутама б.з.б. 563 жылы Гималай тауларының бөктерінде, ауқатты отбасында дүниеге келген.Ерте үйленіп, қарапайым адамның тағдырымен өмір кешті. Сарайдан бір рет шығып, ол-денесі қотыр ауруды, одан кейін кәрі шалды және өлген адамның мәйітін көреді. Осыдан кейін ханзада өмірінің жаңа кезеңін бастайды. Ол 30 жаста болған еді
(санскрит сөзі – көзі ашылған)
- будда дінінің негізін қалаған Сиддхартха Гаутама ( Будданың екінші аты - Шакьямуни,
БУДДИЗМ – діннің аты, Үндістан территориясында пайда болып, әлемнің түкпір- түпкіріне таралған Цейлонда, Бирма және Сиама (оңтүстік буддисттер) және Непалда, Тибетте, (слотүстік буддисттер). Буддистердәі саны 800 миллионға жуық, христианықтармен пара- пар келеді.

Будда діні өзге әлемдік діндер сияқты біртұтас емес. Оның негізгі бағыттары хинаяна және махаяна болып бөлінеді. Хинаяна “құтылудың тар жолы”. Монахтар қауымына кетіп өмірден сүру, міне осы хинаяна жолы.Неғұрлым көбірек таралған махаяна “құтылудың кең жолы”. Махаяна Будда дінінің бұрынғы тұйықталғанынан қол үзіп, барлық діндарларға құтылудың болатындығын айтты, бұл Будда дінінің әлемдік болуына мүмкіндік туғызды.Будда діні өзге әлемдік діндер сияқты біртұтас емес. Оның негізгі бағыттары хинаяна және махаяна болып бөлінеді. Хинаяна “құтылудың тар жолы”. Монахтар қауымына кетіп өмірден сүру, міне осы хинаяна жолы.Неғұрлым көбірек таралған махаяна “құтылудың кең жолы”. Махаяна Будда дінінің бұрынғы тұйықталғанынан қол үзіп, барлық діндарларға құтылудың болатындығын айтты, бұл Будда дінінің әлемдік болуына мүмкіндік туғызды.

3-бекет. Храмға саяхат (слайд арқылы көрсету)

4-бекет. Буддизмнің 4 «ұлы ақиқаты»

Бірінші ақиқат- өмір бойы азап шегу болып табылады.

Екінші ақиқат- азап шегудің себептері адамдардың тілегімен құмарлығына байланысты болады.
Үшінші ақиқат- азап шегуден құтылудың жолдары, адамдардың өзінің тілек, құмарлық ұмтылыстарына тежеу салу.
Төртінші ақиқат -тілектер мен құмарлықты тежеу үшін адамдар Будда көрсеткен жолдармен жүру тиіс.
Ол жолдар мыналар: Будддаға деген қалтқысыз наным, дінге нұсқан келтірмей дұрыс талаптану, тәртіптә болу, адамдармен кісі өлтірмей, соғыспай жақсы қарым- қатынаста болу, өзін- өзі ұстау және аңдап жүру, құдайды өне бойдан шығармайтын ізгілік ақыл- ой

5-бекет. Қазақстандағы буддизм дінінің таралуы

Қазақстанда «вон-буддизм» немесе «вонбулье», «шеңбер (домалақ) будда» сектасы қызмет етеді. Будда бейнесінің орнына қара шеңбер қолданылады. Бұл діни қозғалыс

1924 жылы Оңтүстік Кореяда пайда болады. Будда дінімен ұқсастығы бар болса да, белгілері мен табынуларымен өзгешеленеді.

Сабақты бекіту: Тест шешу.

1.Буддизм діні қашан пайда болды?

А) б.э.д. XXғ

А) Б.Э.Д. XIғ

Б) Б.Э.Д. IXғ

D) Б.Э.Д. VIғ

Г) Б.Э.Д. IVғ

2. Буддизмнің негізін қалаушы кім?

А) Кун-фу- цзы

Ә) Лао-цзы

Б) Сыма-цянь

В) Сирвата Сиддхартаха Гаутама

Г) Махавира Вардхамана

3. Будда қандай ілімнің авторы?

А) сегіз табиғи құбылыс ілімі

Ә) өмірдің сегіз түрлі жолы ілімі

Б) инь және янның қатынасы ілімі

В) төрт мейірімді ақиқат ілімі

Г) құдайдың үш бірлік бейнесі

4. Трипитака дегеніміз не?

А) Буддалардың құлшылығы

Ә) нирванаға кірудің үш тәсілі

Б) құрбандыққа шалу тәсілінің атауы

В) буддизмдегі әйел монастырлерінің атауы

Д) буддизмдегі негізгі кітаптың атауы

2. Коллаж жасау.