9-сынып.
П?ні: ?аза?стан тарихы
Саба?ты? та?ырыбы: ?аза?стан шетелдік интервенция ж?не азамат
со?ысы жылдарын (1918-1920 жж)
Саба?ты? ма?саты:
- ?аза?станда?ы азамат со?ысы ж?не шетелдік интервенцияны? ?рекеттерін о?ушылар?а т?сіндіру;
- ?лтжанды, озы? ойлы, адамгершілігі жо?ары т?л?а ?алыптастыру.
- О?ушыларды елін, жерін, Отанын с?юге, ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас
?дісі: интерактивті
К?рнекілік: карта, сызба
Саба?ты? жоспары І. ?йымдастыру кезе?і
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау
III. Жа?а саба?ты? жоспары
IV. Саба?ты бекіту:
V. Ба?алау:
VI. ?йге тапсырма
Саба?ты? барысы: І.?йымдастыру кезе?і
- О?у ??ралын тексеріп т?гелдеу
- О?ушылар зейінін саба??а аудару
ІІ.?й тапсырмасын с?рау:
Жа?а саба?ты? жоспары:
- ?аза?станда?ы аума?ында?ы со?ыс ?имылдары.
- ?скери ??рамаларды? жаса?талуы.
- Со?ыс жылдарында?ы ел экономикасы
- Азамат со?ысыны? ?орытындылары.
?аза?стан азамат со?ысы жылдарында — ж?мысшы-шаруа Ке?естеріні? орталы?та?ы ж?не жергілікті жерлердегі билікті басып алуы ал?аш?ы к?ннен-а? ??латыл?ан таптарды? ?арулы ?арсылы?ын ту?ызды. Азамат со?ысы билік ?шін к?ресті? жал?асы болып шы?ты, сонды?тан 1917 жыл?ы ?азан ?арулы к?терілісі мен Азамат со?ысыны? арасында ай?ын шек болмады. Ел 1917 жыл?ы 25 казаннан бастап Азамат со?ысы жа?дайында ?мір с?рді немесе б?л дата елді тапты? белгісі бойынша бір-біріне жау екі лагерьге боліп тастады, арада?ы к?рес бітіспес ?анды ?ыр?ын?а ?ласты.
?аза?станда Азамат со?ысы оша?тарыны? бірі Орынбор губерниясы мен Тор?ай облысыны? ?кімшілік орталы?ы Орынборда — ?аза? атаманы Дутовты? 1917 жылы ?арашаны? ая?ында Ке?ес ?кіметін ??латып, Ке?естерді? II Б?кілресейлік съезіні? делегаты С. Цвиллинг баста?ан революциялы? комитетті т?т?ындауымен пайда болды. Жо?арыда айтыл?андай, 1917 жылы 5—13 желто?санда Орынборда «Алаш» партиясыны? II Б?кіл?аза? съезі болып ?тті. Съезде Уа?ытша халы?ты? ке?ес — «Алашорда» (Алаш автономиясы ?кіметі) ??рылды. Азамат со?ысы басталысымен Алашорда баста?ан ж?не Ке?естер мен большевиктерді ?олда?ан екі жа? бір-біріне ?арсы т?рды.
Ж?мысшы-шаруалар Ке?естеріні? орталы? пен жер-жердегі ?кіметті басып алуы ал?аш?ы к?ндерден бастап-а?, ??латыл?ан топтарды? ?арулы ?арсылы?ын тудырды. Азамат со?ысы ?кімет ?шін к?ресті? жал?асы болды, сол себепті де революция мен азамат со?ысы арасында ешбір д?л шекара бол?ан емес.
?аза?станда?ы азамат со?ысыны? ал?аш?ы оша?тарыны? бірі 1917ж. ?арашасында Тор?ай облысыны? ?кімшілік орталы?ы Орынборда ?алыптасты, онда Орынбор казактары ?скеріні? атаманы Дутов совет ?кіметін ??латып, Ке?естерді? Б?кілшілік съезіні? делегаты С.Цвиллинг баста?ан революциялы? комитетті т?т?ын?а алды. Ке?ес ?кіметімен к?ресуді? ?арулы орталы?ы Жетісуда да болды, 1917ж. 1(14) ?арашада Жетісу казактары ?скеріні? ке?есі ?скери ?кімет дегенді ?йымдастырады. Верный?а (?азіргі Алматы) Ке?ес ?кіметіне ?арсы к?ресу ма?сатымен а?гвардия офицерлері мен юнкерлер жиналды.
1917ж. ?арашада революция?а ?арсы оша? Оралда ??рылады. М?нда ??рыл?ан облысты? ?скери ?кіметі ?замай жергілікті Ке?есті таратып, ?кіметті басып алады. Б?л ?скери биліктер ?аза?станда?ы революция?а ?арсы а?гвардияшылар ?оз?алысыны? басты к?ші болды. Олар а?гвардияшыл офицерлерге, казак станицалары мен келімсектер селоларыны? бай-кулак элементеріне с?йенді, олар ж?не жергілікті кадет ?серлер мен меньшевиктерден, Алаш, Шора-Ислами партиялары басшыларынан, та?ы бас?а бір?атар партиялар мен саяси ?оз?алыстар тарапынан ?олдау тапты.
Ке?ес ?кіметін ??лату ?шін ел ішіндегі а?гвардияшылармен бірігіп ал?ан империалистік мемлекеттерді? белсенділік к?рсетуіне байланысты 1918ж. жазда азамат со?ысы ке? ау?ым?а жайылды. Оларды? е? басты к?ші Чехославак корпусы болды, ол революция?а дейін Австро-Венгрияны? т?т?ын солдаттары — чехтар мен словактар ?атарынан ??рыл?ан еді. Осы корпусты? б?лімдері революция?а ?арсы ішкі к?штермен бірлесіп А?мола, Петропавл, Атбасар, ?останай ?алаларын басып алды, 1918ж. 11 маусымда Семейдегі ке?ес ?кіметі ??латылды. Осы жылды? жазында а?гвардияшылар Орал, А?мола, Семей облыстарын, Тор?ай облысыны? к?п жерін ?амтып алып, біртіндеп Семей облысы жа?ынан Жетісу?а басып кіреді. А?гвардияшылар басып ал?ан аудандарда ке?ес ?кіметін партизанды? т?рде ж?ргізілді. Жетісуда келімсек-шаруалар селоларыны? тобы, Черкасск селосын орталы??а айналдырып, ?ор?аныс?а к?шеді.
1918ж. жазында ке?ес ?кіметі Жетісу мен Сырдария облыстарыны? к?пшілік б?лігінде, Тор?ай облысыны? о?т?стік аудандары мен Б?кей Ордасыны? кейбір жерлерінде ?ана са?талып ?алды.
Антанта елдері ?кіметтеріні? ?олдауымен Чехословак корпусы к?мектесіп, Самарада — ?сер-а?гвардияшыл ?кімет — Камуч ??рылтай Колчак бас?ар?ан Сібірді? а?гвардияшыл ?кіметі орнайды. 1918ж. ?а?тарда ?уыл?ан атаман Дутов, 1918ж. 3 шілдесінде та?ы да б?лік шы?арып, Орынборды алады да, ке?естік Т?ркістанды Орталы? Россиядан б?ліп тастайды.
Саба?ты бекіту:
- Азамат со?ысы деп ?андай со?ысты айтамыз?
- Азамат со?ысыны? негізгі о?и?аларын атап к?рсеті?дер.
- Со?ыс жылдарында?ы экономикалы? саясатты? ба?ыты ?алай болады?
- Азамат со?ысы жылдарында ?здері? т?р?ан жерде ?андай о?и?алар бол?анын аны?та?дар.
Ба?алау:
?йге тапсырма: о?ып келу,т?сінік айту,сызба сызу.
