| Батый хан, Берке, Өзбек, Меңгу-Темір хан, Тоқтамыс,Әмір Темір, «білікшілер», «мәлік», «басқақтар», «беклербек», «диуан» «даруғалар», «уәзір» т.б. |
Басталуы | Ұйымдастыру.Амандасу. Оқушыларды түгендеу. Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру бойынша «Жылы жүрек – ізгілік тілек» аты жүрекшелер таратылады. Стикерлердің түсі арқылы 4 топқа құрылады. Топ ортасында үшбұрышты әр түрлы түсті фигуралар орналасқан партаға барып отыруларын айтамын да өзара көшбасшы сайлау керек екенін ескертемін. Үй тапсырмасы. Оқушылардын «Досыма хат» әдісі арқылы үй тапсырмасын сұрау. Оқушыларға үй тапсырмасына байланысты бір топ екінші топқа хат жазу керектігін түсіндіремін. «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» арқылы бағалау. | Оқушылар жүрекшелерге тілектерін жазып жұптарына ұсынады. Керемет, ізгі тілектерді оқиды. Стикердің түсіне қарай топқа бөлініп, әр топ алдарындағы түсті үшбұрышты фигура қойылған партаға отырады, топтық ережелерін құрып, көшбасшыларын сайлайды. Оқушылар үйге берілген тапсырма бойынша хат жазады, топ болып алмасады. Әр топтан ең жақсы жазылған хат таңдалынады да бағаланады. |
Мағынаны тану. 1.Ой шақыру. Сабақтың тақырыбын Суреттегі Шыңғыс ханның ұрпақтарын көрсету бойынша түркі сұрақтар пайдаланып тақырыпты ашу. (Қазақстан жері қандай монғол ұлыстарына кірді? ) «Сұрақ-жауап»әдісі арқылы жаңа сабақтың тақырыбын,мақсатын айқындап аламын 2. «Қонақ болу» әдісін қолдану барысында әр топқа тақырыпшаларды бөліп беру. 1топ. Алтын Орданың құрылуы 2 топ. Алтын Орданың күшеюі 3топ. Алтын Орданың әлсіреуі 4топ. Алтын Орданың қоғамдық құрылысы «Бас бармақпен» бағалау Сергіту сәті. «Қара жорға» биі 3.Кім жылдам? Оқушылардың алған білімдерін жинақтау Әр топқа тапсырма беріледі І топ . Тапсырма: "Алтын Орда" хандары мен оларға байланысты маңызды оқиғаларды теріп жазу: Батый хан «Сайын хан» атанған - - 1227 - 1255 ж. ж. Алтын Орданы билеген. - 1236 - 1242 ж. ж. батысқа жорық Берке хан - 1257 - 1266 ж. ж. саяси, экономикалық жағынан жақсы дамыды. Египет сұлтаны Бейбарыспен достық қатынас. - ислам дінін қабылдайды. - тәуелсіз мемлекет б. - 1266 ж. Кавказға жорықта қаза табады. Меңгу - Темір: - 1266 - 1280 ж. ж. хан тағына отырады. - 1271 ж. Византияға жорық жасайды, онымен бейбіт келісімге келеді - Жерорта теңізі елдерімен сауда байланысын жасайды. - түркі халықтарымен байланыс нығайды. - Ноғай сияқты қолбасшылардың беделі көтерілді. Тоқты хан - 1290 - 1312 ж. ж. елдің саяси беделінің өсуіне зор үлес қосты. - Иран, Кавказ, Египет елдерімен сауда байланысын жақсартты. Өзбек хан - 1312 - 1342 ж. ж. елдің гүлденіп, күшеюі кезі.. - қалалық өмірдің дамуына көңіл бөлді. - Сарай - Беркеде жаңа ғимараттар мен мешіт салдырып, қаланы көркейтті. - медресе салдырды, ислам дінінің дамуына үлес қосты. - Ислам - мемлекеттік дін б. ІІ топ Тапсырма:Алтын Орданың әлсіреу себептерін тауып, атау: - ХІҮ ғ. ІІ жарт. ішкі алауыздық күшейді; - 1357 - 1380 ж. ж. 20 - дан астам адам хан болды; - Тақ үшін таласта бірін - бірі өлтірген; - Мамай хан Куликово даласында орыс әскерінен жеңіледі - Осыны пайдаланған Жошы ханның ұрпағы Тоқтамыс Алтын Орда билігін өз қолына алады. - 1382 ж. Мәскеуге басып кіріп, өртеп жібереді. - Мауереннахр мен кавказ жеріне бірнеше шабуыл жасайды. - Әмір Темірдің бірнеше рет жорығы салдарынан қатты әлсіреді.. - ХҮ ғ. орт. бірнеше хандыққа ыдырап кетті.(Ақ Орда,Ноғай Ордасы, Сібір,Қазан,Қырым,Астрахан) - ХҮІ ғ. басында құлады.
ІІІ топ. Тапсырма: Сызба құру Қоғамдық құрылымы Хан Әскери билік Азаматтық билік Түменбасы, мыңбасы уәзірлер Беклер бек мәліктер басқақтар, даруғалар Жазуы - ұйғыр жазуы, Іс - қағаздар жазушы -«білікшілер» деп аталды. Даруғалар- Мәлік- ІҮ топ. Сәйкестендіру тапсырмасы Батый хан (3,8,)Берке хан (4,9) Меңгу-Темір(5,12), Тохты хан(2,)Өзбек хан(1,7) ,Жәнібек хан (11,)Тоқтамыс хан (6,10) 1. Сарай-Беркеде жаңа ғимараттар мен мешіт салдырып, қаланы көркейткен – . Өзбек хан.. 2. Иран, Кавказ елдерімен сауда байланысын жандандырған – . Тохты хан.. 3. 1227-1255 жылдары Алтын Орданы билеген – .. Батый хан. 4. Египет сұлтаны Бейбарыс арасындағы байланысты күшейткен – Берке хан... 5. 1266-1280 жылдары хан тағына отырған – .. Меңгу-Темір,. 6. 1382 жылы Мәскеуге басып кіріп, қаланы өртеген – ... Тоқтамыс хан 7. Қалалық өмірдің дамуына көп көңіл бөлген, мұсылман дінін мемлекеттік дін деп жариялаған – ... Өзбек хан 8. Солтүстік Кавказ, Қырым бойы, Орыс кінәздіктері, Шығыс Еуропа елдерін Алтын Ордаға мемлекетіне тәуелді еткен – ... Батый хан 9. Бүкіл монғолдық құрылтайға қатысудан бас тартқан – Берке хан... 10. Әмір Темірдің көмегімен Алтын Орда тағына отырған – . Тоқтамыс хан 11. 1342-1357 жылы хан тағына отырған – . Жәнібек хан. 12. Египетпен байланысына кедергі жасауға тырысып отырған, екі елдің арасындағы Византияға қарсы 1271 жылы жорыққа шыққан – .. Меңгу-Темір. Мақтау, мадақтау бойынша бағалау Қорытындылау. «Түртіп алу» әдісі қолданылады. V | Маған таныс | + | Мен үшін жаңа | - | Мен үшін қызықты | ? | Бұл туралы тереңірек білгім келеді | Мадақтау арқылы бағалау | Оқушылар интербелсенді тақтадан суреттерді көріп, сұрақтарға сыни тұрғыдан ойлана жауап беруге тырысады. Оқушылар тақырыпшаларды оқу арқылы танысып, өз топтарында талқылайды. Енді оқушылар бір- біріне түсіндіреді. Түсінгендерін түртіп қағазға түсіреді де келесі топқа қонаққа барып түсіндіріп шығады.
Оқушылар бидің ырғағына арқылы қимылдар жасайды. Оқушылар А4 қағазына берілген тапсырма бойынша оқулықтағы берілген мәліметтерге қарап маңызды оқиғаларды толтырады. Оқушылар берілген тапсырмаларды орындап болған соң, өз жұмыстарының жауаптарын тексеріп жұмыстарына балл қояды. Оқушылар бүгінгі алған ақпараттары бойынша кесте толтырады |