22. Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы

Орта ?асырларда?ы ?аза?стан тарихы 7-сынып. Саба?- 30

К?ні: 21.12.2015ж

Саба?ты? та?ырыбы: §22. Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік ма?саты: О?ушылар?а Мо??ол империясыны? ??рылуы, Мон?олдарды? ?аза?станды жаулап алуы, империяны? бас?ыншылы? саясаты мен тарихи ма?ызы жайында ма?л?мат беру.

Т?рбиелік ма?саты: ?аза? тарихында?ы осы о?и?а ар?ылы о?ушыларды патриотты??а, елжандылы??а, саяси сауаттылы??а т?рбиелеу.

Дамытушылы? ма?саты:Саба? барысында о?ушыларды? белсенді ойлау ?абілетін арттыру, ал?ан білімдерін ?ажетіне сай пайдалана білуге, ?з бетінше ?орытынды жасау?а да?дыландыру.

Саба?ты? типі: Жа?а саба?ты ме?герту.

Саба?ты? ж?ргізілу ?дісі:О?ушыларды 3 топ?а б?лу, пікір алысу, ?з ойларын т?жырымдау, ассоциация мен кластер.

Саба?та ?олданылатын технология: СТО

Саба?ты? к?рнекілігі: ?аза?стан мон?ол д?уірінде карталары, тірек сызбалар, Шы??ысханны? суреттері, видео ролик, презентация, ба?алау пара?шалары

П?наралы? байланыс: Д?ние ж?зі тарихы, ???ы?тану, география.

Саба?ты? барысы:

I-кезе?. ?йымдастыру кезе?і

-О?ушылармен с?лемдесу

-О?ушыларды? саба??а ?атысуын тексеру

-О?ушыларды? назарын саба??а аудару

Топ?а б?лу

1-топ-Жетісу ?лкесіні? т?р?ындары

2-топ-Отырар ?аласыны? т?р?ындары

3-топ- Сайрам ?аласыны? т?р?ындары

?ызы?ушылы?ты ояту. (психологиялы? дайынды?)
Саба?ымызды бастамас б?рын кішкене сергіп алайы?!
-Егер сендер мектепке ж?не б?гінгі саба??а ?уана- ?уана келсе?дер, о? ?олдары?ды к?тері?дер
-Егер сендерге елімізді? та?дыры ма?ызды болса, сол ?олдары?ды к?тері?дер
- Егер сендер ?здері?ді Отанымызды? патриотымыз деп есептесе?дер, к?терілген екі ?олды ?осып шапалы? ?рамыз.
Рахмет балалар!

Армысыздар! Б?гінгі саба?ымызды елбасымыз Н.?.Назарбаевты? с?зімен баста?ым келеді:

« ?з тарихын білмеген халы?-?зін де сыйламайды»

Н.?. Назарбаев.

«Тарих-?р халы?ты? ?лы кітабы» Н. Карамзин

IV- кезе?. О?ушыларды? зейінін жа?а саба??а аудару

Сіздер ?ш топ?а б?лініп отырсыздар, саба?ымыз екі б?лімнен т?рады. І б?лімде жа?а та?ырыпты ме?герсе?дер, ІІ б?лімде топты? ж?мыс ар?ылы игерген білімдері?ді к?рсетесі?дер. Енді та?та?а назар аударайы?. Мен сіздерге мынадай кілт с?здерді ?сынамын, осы с?здерге с?йене отырып, б?гінгі ?тетін та?ырып?а болжам жасап к?рейік.(О?ушылар ?з болжамдарын жасайды)Болжам тренингі

Тем?жін Шы??ыс хан Жаса? Отырар ойпаты

Сонымен б?гінгі ?тетін жа?а та?ырыпты? аты ?здері?із айтып отыр?андай«Мон?олдарды? ?аза? жерін жаулап алуы». Б?л саба?та сіздер Мон?ол империясыны? бас?ыншылы? саясатыны? зардаптары туралы м?ліметтер аласыздар ж?не ал?ан білімдері?ді ?з ?ажеттіліктеріне сай пайдалану?а ?йренесіздер.

V-кезе?. Жа?а саба?ты тере? ме?геріп, ??ып алу

Жоспары:

1.Мон?ол империясыны? ??рылуы

2.Мон?ол империясыны? ?о?амды? ??рылысы

3.Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы

4.?лыстарды? ??рылуы

Кіріспе с?збен жа?а та?ырыпты ?ыс?аша т?сіндіремін

Мон?ол империясыны? негізін ?алаушы Тем?жін 1155 жылы Мон?олияны? Кендітау айма?ында?ы Онон ?зеніні? жа?асында, Болдо? деген жерде д?ниеге келген. Тем?жін 9 жас?а тол?ан кезінде ?кесі Есугей батырды татарлар ?астанды?пен ?лтіреді. 1206 жылы ?ткен ??рылтайда Тем?жінді хан етіп сайлап, Мон?ол империясын ??рады.

Ма?ынаны ашу. Ал, енді балалар осы жа?а та?ырыпты б?ріміз бірігіп ашайы?шы.Ендеше б?ріміз жа?а та?ырыпты о?ып шы?амыз.

?р топ?а тапсырмалар ж?ктеледі, сол бойынша зерттеп шы?са?дар.

(О?ушылар о?иды, постер ?ор?айды )

?р топ?а берілетін уа?ыт -10 мин

Тапсырма-1.

«Жа?а та?ырыпты зерттеу»

1 - топ: «Мон?ол империясыны? ?о?амды? ??рылысын» о?у. Кластер ??ру.

?о?амды? ??рылысы

95 т?мен 10 мы? ?скер Т?менбасы

Мы?ды? 1000 ?скер Мы?басы

Ж?здік 100 ?скер Ж?збасы

Онды? 10 ?скер Онбасы

Мемлекетті? басты за?ы «Жаса?» (Яса)2-б?лімнен т?рады

Мон?олияны? аума?ы мен хал?ы 3 ?скери ?кімшілікке б?лінді:

1.О? ?анат (Барунгар)

2.Сол ?анат (Жо??ар)

3.Орталы? ?анат (Кул)

2 - топ: «Сандар с?йлейді» ?дісімен Мон?олдарды? жаулап алушылы? жоры?тарын сандармен с?йлетеміз

1207-1208ж

Жошы Енисей ?ыр?ыздарын, теріскей Сібір халы?тарын басып алуы

1207-1209ж

Та???т, Турфан кн?здіктерін, ?й?ырларды басып алуы

1211-1215ж

?ытай жерін ба?ындырды

1217ж

К?шлікке ?арсы Жебе ноянды аттандыруы

1217ж

Мон?олдарды? Жетісу жеріне енуі

1218ж

Шы??ыс хан ?скері Отырар ?аласына келіп жетеді

1219ж

Шы??ыс ханны? 150 мы? ?скерді Ертіс, Сырдария?а аттандырып, Отырарды ?оршап алуы

1219-1220ж

Сыр бойында?ы ?алаларды? толы?ымен мон?олдар?а ба?ынуы

1219-1224ж

?аза?стан мен Орта Азияны мон?олдар толы? жаулап алды

3 - топ: «Жаулап алуды? зардаптары» тірек сызбамен т?сіндіру.

1. Жетісу айма?ында шап?ыншылы??а дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі XIII-XIV ?асырларда 20 жуы? елді-мекендер ?ал?ан;

2. Баласа??н ?аласыны? ?аласыны? орны м?лдем жо?алып кеткен;

3. Егін шаруашылы?ыны? ж?йесі б?зылды;

4. Халы?тарды? этникалы? ??рамы м?лде б?зылды;

5. ?аза? хал?ы ?алыптасуны? ая?талуы 200 жыл?а кешеуілдеді;

6. М?дениеті? дамуына кедергі болды.

Тапсырма-2

«Бір с?т карта?а ??ілсек»

?лыстарды? ??рылуы. Шы??ысхан жаулап ал?ан жерлерін ?зіні? т?рт баласына б?ліп берді. ?аза?стан жері оны? ?ш баласыны? ?ол астына ?арады. Б?ліп берілген жерлер ?лыс деп аталды.

1 – топ: Жошы ?лысын о?у,

2 – топ: Ша?атай ?лысын о?у,

3-топ: ?гедей ?лысын о?у.

Балалар 9лыстарды айтып картадан к-рсету керек.

VI-кезе?. О?ушыларды? т?cінігін тексеру

Балалар, енді жа?а та?ырыпты жина?тау ма?сатында топты? тапсырма бермекпін:

«Кім жылдам?» ойынымен тапсырмалар орындаймыз.

1-топ: Та?ырып?а 5-жылды? тест с?ра?тарын ??растыру

2-топ: Та?ырып?а 5- м?тіндік тест с?ра?тартарын жазу

3-топ: О?ушыны? ж?мыс д?птеріндегі Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы тапсырмаларын толтыру

М??алімні? ?осымша т?сіндіруі:

(Баспас?з беттерінен) 2011 жылдан бастап Республикалы? «Шы??ысхан» журналы о?ырман?а жол тартты

Шы??ысхан ?з адамдарына еш?ашан опасызды? жасама?ан, опасыздарды кешiрмеген. Олар ?атесiн мойындап, алдына келiп бас исе, кешiре де бiлген. Досты?ты ?адiрлей бiлген, оны ?мiр бойы арда?та?ан. Оны? ?андай да ?иынды?ты же?е бiлгенiне ?зiнi? т?зiмдiлiгi мен сол шексiз дарханды?ы себеп бол?ан едi. Шы??ысханды ?лы ?олбасшы ?ыл?ан да – осы ?асиеттер. Ол жаугершiлiктен т?скен олжаны б?лiсуге де жомарт едi. Осы ?асиетi Шы??ысханны? т??iрегiне топтасатындарды? к?беюiне де себепшi болды. А?ырында м?ны? ?зi Шы??ысханны? ?лы империя ??руына ж?рдем еттi.
VII-кезе?. Жа?а саба?ты бекіту

Мон?ол империясы ?ай жылы ??рылды?
?ай баласына Мон?олия жері ?лыс?а берілді?
«Отырар ойпаты ?ай жылы болды?
Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуды? ?андай зардаптары болды?
- Мон?олдарды? со?ыстарда же?уіне нелер себеп боды? (О?ушылар?а проблемалы? с?ра?)

Жауап:

• ?ата? ?скери т?ртіп
• ?скери басшылы??а ерж?рек, батыл адамдарды та?айындау
• шапша? ж?не шешуші ?имылдар жасау
• бас?а халы?тарды? ?скери т?жірибесін пайдалану
• ?скери тактиканы? мы?тылы?ы

Шы??ысхан не себептен со?ыс пен жаулаушылы?тар жолына т?сті?

Жауап:

К?шпелі а? с?йектерді? талабын орындау ?шін
Д?ниеж?зіне атын шы?ару
Билік ?шін тартыстарды то?тату ?шін
?лем билеушісі бол?ысы келді

Ба?алау
Топ жетекшілеріні? ?з топтарыны? ж?мысына беретін ба?асы ж?не ?зге топтар?а беретін ба?асы. ?орытынды ба?аны о?ушыларды? саба??а ?атысуына байланысты м??алімні? ?зі ?ояды.

О?ушыларды ба?алау пара?ы

№

О?ушылар

ды?

аты ж?ні

Жа?а та?ырыпты зерттеуі

Жа?а саба??а жауап беруі, шы?армашылы? ж?мыспен айналысуы

Бір с?т карта?а ??ілсек (картамен ж?мыс жасауы)

«Кім жылдам?»

?здік тапсырманы орындауы

Жа?а саба?ты бекіту с?ра?тар?а жауап беруі

?орытынды ба?асы

VIII-кезе?.?йге тапсырма беру:

§ 22. Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы (о?у)
?лыстарды? ??рылуын кескін карта?а т?сіру
«Отырар -?а?арман ?ала» эссе жазу

Рефлексия. Б?гінгі саба?тан болаша??а ?андай азы? алды?дар?
Не ?нады? Не ?намады? Стикерлерге жазып ?з ойларынды «Білім а?ашына» стикермен ?алдырса?дар.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«22. Мон?олдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы»

МКМ «К.Әзірбаев атындағы № 15 орта мектеп»

Сабақтың тақырыбы:

Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы

Тарих пәні мұғалімі: Рүстемова Эльвира Бекайдарқызы

2015-2016 оқу жылы.

Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы 7-сынып. Сабақ- 30

Күні: 21.12.2015ж

Сабақтың тақырыбы: §22. Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік мақсаты: Оқушыларға Моңғол империясының құрылуы, Монғолдардың Қазақстанды жаулап алуы, империяның басқыншылық саясаты мен тарихи маңызы жайында мағлұмат беру.

Тәрбиелік мақсаты: Қазақ тарихындағы осы оқиға арқылы оқушыларды патриоттыққа, елжандылыққа, саяси сауаттылыққа тәрбиелеу.

Дамытушылық мақсаты:Сабақ барысында оқушылардың белсенді ойлау қабілетін арттыру, алған білімдерін қажетіне сай пайдалана білуге, өз бетінше қорытынды жасауға дағдыландыру.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың жүргізілу әдісі:Оқушыларды 3 топқа бөлу, пікір алысу, өз ойларын тұжырымдау, ассоциация мен кластер.

Сабақта қолданылатын технология: СТО

Сабақтың көрнекілігі: Қазақстан монғол дәуірінде карталары, тірек сызбалар, Шыңғысханның суреттері, видео ролик, презентация, бағалау парақшалары

Пәнаралық байланыс: Дүние жүзі тарихы, құқықтану, география.

Сабақтың барысы:

I-кезең. Ұйымдастыру кезеңі

-Оқушылармен сәлемдесу

-Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру

-Оқушылардың назарын сабаққа аудару

Топқа бөлу

1-топ-Жетісу өлкесінің тұрғындары

2-топ-Отырар қаласының тұрғындары

3-топ- Сайрам қаласының тұрғындары

Қызығушылықты ояту. (психологиялық дайындық)
Сабағымызды бастамас бұрын кішкене сергіп алайық!
-Егер сендер мектепке және бүгінгі сабаққа қуана- қуана келсеңдер, оң қолдарыңды көтеріңдер
-Егер сендерге еліміздің тағдыры маңызды болса, сол қолдарыңды көтеріңдер
- Егер сендер өздеріңді Отанымыздың патриотымыз деп есептесеңдер, көтерілген екі қолды қосып шапалық ұрамыз.
Рахмет балалар!

Армысыздар! Бүгінгі сабағымызды елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың сөзімен бастағым келеді:

« Өз тарихын білмеген халық-өзін де сыйламайды»

Н.Ә. Назарбаев.

«Тарих-әр халықтың ұлы кітабы» Н. Карамзин

IV- кезең. Оқушылардың зейінін жаңа сабаққа аудару

Сіздер үш топқа бөлініп отырсыздар, сабағымыз екі бөлімнен тұрады. І бөлімде жаңа тақырыпты меңгерсеңдер, ІІ бөлімде топтық жұмыс арқылы игерген білімдеріңді көрсетесіңдер. Енді тақтаға назар аударайық. Мен сіздерге мынадай кілт сөздерді ұсынамын, осы сөздерге сүйене отырып, бүгінгі өтетін тақырыпқа болжам жасап көрейік.(Оқушылар өз болжамдарын жасайды)Болжам тренингі

Темүжін Шыңғыс хан Жасақ Отырар ойпаты

Сонымен бүгінгі өтетін жаңа тақырыптың аты өздеріңіз айтып отырғандай«Монғолдардың Қазақ жерін жаулап алуы». Бұл сабақта сіздер Монғол империясының басқыншылық саясатының зардаптары туралы мәліметтер аласыздар және алған білімдеріңді өз қажеттіліктеріне сай пайдалануға үйренесіздер.

V-кезең. Жаңа сабақты терең меңгеріп , ұғып алу

Жоспары:

1.Монғол империясының құрылуы

2.Монғол империясының қоғамдық құрылысы

3.Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы

4.Ұлыстардың құрылуы

Кіріспе сөзбен жаңа тақырыпты қысқаша түсіндіремін

Монғол империясының негізін қалаушы Темүжін 1155 жылы Монғолияның Кендітау аймағындағы Онон өзенінің жағасында, Болдоң деген жерде дүниеге келген. Темүжін 9 жасқа толған кезінде әкесі Есугей батырды татарлар қастандықпен өлтіреді. 1206 жылы өткен құрылтайда Темүжінді хан етіп сайлап, Монғол империясын құрады.

Мағынаны ашу. Ал, енді балалар осы жаңа тақырыпты бәріміз бірігіп ашайықшы.Ендеше бәріміз жаңа тақырыпты оқып шығамыз.

Әр топқа тапсырмалар жүктеледі, сол бойынша зерттеп шықсаңдар.

(Оқушылар оқиды, постер қорғайды )

Әр топқа берілетін уақыт -10 мин

Тапсырма-1.

«Жаңа тақырыпты зерттеу»

1 - топ: «Монғол империясының қоғамдық құрылысын» оқу. Кластер құру.

Қоғамдық құрылысы

95 түмен 10 мың әскер Түменбасы

Мыңдық 1000 әскер Мыңбасы

Жүздік 100 әскер Жүзбасы

Ондық 10 әскер Онбасы

Мемлекеттің басты заңы «Жасақ» (Яса)2-бөлімнен тұрады

Монғолияның аумағы мен халқы 3 әскери әкімшілікке бөлінді:

1.Оң қанат (Барунгар)

2.Сол қанат (Жоңғар)

3.Орталық қанат (Кул)

2 - топ: «Сандар сөйлейді» әдісімен Монғолдардың жаулап алушылық жорықтарын сандармен сөйлетеміз

1207-1208ж	Жошы Енисей қырғыздарын, теріскей Сібір халықтарын басып алуы
1207-1209ж	Таңғұт, Турфан кнәздіктерін, ұйғырларды басып алуы
1211-1215ж	Қытай жерін бағындырды
1217ж	Күшлікке қарсы Жебе ноянды аттандыруы
1217ж	Монғолдардың Жетісу жеріне енуі
1218ж	Шыңғыс хан әскері Отырар қаласына келіп жетеді
1219ж	Шыңғыс ханның 150 мың әскерді Ертіс, Сырдарияға аттандырып, Отырарды қоршап алуы
1219-1220ж	Сыр бойындағы қалалардың толығымен монғолдарға бағынуы
1219-1224ж	Қазақстан мен Орта Азияны монғолдар толық жаулап алды

3 - топ: «Жаулап алудың зардаптары» тірек сызбамен түсіндіру .

Жетісу аймағында шапқыншылыққа дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі XIII-XIV ғасырларда 20 жуық елді-мекендер қалған;
Баласағұн қаласының қаласының орны мүлдем жоғалып кеткен;
Егін шаруашылығының жүйесі бұзылды;
Халықтардың этникалық құрамы мүлде бұзылды;
Қазақ халқы қалыптасуның аяқталуы 200 жылға кешеуілдеді;
Мәдениетің дамуына кедергі болды.

Тапсырма-2

«Бір сәт картаға үңілсек»

Ұлыстардың құрылуы. Шыңғысхан жаулап алған жерлерін өзінің төрт баласына бөліп берді. Қазақстан жері оның үш баласының қол астына қарады. Бөліп берілген жерлер ұлыс деп аталды.

1 – топ: Жошы ұлысын оқу,

2 – топ: Шағатай ұлысын оқу,

3-топ: Үгедей ұлысын оқу.

Балалар 9лыстарды айтып картадан к-рсету керек.

VI-кезең. Оқушылардың түcінігін тексеру

Балалар, енді жаңа тақырыпты жинақтау мақсатында топтық тапсырма бермекпін:

«Кім жылдам?» ойынымен тапсырмалар орындаймыз.

1-топ: Тақырыпқа 5-жылдық тест сұрақтарын құрастыру

2-топ: Тақырыпқа 5- мәтіндік тест сұрақтартарын жазу

3-топ: Оқушының жұмыс дәптеріндегі Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы тапсырмаларын толтыру

Мұғалімнің қосымша түсіндіруі:

(Баспасөз беттерінен) 2011 жылдан бастап Республикалық «Шыңғысхан» журналы оқырманға жол тартты

Шыңғысхан өз адамдарына ешқашан опасыздық жасамаған, опасыздарды кешiрмеген. Олар қатесiн мойындап, алдына келiп бас исе, кешiре де бiлген. Достықты қадiрлей бiлген, оны өмiр бойы ардақтаған. Оның қандай да қиындықты жеңе бiлгенiне өзiнiң төзiмдiлiгi мен сол шексiз дархандығы себеп болған едi. Шыңғысханды ұлы қолбасшы қылған да – осы қасиеттер. Ол жаугершiлiктен түскен олжаны бөлiсуге де жомарт едi. Осы қасиетi Шыңғысханның төңiрегiне топтасатындардың көбеюiне де себепшi болды. Ақырында мұның өзi Шыңғысханның ұлы империя құруына жәрдем еттi.
VII-кезең. Жаңа сабақты бекіту

Монғол империясы қай жылы құрылды?
Қай баласына Монғолия жері ұлысқа берілді?
«Отырар ойпаты қай жылы болды?
Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алудың қандай зардаптары болды?

Монғолдардың соғыстарда жеңуіне нелер себеп боды? (Оқушыларға проблемалық сұрақ)

Жауап:

• Қатаң әскери тәртіп
• әскери басшылыққа ержүрек, батыл адамдарды тағайындау
• шапшаң және шешуші қимылдар жасау
• басқа халықтардың әскери тәжірибесін пайдалану
• әскери тактиканың мықтылығы

Шыңғысхан не себептен соғыс пен жаулаушылықтар жолына түсті?

Жауап:

Көшпелі ақ сүйектердің талабын орындау үшін
Дүниежүзіне атын шығару
Билік үшін тартыстарды тоқтату үшін
Әлем билеушісі болғысы келді

Бағалау
Топ жетекшілерінің өз топтарының жұмысына беретін бағасы және өзге топтарға беретін бағасы. Қорытынды бағаны оқушылардың сабаққа қатысуына байланысты мұғалімнің өзі қояды.

Оқушыларды бағалау парағы

№

Оқушылар

дың

аты жөні

Жаңа тақырыпты зерттеуі

Жаңа сабаққа жауап беруі, шығармашылық жұмыспен айналысуы

Бір сәт картаға үңілсек (картамен жұмыс жасауы)

«Кім жылдам?»

Өздік тапсырманы орындауы

Жаңа сабақты бекіту сұрақтарға жауап беруі

Қорытынды бағасы

VIII-кезең.Үйге тапсырма беру:

§ 22. Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы (оқу)
Ұлыстардың құрылуын кескін картаға түсіру
«Отырар -қаһарман қала» эссе жазу

Рефлексия. Бүгінгі сабақтан болашаққа қандай азық алдыңдар?
Не ұнады? Не ұнамады? Стикерлерге жазып өз ойларынды «Білім ағашына» стикермен қалдырсаңдар.