Тарих п?нін о?ытуда сыни ойлау жобасы негізінде о?ушыны? шы?армашылы?ын дамыту ар?ылы ??зыреттілігін ?алыптастыру

Тарих пәнін оқытуда сыни ойлау жобасы негізінде оқушының шығармашылығын дамыту арқылы құзыреттілігін қалыптастыру

Менің басты мақсатым -оқушыға қажетті білім берумен шектелмей, алған білімін керек уақытында қолдана білуге үйрету. Осы мақсатта оқушыға дайын ақпаратты бермей, оны өз бетімен жұмыс істеуге, ізденуге үйрету қажет. Ол үшін әр ұстаз оқытуда білім берудің озық тәсілдерін қолдануы керек. Осы орайда еліміз мұғалімдердің біліктілігін арттыруда Кембридж университетінің әдіс-тәсілдерін меңгертуді мақсат етіп отыр. Білім беру жүйесінде мұғалімдердің біліктілігін арттыруда енгізілген әдістерін еліміздің түкпір-түкпіріндегі мұғалімдер оқып, жаңа әдістерді өз тәжірибелеріне енгізу үстінде. Ол үшін төмендегі міндеттерді шешуді жолға қойып отырмын. Заманауи оқытудың басты ерекшелігі оқушының алған білімдерін тиімді жерде қолдана білу болса, ал оны іске асыру жеті модулді сабақта тиімді қолдану болмақ.Олар:
- білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер ; 
- сыни тұрғыдан ойлауға үйрету; 
- білім беру үшін бағалау және оқытуды бағалау; 
- білім беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану; 
- талантты және дарынды балаларды оқыту; 
- оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру және оқыту; 
- білім берудегі басқару және көшбасшылық. 
Егер мұғалім сындарлы оқытуда негізінен бағыттаушы болса, оқушылар өз білімдері мен сенімдері жайында ойланып, білімін толықтыра отырып, пікір- талас жүргізіп, өз болжамдарына сыни тұрғыдан қарап әлем туралы түсініктерін жетілдіретін болады. Осы типтегі сабақтардың материалдары сабақтарда қарастырылатын жеті модульге сараланған. Тарихты бүгінгі заманның талабына сай оқытудағы басты талап – дүние жүзілік дамудағы адамзаттың орны, ол жасаған әлемдік құндылықтардан хабардар, жан – жақты жетілген, өз тарихының өткеніне көз жүгіртетін, қоғамның даму үрдісіне өзінше баға бере алатын, белсенді ұлтжанды, патриот азаматты қалыптастыру. Тарих пәнін оқыту, ұлттық идеологиямен сусындаған азаматтар тәрбиелеу, ашық қоғам орнатуға ат салысатын патриот болуға ықпал ету үшін қаншама шығармашылық ізденіс қажет. Мен осылардың ішінде « Сын тұрғысынан ойлау » технологиясына тоқтала кетпекпін. Сын тұрғысынан ойлау – шыңдалған ойлау. Сын тұрғысынан ойлау және оның бағдарламасы үш деңгейден тұратын оқыту мен үйрену моделі. Олар:

І. Қызығушылығын ояту кезеңі.

ІІ. Мағынаны ажырату.

ІІІ. Ой – толғаныс кезеңі.

Оқушылардың қызығушылығын ояту үшін байырғы білімін еске түсіртіп, жаңа тақырып туралы болжам жасатып және сауал қоюға үйрету қажет. Мағынаны ажырату кезеңінде оқушылар жаңа тақырыпты өздігімен қабылдап, өзіне пайдалысын алуы керек. Олар әр түрлі сұрақ қояды, жаңа білімді сын елегінен өткізе білуі керек, әдіс – тәсілдерді пайдалана отырып, білімін жетілдіреді. Ой – толғаныс кезеңінде өзінің не үйренгенін тексеріп, сын көзбен қарап, жаңа әдіс – тәсілдер арқылы білімдерін кеңейтіп, тест құрастырып, проблемалы сұрақтарға жауап беруі тиіс.

Баланың сезіміне әсер етпей, санасына жеткізбей, оған терең білімді меңгерту мүмкін емес. ХХ ғасырдың басында Жүсіпбек Аймауытов: “Сабақ беру – үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол - жаңадан табатын өнер”, - деген екен. Мен өз сабақтарымда жаңа педагогикалық әдістердің ішінен сын тұрғысынан ойлау әдісін пайдаланып жүрмін.Сын тұрғысынан оқыту технология емес, ол бағдарлама. Бұл бағдарлама әлемнің түпкір - түпкірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі, мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұны сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау. Мен өз сабағымда пайдаланатын стратегиялар түрі:

1. Негізгі ойды суреттеу
2. Топтастыру
3. Бес жол өлең
4. Эссе жазу
5. Галереяға саяхат
6. Венн диаграмма
7. Ой қозғау
8. Оқиға желісі
Аталған стратегияларды пайдалана отырып мен көп жетістіктерге жеттім. Ең бастысы – оқушылардың сабаққа деген қызығушылығы артып, олардың бір - бірімен пікір таластырып ашық сөйлеу, еркін сөйлеу дағдылары қалыптаса бастады. Өздеріне сенімсіздік білдіріп, бұйығы отыратын оқушылар өз ойларын аз да болса жүйелеп, еркін айта бастады.
Қорыта айтқанда СТО бағдарламасының әдістері арқылы оқушылардың ой - пікірі, көзқарасы, дүниетанымы қалыптасады. Оқушылардың белсенділігі артады, келесі сабақты асыға күтеді. Олардың тарихи әдебиеті оқуға деген қызығушылығы мен қажеттілігі қалыптасады. Өз пікірін айта алатын, өз көзқарасын қалыптастыра алатын, ұлтын сүйетін оқушы ертеңгі өмірдің ағымына да төтеп бере алатын азамат болатынына мен кәміл сенемін.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Ж.Т. Қойбағарова. Ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың білім сапасына ықпалы. Қазақстан кәсіпкері, №4, 2013ж. - 17б.

2. А.Қ. Мошқалов. Білім беру жүйесіндегі ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың мәні. Қазақстан ПҒА хабаршысы, №3, 2013ж. - 93б.

3. Г.А. Мавлитаева, А.Б. Сентаева. Оқу үрдісінде электрондық оқулықтарды пайдалану тиімділігі. Қазақстан кәсіпкері, №2, 2013ж. - 20б