Тарихи т?л?а бейнесі ар?ылы о?ушыларды? бойында рухани адамгершілік ?асиеттерді ?алыптастыру.
Тарихи т?л?а бейнесі ар?ылы о?ушыларды? бойында рухани адамгершілік ?асиеттерді ?алыптастыру.
Шы?ыс ?аза?стан облысы, Зырян ?аласы, "Зырян ?аласыны? №9 орта мектебі" КММ, тарих п?ні м??алімі Азылханова Айнур Бакытжановна.
Тарихи т?л?а бейнесі ар?ылы о?ушыларды? бойында рухани адамгершілік ?асиеттерді ?алыптастыру.
Мемлекетті? білімді, адамгершілігі мол, тап?ыр, кез-келген жа?дайда дербес шешім жасай алатын, ынтыма?тасу?а ж?не ?зара іс-?имыл?а ?абілетті, ел та?дыры ?шін жауапкершілік сезіміне ие адам т?рбиелеу м?селесі ж?ніндегі ?леуметтік с?ранысына жыл сайын?ы Республика Президентіні? ?аза?стан хал?ына Жолдауынан, ?аза?стан Республикасы азаматтарын отанс?йгіштікке т?рбиелеу Мемлекеттік ба?дарламасынан ж?не т.б. аса ма?ызды ??жаттардан орын алуда.
Білім мен т?рбие егіз. Т?рбие бере отырып берілген білім ?ана ?з м?ніне ие бола алады. Олай болса тарих саба?тарында т?рбиені? т?мендегідей салалары ж?зеге асырылады: о?ушыларды? д?ниеге ?ылыми к?з?арасын ?алыптастыру; ?арт ?рпа?ты? к?реген - саясаткер, шешендік, ?ділдік, жауынгерлік, ерлік д?ст?рімен сусындату ж?не отаншылды??а, ?лтжандылы??а, барлы? халы?тарды ??рметтеуге ж?не олар?а деген досты??а, е?бекс?йгіштікке, бейбітшілікке, адамгершілікке т?рбиелеу. Сонымен ?атар,ішкі жан д?ниесі бай рухани т?л?а ?алыптастыру.
?аза?стан Республикасыны? 2007-жыл?ы шілде айында ?абылдан?ан Білім туралы За?ында ?лтты? ж?не жалпы адамзатты? ??ндылы?тар, ?ылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды ?алыптастыру?а, азаматты? пен патриотизмге, ?з Отаны - ?аза?стан Республикасына с?йіспеншілікке, белсенді азаматты? ?станымы бар рухани адамгершілігі мол жеке адамды т?рбиелеудегі ой-?рісін дамытуда сапалы білім беру м?селелері жан-жа?ты ?арастырыл?ан.
Сонымен бірге, ел басшысы Н.?.Назарбаев «?асырлар то?ысында» атты е?бегінде «Т?рбиені? т?п ма?саты – ?о?амны? нары?ты? ?арым-?атынас?а к?шу кезінде саяси экономикалы? ж?не рухани да?дарыстарды же?іп шы?а алатын, жан-жа?ты м?дениетті, рухани м?нге ие жеке т?л?аны т?рбиелеп, ?алыптастыру» - деп т?жырым жаса?ан.
«?о?амсыз адам жо?, адамсыз ?о?ам жо?» - деген ?а?иданы басшылы??а алатын болса? тарих беттері ?лы т?л?алар мен батырлар?а, ?алымдар мен ??ламалар?а, саясаткерлерге толы. Оларды? ж?ріп ?ткен жолын саралау, ?ла?атты с?здерін ба?алау, ?негелі істерін айшы?тау – рухани – адамгершілік мол т?рбиені? ?айнар к?зі. Сонды?тан да белгілі бір тарихи кезе?дерде немесе д?уірлерде халы?ты? асыл арманын, тілек-м?ратын білдіруші де, оларды ж?зеге асыру ?шін де сол ?айраткерлік д?режеге к?терілген адамдар ізінен саба? алу – б?гінгі ?рпа?ты? ісі.
О?ушылар арасында рухани т?рбиені ?алыптастыруда тарихи т?л?аларды? алар орны орны ерекше. «?ткенді білмей, келешекті болжау ?иын»- дегендей тарихи т?л?аларды? тарихта?ы игі істерін, жа?ымды ?асиеттерін ?з бойына ?ондырып, кеткен кемшіліктерінен саба? алу да б?гінгі ?рпа?ты? еншісінде. ?азіргі та?да мектеп о?ушыларын т?рбиелеу м?селесінде адамны? жан д?ниесін, рухани ?лемін танып, дамытып, жетілдіру ба?ытында?ы ізденістер ж?ріп жатыр. Онда?ы басты ?а?ида адамны? кісілік келбеті, со?ан лайы?ты бола білу, адамны? таби?атпен, ?леммен ?йлесуі, халы?ты? д?ст?р, рухани м?дениет негізінде болаша? ?рпа?ты? рухани - адамгершілік т?рбиесін жа?а саты?а к?теруге негізделген.
?аза? даласы ?ай заманда да дарынды, а?ылды адамдардан кенде ?ал?ан емес. Адамзат тарихыны? ?р ?асырында ?з д?уіріне лайы?ты кеме?гер адамдар ?мір с?рген. Олар тек ?зі ?шін ?ана емес, хал?ы ?шін ?мір кешкендіктен тарихтан еш уа?ытта ?шпес орнын иемденген. ?лыларды? ж?ріп ?ткен жолдары, о?ан ?оса соларды? айт?ан ?сиеттері мен істеген істері рухани т?рбиеге толы.
И?, «б?гінгі ?рпа?ты? назарын ?зіні? ат?ар?ан ?ызметіне барынша к??іл аударуда олар несімен ??рметті?» - дейтін с?ра? туындауы м?мкін. ?о?амны? бір орталы?тан бас?аруды? ж?йесін мы?ты ?стан?ан И.В.Сталинні? диктаторлы? саясаты, ?аза? ?лкесін бас?аруды ?ол?а ал?ан Ф.И.Голощекинні? зорлы?-зомбылы?ы т.б. жа?адан ?алыптасып келе жат?ан тоталитарлы? ж?йемен к?рескен Алаш ?айраткерлеріні? ерлік істері ?шан – те?із.
Адамзат ?о?амыны? таби?и болмысы сондай-а? кез-келген халы?ты? ?зін-?зі тануы, ?рбір тарихи кезе?дерде алда т?р?ан кезекті міндеттерін аны?тауы алдымен зиялылар ?ызметі ар?ылы ж?ретіні м?лім. О?ан д?лел – к?щі зор отаршыл билікті? алдында м??алма?ан Алаш ?айраткерлеріні? ?айсар рухы – тарихта?ы м??гі ?шпейтін ?лтты? та?ылымы мол ??нды д?ние
?р адам ?зі ?мір с?ретін ?о?амны? рухани м?дениетін бойына сі?іру ?шін ?леуметтік ортада ?о?ам м?шелерімен ?арым-?атынас?а т?сіп, т?рлі ?рекет етеді, ?зіні? рухани ізденісін ж?зеге асырады.
Мектепте рухани таным м?дениетін ?алыптастыруды? бір жолы – о?ушыларды ?орша?ан ортаны? ?мір шынды?ын сезе, т?сіне, ?абылдай білуге, хал?ымызды? ?лтты? ?асиеттерін ?астерлеуге, ?семдігін танып білуге баулу. Сонымен ?атар тарихи т?л?аларды? ?мірбаяндарымен танысу, д?ріс саба?тар, сыныптан тыс т?рбие ж?мыстарын ?ткізу, семинарлар ?ткізу о?ушыны? рухани жан-д?ниесіні? баий т?суіне ?серін тигізеді.
Адамны? ?мірге келгендегі басты ма?саты айналаны жазалау, ?аралау емес. Керісінше, д?ниедегі жа?сы-жаманды танып, білім алу?а, ?згелерге жа?сылы? жасау?а ?мтылу керек. Хал?ымызды? біртуар ?лы Абай атамызды? ?рпа?ына ?лгі - ?неге бол?ан ?ара с?здеріні? 19 - шы с?зінде: «Адам ата - анадан ту?анда есті болмайды: естіп, к?ріп, ?стап, татып, ескерсе, д?ниедегі жа?сы, жаманды таниды - да?ы, сондайдан білгені, к?ргені к?п бол?ан адам білімді болады. Естілерді? айт?ан с?здерін ескеріп ж?рген кісі ?зі де есті болады. ?рбір естелік жеке ?зі іске жарамайды. Сол естілерден естіп білген жа?сы н?рселерін ескерсе, жаман дегеннен са?танса, сонда іске жарайды, соны адам десе болады...» деген екен.
Олай болса, келер ?рпа?ты? тарихи т?л?аларды? ж?ріп ?ткен жолынан алар ?негесі мен рухани т?лім-т?рбиесі ?шан-те?із, осы адамгершілік ??ндылы?тарды о?ушыларды? бойына сі?діре білу ?стаз - бізді? парызымыз болма?!
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Тарихи т?л?а бейнесі ар?ылы о?ушыларды? бойында рухани адамгершілік ?асиеттерді ?алыптастыру. »
Шығыс Қазақстан облысы,
«Зырян қаласының №9 орта мектебі» КММ
Тарих пәні мұғалімі: Азылханова А.Б.
Тарихи тұлға бейнесі арқылы оқушылардың бойында рухани адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру.
Мемлекеттің білімді, адамгершілігі мол, тапқыр, кез-келген жағдайда дербес шешім жасай алатын, ынтымақтасуға және өзара іс-қимылға қабілетті, ел тағдыры үшін жауапкершілік сезіміне ие адам тәрбиелеу мәселесі жөніндегі әлеуметтік сұранысына жыл сайынғы Республика Президентінің Қазақстан халқына Жолдауынан, Қазақстан Республикасы азаматтарын отансүйгіштікке тәрбиелеу Мемлекеттік бағдарламасынан және т.б. аса маңызды құжаттардан орын алуда.
Білім мен тәрбие егіз. Тәрбие бере отырып берілген білім ғана өз мәніне ие бола алады. Олай болса тарих сабақтарында тәрбиенің төмендегідей салалары жүзеге асырылады: оқушылардың дүниеге ғылыми көзқарасын қалыптастыру; қарт ұрпақтың көреген - саясаткер, шешендік, әділдік, жауынгерлік, ерлік дәстүрімен сусындату және отаншылдыққа, ұлтжандылыққа, барлық халықтарды құрметтеуге және оларға деген достыққа, еңбексүйгіштікке, бейбітшілікке, адамгершілікке тәрбиелеу. Сонымен қатар,ішкі жан дүниесі бай рухани тұлға қалыптастыру.
Қазақстан Республикасының 2007-жылғы шілде айында қабылданған Білім туралы Заңында ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, азаматтық пен патриотизмге, өз Отаны - Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке, белсенді азаматтық ұстанымы бар рухани адамгершілігі мол жеке адамды тәрбиелеудегі ой-өрісін дамытуда сапалы білім беру мәселелері жан-жақты қарастырылған.
Сонымен бірге, ел басшысы Н.Ә.Назарбаев «Ғасырлар тоғысында» атты еңбегінде «Тәрбиенің түп мақсаты – қоғамның нарықтық қарым-қатынасқа көшу кезінде саяси экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, жан-жақты мәдениетті, рухани мәнге ие жеке тұлғаны тәрбиелеп, қалыптастыру» - деп тұжырым жасаған.
«Қоғамсыз адам жоқ, адамсыз қоғам жоқ» - деген қағиданы басшылыққа алатын болсақ тарих беттері ұлы тұлғалар мен батырларға, ғалымдар мен ғұламаларға, саясаткерлерге толы. Олардың жүріп өткен жолын саралау, ұлағатты сөздерін бағалау, өнегелі істерін айшықтау – рухани – адамгершілік мол тәрбиенің қайнар көзі. Сондықтан да белгілі бір тарихи кезеңдерде немесе дәуірлерде халықтың асыл арманын, тілек-мұратын білдіруші де, оларды жүзеге асыру үшін де сол қайраткерлік дәрежеге көтерілген адамдар ізінен сабақ алу – бүгінгі ұрпақтың ісі.
Оқушылар арасында рухани тәрбиені қалыптастыруда тарихи тұлғалардың алар орны орны ерекше. «Өткенді білмей, келешекті болжау қиын»- дегендей тарихи тұлғалардың тарихтағы игі істерін, жағымды қасиеттерін өз бойына қондырып, кеткен кемшіліктерінен сабақ алу да бүгінгі ұрпақтың еншісінде. Қазіргі таңда мектеп оқушыларын тәрбиелеу мәселесінде адамның жан дүниесін, рухани әлемін танып, дамытып, жетілдіру бағытындағы ізденістер жүріп жатыр. Ондағы басты қағида адамның кісілік келбеті, соған лайықты бола білу, адамның табиғатпен, әлеммен үйлесуі, халықтық дәстүр, рухани мәдениет негізінде болашақ ұрпақтың рухани - адамгершілік тәрбиесін жаңа сатыға көтеруге негізделген.
Қазақ даласы қай заманда да дарынды, ақылды адамдардан кенде қалған емес. Адамзат тарихының әр ғасырында өз дәуіріне лайықты кемеңгер адамдар өмір сүрген. Олар тек өзі үшін ғана емес, халқы үшін өмір кешкендіктен тарихтан еш уақытта өшпес орнын иемденген. Ұлылардың жүріп өткен жолдары, оған қоса солардың айтқан өсиеттері мен істеген істері рухани тәрбиеге толы.
Иә, «бүгінгі ұрпақтың назарын өзінің атқарған қызметіне барынша көңіл аударуда олар несімен құрметті?» - дейтін сұрақ туындауы мүмкін. Қоғамның бір орталықтан басқарудың жүйесін мықты ұстанған И.В.Сталиннің диктаторлық саясаты, Қазақ өлкесін басқаруды қолға алған Ф.И.Голощекиннің зорлық-зомбылығы т.б. жаңадан қалыптасып келе жатқан тоталитарлық жүйемен күрескен Алаш қайраткерлерінің ерлік істері ұшан – теңіз.
Адамзат қоғамының табиғи болмысы сондай-ақ кез-келген халықтың өзін-өзі тануы, әрбір тарихи кезеңдерде алда тұрған кезекті міндеттерін анықтауы алдымен зиялылар қызметі арқылы жүретіні мәлім. Оған дәлел – күщі зор отаршыл биліктің алдында мұқалмаған Алаш қайраткерлерінің қайсар рухы – тарихтағы мәңгі өшпейтін ұлттық тағылымы мол құнды дүние
Әр адам өзі өмір сүретін қоғамның рухани мәдениетін бойына сіңіру үшін әлеуметтік ортада қоғам мүшелерімен қарым-қатынасқа түсіп, түрлі әрекет етеді, өзінің рухани ізденісін жүзеге асырады.
Мектепте рухани таным мәдениетін қалыптастырудың бір жолы – оқушыларды қоршаған ортаның өмір шындығын сезе, түсіне, қабылдай білуге, халқымыздың ұлттық қасиеттерін қастерлеуге, әсемдігін танып білуге баулу. Сонымен қатар тарихи тұлғалардың өмірбаяндарымен танысу, дәріс сабақтар, сыныптан тыс тәрбие жұмыстарын өткізу, семинарлар өткізу оқушының рухани жан-дүниесінің баий түсуіне әсерін тигізеді.
Адамның өмірге келгендегі басты мақсаты айналаны жазалау, қаралау емес. Керісінше, дүниедегі жақсы-жаманды танып, білім алуға, өзгелерге жақсылық жасауға ұмтылу керек. Халқымыздың біртуар ұлы Абай атамыздың ұрпағына үлгі - өнеге болған қара сөздерінің 19 - шы сөзінде: «Адам ата - анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып, ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды - дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады. Әрбір естелік жеке өзі іске жарамайды. Сол естілерден естіп білген жақсы нәрселерін ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, сонда іске жарайды, соны адам десе болады...» деген екен.
Олай болса, келер ұрпақтың тарихи тұлғалардың жүріп өткен жолынан алар өнегесі мен рухани тәлім-тәрбиесі ұшан-теңіз, осы адамгершілік құндылықтарды оқушылардың бойына сіңдіре білу ұстаз - біздің парызымыз болмақ!
