РАЗВІЦЦЁ ТВОРЧЫХ ЗДОЛЬНАСЦЕЙ ВУЧНЯЎ ПРАЗ ПАДРЫХТОЎКУ ДА НАВУКОВА-ПРАКТЫЧНАЙ КАНФЕРЭНЦЫІ

ДЗЯРЖАЎНАЯ ЎСТАНОВА АДУКАЦЫІ

«МІНСКІ АБЛАСНЫ ІНСТЫТУТ РАЗВІЦЦЯ АДУКАЦЫІ»

РАЗВІЦЦЁ ТВОРЧЫХ ЗДОЛЬНАСЦЕЙ ВУЧНЯЎ

ПРАЗ ПАДРЫХТОЎКУ ДА

НАВУКОВА-ПРАКТЫЧНАЙ КАНФЕРЭНЦЫІ

Выканаўца

настаўнік гісторыі і грамадазнаўства

ДУА «Беларускамоўная гімназія

№ 2 г. Барысава»

Дакука Сяргей Іванавіч

Мінск 2014

Змест

Уводзіны…………………………………………………………………………....3

Укараненне сістэмы падрыхтоўкі да навукова-практычнай канферэнцыі……..4

Этапы падрыхтоўкі да навукова-практычнай канферэнцыі……………………..5

Выступленне на навукова-практычнай канферэнцыі…………………………....9

Заключэнне………………………………………………………………………….12

Спіс інфармацыйных крыніц………………………………………………………13

Дадатак 1……………………………………………………………………………14

Дадатак 2……………………………………………………………………………20

Уводзіны

Кожнаму грамадству патрэбны адукаваныя і адораныя людзі, таму ў кожным грамадстве павінны быть створаны належныя ўмовы для таго, каб разгледзець і развіць задаткі і здольнасці ўсіх грамадзян. І найгалоўнейшая роля тут належыць сям’і і школе.

На працягу прыкладна пятнадцаці гадоў займаюся падрыхтоўкай вучняў да навукова-практычнай канферэнцыі. Актуальнасць дадзенай дзейнасці тлумачыцца ўзросшай запатрабаванасцю асобных вучняў да даследніцкай працы, якія ўмеюць працаваць з інфармацыяй, валодаюць здольнасцю самастойна ажыццяўляць даследчую, вопытна-эксперыментальную і інавацыйную дзейнасць. Аднак вузкія часавыя рамкі ўрока не дазваляюць у поўнай меры выкарыстаць патэнцыял даследчай дзейнасці для развіцця вучняў у школе. У сувязі з гэтым вялікае значэнне мае выкарыстанне новых пазаўрочных формаў работы з вучнямі ў сістэме адукацыі.

Рашэннем праблемы бачыцца стварэнне праграмы, якая накіравана на фарміраванне вучэбных даследчых уменняў у старшакласнікаў на аснове раскрыцця асноўных характарыстык зместу даследавання, асаблівасцяў яго арганізацыі і правядзення.

Асноўнай мэтай дадзенага працэсу з’яўляецца развіцце творчай асобы, фарміраванне вучэбных, даследчых уменняў у вучняў.

Дасягненне пастаўленай мэты вырашаецца праз наступныя задачы:

• Выяўленне найбольш адораных і таленавітых вучняў;

• Забеспячэнне працэсу фарміравання ў вучняў трывалых ведаў праз навуковае даследаванне як прататып вучэбнага даследавання;

• Развіцце пазнавальных патрэб вучняў;

• Пашырэнне кругагляду вучняў, цэласнага ўспрымання навакольнага свету.

Укараненне сістэмы падрыхтоўкі да навукова-практычнай канферэнцыі

Сістэма падрыхтоўкі да навукава-практычнай канферэнцыі павінна быць заснавана на наступных прнцыпах.

Прынцып іерархічнасці. У залежнасці ад асобасных якасцяў вучняў, ступені сфарміраванасці ў яго даследчых уменняў, а таксама ўмоў правядзення даследавання, вучэбная даследчая дзейнасць можа ажыццяўляцца на розных узроўнях іерархіі: аперацыйным (вучань выконвае асобыя аперацыі), тактычным (вучань самастойна праводзіць даследаванне ад пачатку і да канца),стратэгічным (вучань можа арыентавацца ва ўсей сістэме працэсу рашэння навуковай праблемы).

Прынцыпам цэласнасці вучэбнага даследавання лічыцца такая дзейнасць, якая ўключае ўсе яе кампаненты ў іх адзінстве.

Прынцып самаарганізацыі прадугледжвае здольнасць вучня арганізаваць сваю дзейнасць як сістэму, самастойна паставіць мэту, спланаваць змест, этапы даследавання, прымаць рашэнні і быць адказным за іх, крытычна ацэньваючы вынікі сваёй працы.

Прынцып супрацоўніцтва вучня і педагога прадугледжвае сумесную дзейнасць даследчыка і кіраўніка, у выніку якой яны атрымліваюць ці самакаштоўныя навуковыя веды, ці ўзнікае новая якасць ужо вядомых навуковых ведаў.

Прынцып прадуктыўнасці даследчай дзейнасці, галоўным арыенцірам якога павінна быць уласнае адукацыйнае прырашчэнне вучня, якое складаецца з яго ўнутраных і знешніх адукацыйных прадуктаў дзейнасці.

Прынцып індывідуальный рэфлексіі. Вучань не толькі праводзіць даследаванне, але і ведае, як ён гэта робіць, становячыся сам для сябе аб’ектам кіравання.

Прынцып адзінства эмацыянальнага і рацыянальнага развіцця забяспечвае ўсебаковае развіццё асобы; дазваляе сфарміраваць пачуццёвы эмацыянальны бок, пачуцці эмацыянальный спагадлівасці, глыбіні ўспрымання; ён прадугледжвае шырокае выкарыстанне аб’ектаў прыроды і навакольнага свету ў працэсе фарміравання даследчых уменняў у вучняў.

Выяўленне адораных і таленавітых вучняў

Выяўленне адораных і таленавітых вучняў у гімназіі можа быць прадстаўлена па наступнай схеме:

• дэкада гісторіі і грамадазнаўства;

• прадметныя алімпіяды;

• факультатывы

• конкурсы творчых работ;

• музей афганскай вайны;

• навуковае таварыства вучняў.

Удзел у конкурсах дае магчымасць вучнм заявіць пра сябе, праявіць здольнасці, веды, не губляць самавалодання не ў звычайных умовах урока, а ў атмасферы агульный увагі і зацікаўленнасці. Вопыт работы з вучнямі па ўдзеле ў дадзеных мерапрыемствах і конкурсах паказвае, што высокаматываваныя вучні актыўна ўдзельнічаюць усюды і паказваюць высокія вынікі. Таму менавіта такім вучням прапаноўваецца работа даследчага характару.

Этапы падрыхтоўкі да навукова-практычнай канферэнцыі

Выбар тэмы

Адным з важнейшых этапаў будучай работы з’яўляецца выбар тэмы.Абсалютна ўпэўнены,што гэта прарэгатыва настаўніка.Толькі ён у сілу сваёй прафесійнай кампетэнцыі можа падказаць актуальнасць ці значнасць вызначанай тэмы.Асабіста я, раю вучням выбіраць тэмы звязанныя з круглымі датамі: 20 – годдзем заканчэння афганскай вайны,150 – годдзем адмены прыгоннага права і паўстання 1863-1864гг. на беларускай зямлі і ,у прыватнасці,на Барысаўшчыне. У гэтым годзе да 70 – годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка- фашысцкіх захопнікаў рыхтуецца праца на падставе ўспамінаў падпольшчыка і партызана спецатрада Я.В.Астроўскага.У планах на будучыню будзе збірацца матэрыял пра верталётчыка,які ў маі 1986 года з верталёта тушыў ЧАЭС.

Работа з крыніцамі

З гэтага пачынаецца любое даследванне. Гэта неабходна для таго,каб высветліць, якія бакі праблемы вывучаны недастаткова або зусім не вывучаны. Вывучэнне па абранай тэме лепш пачынаць з фундаментальных прац,падручнікаў і вучэбных дапаможнікаў, а потым пераходзіць да прац даследчага характару, часопісных артыкулаў, зборнікаў навуковых прац, паступова паглыбляючыся і папаўняючы веды.Пры падрыхтоўцы апошніх работ я выкарыстоўваў фонд Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь і лічу, што гэта правільны накірунак,бо дае магчымасць свабодна працаваць з матэрыяламі і выбіраць любы матэрыял,тым самым паглыбляць і пашыраць дыяпазон даследаванняў. Выпісваць трэба найбольш важныя палажэнні, факты, цытаты. Дзякуючы гэтым запісам будзе назапашвацца матэрыял для тэарэтычнай часткі працы, у якой павінна быць паказана ступень вывучанасці выбранага пытання , пазначана коля пытанняў, асветленых у эксперыментальный частцы. Падобная праца над крыніцамі дазволіць выявіць узровень вывучанасці тэмы, вызначыць аб’ект і прадмет даследавання, сфармуляваць мэту і задачы, сфармуляваць гіпотэзу і скласці канчатковы варыянт плана.

Пры выбары гістарычнай крыніцы неабходна ўлічыць наступнае:

- інфармацыйную даступнасць;

- паўнату зместу інфармацыі;

- надзейнасць і дакладнасць.

Такім чынам, задача настаўніка – навучыць працаваць з крыніцай, набыць навык самастойнай работы ў бібліятэцы.

Практычная частка

Калі скласці алгарытм даследчай дзейнасці, то ён будзе выглядаць наступным чынам.

Праблема – гіпотэза – даследаванне – вывады.

Логіка даследавання павінна выбудаўвацца дзякуючы паэтапнаму адказу на такія, напрыклад, пытанні, як:

- Над чым будзе працаваць? (тэма)

- Што ў цэлым будзе нас цікавіць? На што накіравана наша праца? (аб’ект)

- А што канкрэтна нас будзе цікавіць? (прадмет)

- Чаго мы хочам дасягнуць? (мэта)

- Чаму мы вырашылі, што можам гэтага дасягнуць? (гіпотэза)

- Якія праблемы і пытанні нам прыйдзецца рашаць? (задачы)

- Як мы будзем рашаць пытанні? (метады)

- Што нам для гэтага спатрэбіцца? (сродкі)

Пры арганізацыі працэсу выбару тэмы даследавання для вучня значнымі з’яўляюцца наступныя моманты:

- тэма павінна ўяўляць цікавасць для вучня;

- праблема павіцца быць актуальнай;

- тэма павінна ўтрымліваць элемент арыгінальнасці (здольнасць нестандартна глядзець на традыцыйныя прадметы і з’явы);

- тэма павінна рэалізоўвацца ва ўмовах, якія ёсць у наяўнасці.

З практыкі вядома: вучняў неабходна вучыць правядзенню назірання. Яны павінны засвоіць алгарытм правядзення дадзеных метадаў даследавання. Неабходна распрацаваць спіс вытанняў, на якія трэба адказаць ці ланцужок крокаў, якія неабходна здзейсніць для пазнання пры назірані з’явы ці аб’екта. Яны павінны быць складзены так, каб падказваць толькі тое, што трэба зрабіць (але не як), пазначыць накірунак руху наперад, праблемы для разважанняў ці дзеянняў.

На асноўным этапе даследчай дзейнасці можна прапанаваць вучням алгарытм “Вучуся праводзіць даследаванне”, які дапаможа ім у творчым пошуку.

1. Што я хачу ведаць?

2. Што я пра гэта ўжо ведаю?

3. Што я мяркую зрабіць? (ідэя)

4. Які план маіх дзеянняў?

5. Раблю – і што я атрымліваю?

6. Маё тлумачэне вынікаў?

7. Аналіз вынікаў? У сувязі з гэтым, якія ў мяне ўзнікаюць пытанні?

8. Мае вывады?

Заняткі па гэтым алгарытме вучаць:

- выконваць дзеянні ўсвядомлена;

- размяжоўваць вядомую і невядомую інфармацыю;

- фармуляваць ідэю і распрацоўваць план яе ажыццяўлення;

- бачыць прычыну падзеі, з’явы;

- звязваць тэорыю з практыкай;

- праводзіць аналіз даных і сінтэз інфармацыі, рабіць вывады.

Для напісання навуковага артыкула можна прапанаць вучням наступны план “Вучуся пісаць артыкул”

1. Пастаноўка задачы.

2. Абзор гістарычных крыніц.

3. Тэарэтычнае апісанне.

4. Магчымасць праверкі.

5. Вынікі даследавання.

6. Параўнанне тэарэтычных і даследаваных даных.

7. Вывады.

Выступленне на навукова-практычнай канферэнцыі

Неад’емнай часткай у сістэме падрыхтоўкі да навукова-практычнай канферэнцыі з’яўляецца падрыхтоўка да выступлення на канферэнцыі. Для таго, каб выступленне было якасным, запамінальным, трэба ўлучыць наступныя моманты.

1.Тэкст даклада павінен быць максімальна набліжаны да зместу працы, таму аснову выступлення павінны складаць уводзіны і заключэнне. Неабходна таксама выкарыстоўваць вывады, зробленыя ў канцы кожнай главы.

2. Матэрыял трэба выкладаць у лагічнай паслядоўнасці, якая базіруецца на трывалых тэарэтычных ведах па тэме даследчай працы з улікам адпаведнай навуковай тэрміналогіі.

3. Пры выкладанні матэрыялу нельга дапускаць наступных недарэчнасцяў: змены стылю даклада; прызнавання ў тым, што вы нешта забылі расказаць; заключэння без падведзення вынікаў; невыразнай мовы.

4. Для дасягнення максімальнага выніку пры абароне даследчай працы неабходна выкарыстоўваць наступнае: энтузіязм, арганізаванасць, настрой на аўдыторыю; правільную мову рухаў цела; пачуццё гумару; добры слоўнікавы запас; разнастайнасць тонаў голасу; настрой на дасягненне мэты.

5. Прадбачыць мяркуемыя пытанні ад аўдыторыі, падрыхтаваць адказы на іх.

6. Прадугледзець псіхалагічны стан у час выступлення і ў час адказаў на пытанні. Накіраваць вучня на тое, што вялікая колькасць пытанняў – гэта не правал, а цікавасць аўдыторыі да тэмы даследавання.

Вынікі сістэмы работы ў падрыхтоўцы да навукова-практычнай канферэнцыі

З мэтай дыягностыкі паспяховасці дадзенай сістэмы былі вызначаны наступныя крытэрыі:

- паспяховае выступленне на канферэнцыі;

- станоўчы ўплыў работы над даследаваннем на паспяховасць вучня па прадмеце;

- павышэнне цікавасці да даследаванняў іншых вучняў класса.

Эдысан гаварыў, што геній – гэта 1% натхнення і 99% поту. Чалавек,які вырашае пэўныя задачы, павінен быць настойлівым, ён павінен заставацца верным свай мэце, не павінен здавацца. Гэтыя словы павінны стаць дэвізам не толькі юных даследчыкаў, але і для іх кіраўнікоў. Першыя крокі ў даследчай дзейнасці заўсёды цяжкія, заўсёды няўдзячныя. Даследчая дзейнасць прыносіць вынікі толькі тады, калі яна арганізавана ў пэўную сістэму, калі даследчая праца выконваецца не па чарзе, як гэта вельмі часта адбываецца ў школах, а па жаданні знайсці нешта новае, штосці даказаць або паказаць шлях, па якім можна весці даследаванне. Такім чынам адпрацоўваецца, “ адшліфоўваецца” методыка даследчай дзейнасці. І потым можна працаваць па складзенных алгарытмах.

Першае даследаванне па сусветнай гісторыі “Фашысцкі меч каваўся ў СССР” на гарадской канферэнцыі ў 2001 годзе прынёс першы поспех – Д-3 ( Панцялееў А.,вучань 11кл.)

Наступныя даследаванні мелі такія вынікі:

2003г.- краязнаўства ”Барысаў у сістэме абароны Вялікага Княства Літоўскага”- Д-2(Мігуцкі Я.,вучань 10 класа );

2005г.- гісторыя Беларусі ”Знешняя палітыка ВКЛ у 17ст.” – п.л.;

2006г.- грамадазнаўства “Сучасны тэрарызм – пагроза чалавецтву” – п.л.;

Устойлівыя поспехі мелі даследаванні,якія распрацоўваліся ўжо па пэўнай схеме:

2008г.- гісторыя Беларусі “Баявыя дзеянні на тэрыторыі Беларусі летам 1941 года”- Д – 2 (Нікалаёнак А.,Ішчук А.,вучні 11 кл.);

2009г.- гісторыя Беларусі “Гісторыя афганскай вайны – прысвячаецца 20 гадавіне вываду савецкіх войск з Афганістана” – Д – 3 (Ядлоўская Г.,Абрамовіч А.,вучні 10 кл.);

2011г.- гісторыя Беларусі “Адмена прыгоннага права на беларускіх землях”- Д-3 (Нялюбіна Т.,Салаўёў П.,вучні 10 кл.);

2013г.- гісторыя Беларусі “ Паўстанне 1863-1864гг. у Менскай губерніі “-Д-3 (Іванова А.,Сарачынская Т.,вучаніцы 10 кл.).

Уплыў даследчай дзейнасці,безумоўна, добра ўплывае на паспяховасць вучня па гісторыі і грамадазнаўству.Вышэйназваныя вучні па гэтым прадметам мелі самыя адзнакі,прымалі заўсёды ўдзел у розных тэматычных конкурсах і віктарынах.Даследчая дзейнасць вучыць працавітасці,настойлівасці,пашырае светапогляд, развівае творчасць.

Заключэнне

На падставе вопыту па падрыхтоўцы да навукава-практычнай канферэнцыі можна зрабіць наступныя вывыды.

1.Даследаванне - працэс творчы і навучыць яму немагчыма.Можна толькі стварыць ўмовы ініцыяваць даследаванне вучняў .Фарміраванне даследчых уменняў з’яўляецца на мой погляд адной з асноўных ўмоў паспяховасці даследчай дзейнасці старшакласнікаў .

2.Эффектыўнасць працэссу фарміравання даследчых уменняў залежыць ад індывідуальных асаблівасцяў вучня: памяці, увагі, мыслення, здольнасцяў.

3.Педагог-кіраўнік павінен пастаянна клапаціцца пра ўласную самаадукацыю, фарміраванне культуры навукова- даследчай дзейнасці

4.Граматна арганізаваная даследчая дзейнасць арыентуе вучняў на авалоданне пэўнымі кампетэнцыямі ( уменне працаваць з літаратурай па тэме, рабіць назіранні і вывады), актывізуе даследчыя ўменні і навыкі, садзейнічае развіццю творчых здольнасцяў вучняў.Даследчы тып мыслення запатрабаваны ў сучсным грамадстве.Любое даследованне і творчасць гэта магчымасць самарэалізацыі,набыццё і развіццё неабходных кампетэнцый. Працаваць з вучнямі-даследчыкамі вельмі цікава.А цікавасць –гэта той рычаг, які дамагае рухацца далей па шляху даследавання.

Спіс выкарыстаных крыніц

1.Гордзіч І.М., Шаўлякова-Барзенка І.Л.; шукаем шэдэўры .- Мінск.-2010

2.ДереклееваН.И.Мастер-класс по развитию творческих способностей учащихся и учителей: необходимые условия и алгоритмы организации. М.: Знания. 2008.

3.Дереклеева Н.И. Научно-исследовательская деятельность учащихся и учителей: необходимые условия и алгоритмы организации. “ Веснік адукацыі” -2010- № 9

4.Запрудский Н.И. Современные школьные технологии.-Минск.-2010

ДАДАТАК 1

Аддзел адукацыі Барысаўскага раённага выканаўчага камітэта

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

“Беларускамоўная гімназія №2 г.Барысава”

Даследчая праца на тэму:

“Паўстанне 1863-1864 гадоў у Менскай губерніі”

Працу выканалі:

вучаніцы 10 “Б” класа

ДУА “Беларускамоўная

гімназія №2 г.Барысава”

Сарачынская Тамара,

Іванова Анастасія

кіраўнік:

Дакука Сяргей Іванавіч,

настаўнік гісторыі і

грамадазнаўства

ДУА “Беларускамоўная

гімназія №2 г.Барысава”

Барысаў 2014

Тезисы

на исследовательскую работу

«Восстание 1863 – 1864 гг. в Менской губернии» учениц 10 «Б» класса ГУО «Белорусскоязычная гимназия №2 г.Борисова» Ивановой Анастасии и Сорочинской Тамары под руководством учителя истории

Дакуко Сергея Ивановича

150 лет назад на территории Российской империи произошло национально-освободительное восстание. Нас заинтересовали эти события и мы решили выяснить как они отразились на политическом и социально - экономическом положении белорусского общества того времени.

По данной тематике мы изучили различные труды польских, белорусских и российских историков, в которых содержится описание восстания. Но, как правило, учёные выражали мнение о восстании той или иной стороны. Мы же хотели для себя конкретизировать и расширить представления, которые сложились у нас после изучения тех работ, а так же осуществить поиск новых фактов о тех далеких событиях, проследить на фактическом материале изменения в судьбах людей и общества в целом после поражения восстания.

В своей работе мы хотели определиться – что за события произошли в 1863-1864 гг.: это было продолжение буржуазной революции в России, начавшейся с отмены крепостного права в 1861 г., но только уже в вооружённой форме или мятеж, имевший узкоэгоистические цели.

Сбор и анализ доступных документов по данному вопросу, возможность их осмысления и сравнения, а также неисследованность по данной тематике выявляет актуальность нашей работы.

Объектом исследования стали события 1863-1864 гг.

Предметом исследования являются печатные и архивные документы разных годов, в которых рассказывается о причинах, основных событиях восстания в Менской губернии и в Борисовском уезде в частности, мероприятиях власти по ликвидации повстанческого движения.

Целью исследования явилось воссоздание атмосферы событий восстания.

Задачами исследования было:

а) изучение причин восстания;

б) анализ программ руководства;

в) определение характера действий повстанцев в Менской губернии;

г) ознакомление с архивными документами 1863 – 1864 гг., раскрывающими методы и формы борьбы правительства с повстанцами;

д) поиск и отбор архивных материалов, которые помогут точно передать атмосферу событий, связанных с восстанием 1863-1864г.г.;

е) систематизация собранного материала и составление хронологической таблицы восстания;

ж) анализ статистических данных;

з) обобщение сделанных результатов исследования.

Для исследования нами были использованы каморный и сравнительный методы. Они наиболее способствуют достижению поставленной цели, решению задач и являются наиболее адекватными самой логике исследования.

Каморный метод был использован при изучении материалов как архивных из Национального исторического архива Республики Беларусь, так и общедоступных, сравнительный – при их систематизации.

Научная новизна нашей работы заключается в том, что впервые были собраны и проанализированы разные архивные документы, которые помогают воссоздать и понять атмосферу произошедших событий того исторического периода.

Теоретическая значимость работы заключается в формировании патриотического мировоззрения учащихся на процессы, происходящие в обществе.

В ходе нашего исследования, мы пришли к выводу, что участие в восстании, решительность и самостоятельность в руководстве движения К. Калиновского, А.Трусова и других свидетельствуют о продолжении буржуазной революции в России, но только в вооруженной форме.

В нашем исследовании были детально изучены причины восстания. При рассмотрении программ «белых» и «красных» была выявлена противоречивость позиций, что отрицательно сказалось на ходе восстания. При изучении источников нами выявлено, что выступления повстанцев в Менской губернии носили вооружённый характер, но при этом они были хаотичны и разрозненны, отсутствовал план боевых действий, поэтому инициатива всегда была в руках правительственных войск.

Действия властей по отношению к участникам восстания можно охарактеризовать как политику «кнута и пряника». Мы определили, что проводя репрессии против активистов, власти давали повстанцам возможность искупить свою вину путем поручительства, принятия присяги на верность императору или просто уплатив штраф, а к крестьянству, как к основному классу общества, было вообще проявлено максимальное миролюбие. Фактически шла борьба за крестьян и руководители мятежников её проиграли.

Собранный нами материал приведён в соответствии с хронологическим ходом восстания. Также была обработана карта восстания, что дало возможность создать таблицу боевых действий. Она показывает периоды наибольшей активности восставших, показывает очаги восстания.

На основании вышеизложенных материалов мы пришли к выводу, что без европейской внешней поддержки восстание было бы невозможно. В Российской империи, в отличие от европейских стран, буржуазная революция была проведена «сверху», так как классы, способные отстаивать свои коренные интересы, только начали в то время формироваться. Сама же инициатива восстания исходила от Польши, потому что польское общество было на тот момент консолидированно, благодаря близости страны к европейским процессам. В Беларуси же подобного не наблюдалось, потому что, интересы дворянства не находили поддержки со стороны крестьянства. Также отсутствовали революционные организации и партии. К тому же действия властей по отношению к мятежникам были продуманы до мелочей.

В ходе исследования мы в первую очередь акцентировали внимание на архивных документах по Борисовскому уезду, а также по ближайшим к нему населенным пунктам. Наша работа воссоздаёт трагическую атмосферу того периода, она является одной из первых по данной тематике нашего края.

Хочется надеяться, что эта работа будет полезной для читателей как источник собранного материала, а также мы думаем, что она даст толчок для активизации работы по изучению истории нашей Родины.

ДАДАТАК 2

Аддзел адукацыі Барысаўскага раённага выканаўчага камітэта

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

“Беларускамоўная гімназія №2 г.Барысава”

Даследчая праца на тэму:

“Отмена крепостного права на белорусских землях”

Працу выканалі:

вучні 10 “Б” класа

ДУА “Беларускамоўная

гімназія №2 г.Барысава”

Нялюбіна Таццяна,

Салаўёў Павел

кіраўнік:

Дакука Сяргей Іванавіч,

настаўнік гісторыі і

грамадазнаўства

ДУА “Беларускамоўная

гімназія №2 г.Барысава”

Барысаў 2014

Тезисы

на исследовательскую работу

«Отмена крепостного права» ученики 10 «Б» класса ГУО «Белорусскоязычная гимназия №2 г.Борисова» Нелюбина Татьяна и Соловьёв Павел под руководством учителя истории

Дакуко Сергея Ивановича

150 лет назад император Александр ІІ [Прил.ХІ] подписал манифест “О Всемилостивейшем даровании крепостным людям прав состояния свободных сельских обывателей”. Это событие стало судьбоносным в истории народов, населявших многонациональное государство, в том числе и белорусского народа.

Нас заинтересовали эти события и мы решили выяснить, как отразились они на политическом и социально-экономическом положении белорусского крестьянства.

По данной тематике мы использовали ранее изданные труды белорусских историков. В общих чертах в них содержится описание изменений белорусской глубинки. На основании архивных документов мы хотели конкретизировать и расширить наше представление о событиях 1860-х годов, проследить на фактическом материале изменения в судьбах людей и общества в целом.

Современные социально-экономические, политические и другие преобразования, которые происходят в Беларуси, вызывают интерес к реформационным процессам, имевшим место в нашем крае. Малоэфективность революционных аграрных преобразований после октября 1917 года, что засвидетельствовало время, вынуждает обратиться к истории эволюционных изменений, которые не сопровождаются уничтожением производительных сил, привычных связей между людьми, гражданскими войнами и, в конечном итоге, соответствуют интересам общества.

Сбор и анализ доступных документов по данному вопросу, возможность их осмысления и сравнения с современным состоянием белорусского общества, находящегося в поиске усовершенствования государственной модели, выявляет актуальность нашей работы.

Объектами исследования стали реформы, призванные изменить феодальные порядки.

Предметом исследования являются печатные и архивные документы разных годов, в которых рассказывается о сущности реформ, порядке их проведения в Минской губернии и Борисовском уезде в частности.

Изучение основных этапов реформы и ознакомление с архивными документами 1861-1865 годов, раскрывающими общественные и экономические связи в пореформенный период явилось целью исследования.

Эта цель конкретизировалась в следующих задачах:

а) отобрать архивный материал, который поможет точно передать атмосферу событий, связанных с реформой 1861 года;

б) систематизировать собранный материал;

в) проанализировать статистические данные;

г) обобщить сделанные результаты исследования;

Для исследования нами были использованы каморный и сравнительный методы. Они наиболее содействуют достижению поставленной цели, решению задач и адекватные самой логике исследованию.

Каморный метод был использован при изучении архивных документов в Национальном историческом архиве Республики Беларусь,сравнительный – при систематизации собранного материала.

Научная новизна нашей работы заключается в том, что впервые были собраны и проанализированы разные архивные документы, которые дают точное представление о жизни людей, изменении социального статуса.

Теоретическая значимость работы представляется в формировании реформаторского мировоззрения на общественные процессы.

Практическая значимость проекта заключается в том, что полученные в ходе исследования результаты

- содержат информацию о ходе проведения буржуазных реформ в Беларуси и Борисовском уезде, которую можно использовать в дальнейших исследованиях;

- могут быть использованы учителями и учениками при изучении истории Беларуси, курса “Борисововедение”, при написании статей в печатных изданиях.

Гипотеза. В ходе проведения буржуазной реформы крестьяне Беларуси получили ограниченные политические, экономические и социальные права.

На обсуждение выносятся следующие положения:

1. Реформы, проведенные в Беларуси и Борисовском уезде, были проведены помещиками и в своих интересах.

2. Положение основной группы населения, крестьян, было незначительно улучшено.

3. Реформа 1861 года не сделала крестьян экономически независимыми вследствии малоземелья и малопригодности земли.

4. Крестьяне получили большие права, кроме политических, и начали их умело применять в своей жизни.

Все дальше и дальше в глубь истории уходят переломные события XIX века. Как бы ни ругали современники крестьянскую реформу, она была огромным шагом вперед. В тот день 150 лет назад у нас с большим опозданием закончилась средневековье!

Наше исследование является попыткой расширить знания и представления о ходе проведения крестьянской реформы 1861 года в Беларуси.

В ходе исследования по разным направлениям реформы в первую очередь внимание акцентировалось на архивные документы по Борисовскому уезду или по ближайшим населенным пунктам. Наша работа является первой по данной тематике нашего края, но не может претендовать на роль последней инстанции, так как часть документов переведена в микрофильмы или написаны неразборчивым подчерком и ожидают исследователей.

И все же , полученные в ходе исследования результаты углубляют наши знания в истории родного края, содействуют пониманию исторической действительности. Их можно использовать как материал для факультативных занятий, они будут полезными на уроках истории, при подготовке в качестве консультативной работы и краеведческого материала.

Хочется надеяться, что эта работа будет полезной для читателей как источник собранного материала, а также мы надеемся на то, что она даст толчок для активизации работы по изучению истории нашей Родины.

Манифест

О Всемилостивейшем даровании крепостным людям прав состояния свободных сельских обывателей

В силу означенных новых положений, крепостные люди получат в свое время полные права свободных сельских обывателей. Помещики, сохраняя право собственности на все принадлежащие им земли, предоставляют крестьянам, за установленные повинности, в постоянное пользование усадебную их оседлость и сверх того, для обеспечения быта их и исполнения обязанностей их пред Правительством, определенное в положениях количество полевой земли и других угодий.

Пользуясь сим поземельным наделом, крестьяне за сие обязаны исполнять в пользу помещиков определенные в положениях повинности. В сем состоянии, которое есть переходное, крестьяне именуются временнообязанными.

Вместе с тем им дается право выкупать усадебную их оседлость, а с согласия помещиков они могут приобретать в собственность полевые земли и другие угодья, отведенные им в постоянное пользование. С таковым приобретением в собственность определенного количества земли крестьяне освободятся от обязанностей к помещикам по выкупной земле и вступят в решительное состояние свободных крестьян-собственников.

Особым положением о дворовых людях определяется для них переходное состояние, приспособленное к их занятиям и потребностям; по истечении двухлетнего срока от дня издания сего положения, они получат полное освобождение и срочные льготы.

На сих главных началах составленными положениями определяется будущее устройство крестьян и дворовых людей, установляется порядок общественного крестьянского управления и указываются подробно даруемые крестьянам и дворовым людям права и возлагаемые на них обязанность в отношении к Правительству и к помещикам.

Император Александр II .

18