Мон?ол-татар шап?ыншылы?ы

Жетіқарақшы жұлдызының сұрақтары

1

2

3

4

7

6

5

Қай ғасырда Владимир-Суздаль саяси жағынан күшейді?

ХІІ-ХІІІ ғ.ғ

Мәскеу қаласын қай жылы және кім салдырды?

1147ж. Кінәз

Ю. Долгорукий

Игорь жорығы туралы сөз дастанында Всеволод туралы не делінген

Всеволод бүкіл орыс жеріне аты шыққан кінәз ретінде мадақталды

Галич-Волынь жері қандай дала болды?

Жазық дала

Галич-Волынь қандай елдермен қатынас жасады?

Византия, Еуропа

Галич -Волынь кінәздігі кімнің тұсында екіге бөлінді?

Ярослав Осмомысл

Ильмень мен Чуд көлінің аралығындағы кінәздік?

Новгород кінәздігі

28.02.13ж .

Монғол – татар шапқыншылығы

мақсаты:

Монғол мемлекетінің құрылуы, саяси құрылымы, басқыншылық саясаты және ұлы қолбасшы Шыңғысхан өмірі туралы мағлұмат беру.

Жоспар:

• Моңғол мемлекетінің құрылуы.
• Саяси құрылымы.
• Шапқыншылық соғыстар.
• Шыңғысхан- тарихи тұлға.

Монғол мемлекетінің құрылуы

Кендітау аймағы, Онон өзен жағасы,

Болдоң жері

1155 ж. Ақпан- Темучин- 1227 ж. Тамыз

Есугей- Ұлұн- Еке

Татар

1206 ж. Моңғол құрылтайы (Онон- Керулен жағасы)

“ Шыңғыс хан”

“ Шың” – тау, “ғыс” – нұр “жеңіс хан”

Керей

Моңғол мемлекеті

Найман

Моңғол

Қият

Меркіт

Монғол мемлекетінің саяси құрылымы

Ұлы хан

Шыңғыс ұрпақтары

“ Яса” (“Жасақ”)

Ұлы хан мемлекет

басшысы ретінде

Жазбаша құқықтық

нормалар мен заң

әскері заң шығарды

ережелері

және әкімшілік билік жүргізді

Құрылтай

Ірі әскері мәселелер, ішкі саясат,

Шыңғысұрпақтары арасында

Өлкелерді бөлу мәселелері шешілді

Аймақтары басқару үшін- дарғы бектер,

тамғаш және басқақтар

тағайындалды

Шапқыншылық соғыстар:

Жылдар

Оқиғалар

1207-1208 жж

Жошы - Енисей қырғыздары, Сібір халқы

1207-1209 жж

Шыңғысхан - Таңғұт , Тұрфан, Ұйғыр

1211-1215 жж

Қытай жері, соғыс техникасы

1216 ж

Жошы - Торғай даласы (Керей)

1217 ж

Жебе Ноян- Жетісу- (Күшілік хан)

1218 ж

Жетісу, Отырарға керуен

1219 ж

200 мың әскер орта Азия, Үгедей, Шағатай- Отырар, Жошы - Жент, Янгикент, Шыңғысхан Төле- Бұхара

1219-1220 жж

Сыр бойы қалаларын моңғол иелігіне көшті

1220 ж

Мауараннахр

1221 ж

Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран

1223 ж

Қалқа өзен бойы Орыс- Қыпшақ

1226 ж

Таңғұт патшалығы

Тұрфан

1207-1208ж

1207-1209ж

1211-1215 ж

1219-20 жылдары Сыр бойы қалалары

Мауараннахр 1220

1218 Жетісу,Отырар

1216 ж Жошы -Торғай даласы

1226 Таңғұт

1223 Қалқа өзені Орыс-Қыпшақ

Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран

1221

Хан

Батыр

Қолбасшы

Шыңғысхан- тарихи тұлға

Жылнамашы

Саясаткер

Заңгер

Сабақты бекіту

Жылдар сөйлейді:

1. 1155 ж-

2. 1206 ж-

2. 1211 ж-

4. 1218 ж-

5. 1220 ж-

6. 1223 ж-

7. 1226 ж-

8. 1227 ж-

9. 1236ж-

Жылдар сөйлейді:

1. 1155 ж- Шыңғысханның дүниеге келген жылы.

2. 1206 ж- Моңғол империясының кұрылуы.

2. 1211 ж- Моңғолдардың Жетісу өңіріне басып кіруі .

4. 1218 ж - Шыңғысханның Орта Азияға сауда керуенін жіберуі .

5. 1220 ж- Мауараннахрды бағындыруы.

6. 1223 ж- Қалқа өзені бойындағы орыс- қыпшақ әскерлерін жеңуі.

7. 1226 ж- Таңғұт патшалығын бағындыруы.

8. 1227 ж- Шыңғысханның қайтыс болған жылы.

9. 1236 ж- Батыйдың орыс жеріне жорығы .

Математикалық ойын

Темучин қай жылы туылып, қай жылы қайтыс болды?

1155 ж. Ақпан- Темучиннің туған жылы

1227 жылы,тамыз- Темучиннің қайтыс болған жылы

Сөзтуым

1962 ж.- Кендітау жерінде Гурван көлі жағасында үлкен мәрмәрден ескерткіш орнатылған, онда төмендегі Шыңғысханның өсиет сөзі жазылған.

А Л Ұ Қ А С

С Ғ А Д М А

Ы Ы М А Ы Л

Н Б А Л Л Ұ

Қ А С Ұ О Қ

Ұ Й Ы Қ Қ М

Р Р Н М М Е

А А Ғ Ы І Н

Ғ А Н Е Л Е

Қ Ұ Л А Ш Д

«Құлаш денем құласа

құласын,

құраған елім, қолымдағы

байрағым құламасын».

А Л Ұ Қ А С

С Ғ А Д М А

Ы Ы М А Ы Л

Н Б А Л Л Ұ

Қ А С Ұ О Қ

Ұ Й Ы Қ Қ М

Р Р Н М М Е

А А Ғ Ы І Н

Ғ А Н Е Л Е

Қ Ұ Л А Ш Д

Ы

С

Ғ

Ы

Х

А

Ң

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Н

Ш

Берілген түстер бойынша жүріп өтсеңіз,

тарихи тұлға есімін оқи аласыздар

«Тест» ойыны

ІІ- нұсқа

І- нұсқа

1.Моңғол империясы құрылған жыл?

• Қалқа өзені бойында орыс-қыпшақ әскерлері талқандалған жыл?

а)1220 ж

а) 1202 ж

б)1222 ж

б)1206 ж

в) 1208 ж

в)1223 ж

2. Маураннахрды бағындырған жыл?

2. Құрылтай дегеніміз не?

а)Шыңғыс ұрпағының жалпы

а)1218 ж

б)1219 ж

жиналысы

б)Ақсақалдар кеңесі

в)1220 ж

в)билік соты

3. Алты ай берілмей қарсыласқан қала?

3. 1236 ж Батыс елдеріне жорықты кім басқарды?

а)Сығанақ

а)Темучин

б)Отырар

б)Жошы

в)Ашнас

в)Батый

4. Моңғол империясының астанасы?

а)Қарақорым

б)Үргеніш

в)Отырар

5. Моңғол мемлекетінің басты заңы?

а)Яса (Жасақ)

б)Ұлыс

в)Кешіктен

4. Шыңғысхан қайтыс болған жыл?

а)1225 ж

б)1226 ж

в)1227ж

5. Шыңғысханнан кейін таққа келген баласы?

а)Жошы

б)Үгедей

в)Төле

Ой толғауы

Білдім Білгенім Білгім келеді

Үй тапсырмасын беру

§ 36 оқу, Шыңғысханға мінездеме жазу. Материал жинау.

Оқушыларды бағалау.