О?ушыларды? ??зыретті
ліг
ін ?алыптастыру?а негізделген 12 жылды? білім
беру ж?йесіні?
ма?саты
–
??зыретті т?л?аны, я?ни ?зіні? білім
і
мен іскерлігін
пайдалана отырып, ?здігінен ?рт?рлі м?селелерді
шеше білуге ?абілетті
т?л?аны ?алыптастыру. ??зыреттілік т?р?ыда білім беру білім мазм?нын
ы?
т?л?алы? ба?дарын ны?айту?а ж?не оны ед?уір практик
а?а ба?ыттау?а
м?мкіндік береді.
Сонды?тан ??зыреттілік т?р?ыда?ы білім беру ше?берінде
білім к?лемі
н
і?
?л?аюына
?ара?анда
,
?рекеттерді?
жан
-
жа?ты т?жірибелері
н
і?
ме?гер
ілуі
басымды болып табылады,
я?ни ?рт?рлі жа?дайларда?ы іс
-
?рекеттер
мен амалдарды? жек
елей жина?тары ке?ейтіл
еді.
Біріккен
?
лттар
?
йымыны? «Білім б?ріне орта?» атты ба?дарламасына сай
зерттеулерде функционалды? сауаттылы? ?р азаматты? міндеті ретінде
?арастырылып, ?рмен ?арай к?сіби сауаттылы?пен жал?асатыны аны? айтыл?ан
[4]
.
Функционалды?
сауаттылы??а бейімделу, оны? ?алыптаса бастауы
бастауыш мектептен бастау алады. ?азірде олар о?итын п?н о?улы?тарыны?
мазм
?
ны к?біне ал?аш?ы сауаттылы?тан басталып, ?рмен ?арай дамып,
ж?йелене т?седі. Алайда, оны алдымен п
?
н
?
стазы ескеріп: «Игерілетін бі
лім,
білік, да?дыларды? ?айсылары функционалды? сауаттылы??а жол ашады?
Оларды? бас?алардан ерекшелігі неде?» деген с?ра?тар?а ?здері жауапты
?арап, ш?кірттерді? санасына сі?іруді? ?діс
-
т?сілдерін жан
-
жа?ты ?олдануды
басшылы??а алуы орынды. Ол ?шін функцио
налды? сауаттылы??а жататын
білімдер мен біліктерді?, ?сіресе, жиі ?олданылатын іс
-
?рекет т?рлеріні? ?зара
т?уелділігін, бірімен біріні? ?ндестігін о?улы?тарда?ы мазм
?
ныны? м?тінімен
байланыстыру ?ажет.
Осы?ан орай 12 жылды? білім беруде о?ушыларды? ф
ункци
оналды?
сауаттылы
?ын
?алыптастыру
бойынша білім беру де?гейлеріндегі о?у п?ндері
білім мазм?ныны? кіріктірілуі мен
саба?тасты?ын іске асыруды?
негізгі
жолдарын аны?тау ?зекті м?селе болып табылады.
Сонымен ?оса білім беру де?гейлеріндегі о
?ушыны?
функцион
алды?
сауаттылы?ын ?алыптастыру
бойынша
бірт?тас ?дістемелік ж?йені? жасалуын
талап етеді. Ол білім беруді? ма?сатынан бастап о?ытуды? т?пкі н?тижесіне
дейінгі аралы?та?ы компоненттерді? бірлігі ар?ылы ж?зеге ас
уы тиіс.
Сонды?тан ма?сат?а ?ол жеткізуді? ба
сты ??ралы саналатын білім мазм?нын
білім беру де?гейлерінде
о?ушыны? функционалды? сауаттылы?ына негіздеп
??ру тиімді болма?.
?ойылып отыр?ан м?селені? шешімдеріні? бірі ретінде, я?ни о?ушыларды?
функционалды? сауаттылы?ын ?алыптастыруда 12 жылды? мектепт
і? білім
беру де?гейлеріндегі о?у п?ндеріні? мазм?нды? ба?ыттарын аны?тау?а
арнал?ан ?дістемелік
??ралы ?сынылады.
?дістемелік
??ралда
о?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын
?алыптастыруда?ы о?у п?ндеріні? мазм?нды? ба?ыттары, білім беру
де?гейлерінде білі
м мазм?ныны? кіріктірілу мен саба?тасты?ты ж?зеге асыру
жолдары, бейіндік мектептегі
базалы? ж?не бейіндік білім мазм?ны
ны?
кіріктірілу ерекшеліктері, мектептік ?ылыми жобалар ж?не олар?а ?ойылатын
талаптар берілд
Просмотр содержимого документа
«гуманитарлы? п?ндерді о?ытуда о?ушыларды? ??зіреттіліктерін ?алыптастыру жолдары »
Оқушылардың құзыретті
ліг
ін қалыптастыруға негізделген 12 жылдық білім
беру жүйесінің
мақсаты
–
құзыретті тұлғаны, яғни өзінің білім
і
мен іскерлігін
пайдалана отырып, өздігінен әртүрлі мәселелерді
шеше білуге қабілетті
тұлғаны қалыптастыру. Құзыреттілік тұрғыда білім беру білім мазмұнын
ың
тұлғалық бағдарын нығайтуға және оны едәуір практик
аға бағыттауға
мүмкіндік береді.
Сондықтан құзыреттілік тұрғыдағы білім беру шеңберінде
білім көлемі
н
ің
ұлғаюына
қарағанда
,
әрекеттердің
жан
-
жақты тәжірибелері
н
ің
меңгер
ілуі
басымды болып табылады,
яғни әртүрлі жағдайлардағы іс
-
әрекеттер
мен амалдардың жек
елей жинақтары кеңейтіл
еді.
Біріккен
Ұ
лттар
Ұ
йымының «Білім бәріне ортақ» атты бағдарламасына сай
зерттеулерде функционалдық сауаттылық әр азаматтың міндеті ретінде
қарастырылып, әрмен қарай кәсіби сауаттылықпен жалғасатыны анық айтылған
[4]
.
Функционалдық
сауаттылыққа бейімделу, оның қалыптаса бастауы
бастауыш мектептен бастау алады. Қазірде олар оқитын пән оқулықтарының
мазм
ұ
ны көбіне алғашқы сауаттылықтан басталып, әрмен қарай дамып,
жүйелене түседі. Алайда, оны алдымен п
ә
н
ұ
стазы ескеріп: «Игерілетін бі
лім,
білік, дағдылардың қайсылары функционалдық сауаттылыққа жол ашады?
Олардың басқалардан ерекшелігі неде?» деген сүрақтарға өздері жауапты
қарап, шәкірттердің санасына сіңірудің әдіс
-
тәсілдерін жан
-
жақты қолдануды
басшылыққа алуы орынды. Ол үшін функцио
налдық сауаттылыққа жататын
білімдер мен біліктердің, әсіресе, жиі қолданылатын іс
-
әрекет түрлерінің өзара
тәуелділігін, бірімен бірінің үндестігін оқулықтардағы мазм
ұ
нының мәтінімен
байланыстыру қажет.
Осыған орай 12 жылдық білім беруде оқушылардың ф
ункци
оналдық
сауаттылы
ғын
қалыптастыру
бойынша білім беру деңгейлеріндегі оқу пәндері
білім мазмұнының кіріктірілуі мен
сабақтастығын іске асырудың
негізгі
жолдарын анықтау өзекті мәселе болып табылады.
Сонымен қоса білім беру деңгейлеріндегі о
қушының
функцион
алдық
сауаттылығын қалыптастыру
бойынша
біртұтас әдістемелік жүйенің жасалуын
талап етеді. Ол білім берудің мақсатынан бастап оқытудың түпкі нәтижесіне
дейінгі аралықтағы компоненттердің бірлігі арқылы жүзеге ас
уы тиіс.
Сондықтан мақсатқа қол жеткізудің ба
сты құралы саналатын білім мазмұнын
білім беру деңгейлерінде
оқушының функционалдық сауаттылығына негіздеп
құру тиімді болмақ.
Қойылып отырған мәселенің шешімдерінің бірі ретінде, яғни оқушылардың
функционалдық сауаттылығын қалыптастыруда 12 жылдық мектепт
ің білім
беру деңгейлеріндегі оқу пәндерінің мазмұндық бағыттарын анықтауға
арналған әдістемелік
құралы ұсынылады.
Әдістемелік
құралда
оқушылардың функционалдық сауаттылығын
қалыптастырудағы оқу пәндерінің мазмұндық бағыттары, білім беру
деңгейлерінде білі
м мазмұнының кіріктірілу мен сабақтастықты жүзеге асыру
жолдары, бейіндік мектептегі
базалық және бейіндік білім мазмұны
ның
кіріктірілу ерекшеліктері, мектептік ғылыми жобалар және оларға қойылатын
талаптар берілд
