XV-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының қоғамдық құрылысы

XV-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының қоғамдық құрылысы

• Білімділік: Оқушыларға Қазақ хандығының басқару жүйесі, ханның сайлану дәстүрі,қазақ халқының әлеуметтік құрамын, сот жүйесі және салықтар мен міндеткерлік түрлері туралы білімдерін тереңдету.

• Дамытушылық: оқушыларды тарихи фактілерді, оқиғаларды оқып үйренуге, шапшаңдыққа баулу, ойлау қабілетін дамыту, салыстыра білуге, алған білімін нақтылай алуға үйрету
• Тәрбиелік: Туған халқына, Отанына, тарихи тұлғаларға, елінің тарихи даму кезеңіне құрмет етіп, саяси-тарихи көзқарасын қалыптастыру, патриоттық тәрбие беру.

• Үй тапсырмасымен жұмыс.
• 1465-1466 жылы қандай оқиға болды?
• Қазақ хандығының ең алғаш ту тіккен жері?
• Қазақ хандығын құрған сұлтандар?
• Керей . 1470-1471жж
• Қасым ханның билік еткен жылдар және ішкі-сыртқы саясат
• 1548-1580 жылдардағы Қазақ хандығы
• Есім хан кезінде қазақ хандығының астанасы қай қала болды?
• Тәуекел ханның Абдаллах ханмен жасасқан шартты бұзып, шабуылға шығуына не себеп болды?
• Тәуке хан тұыснда қандай өзгерістер болды? (1680-1715/18)
• 1726 жылы қай жерде қазақ батырлары мен үстем тап өкілдерінің бас қосыу болды?
• Бас сардар болып кім сайланды?
• 1730 жылғы тарихи оқиға

• Сабақтың жоспары
• 1.Хандық үкіметтің басқару жүйесі.
• 2.Ұлыстық құрылым
• 3.Әлеуметтік құрылым
• 4. «Жеті жарғы»
• 5.Билер кеңесі
• 6.Меншік мәселесі
• 7.Салықтар мен міндеткерлік

• XV-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының ең жоғарғы билеушісі хан болды.
• Хандық билік мұрагерлікпен беріліп, тек сұлтан атағы бар адамдар хан тағына
• отыра алды.
• /Сұлтан атағы тек Шыңғыс тұқымдарына ғана берілді/
• «Хан» сайлау, «Хан талапай», «Тәбәрік»

• «Хан кеңесі» мемлекеттің ішкі-сыртқы саяси жағдайы, көші-қон, талас-тартыс т.б мәселелер қаралған.
• «Билер кеңесі» хандықты басқару жүйесі /әскербасылық, әкімшілік, билік, ақсүйектердің өкілдік қызметі/

Қазақ қоғамының басқару жүйесі ұлыстық жерге билік жүргізу арқылы іске асырылды. Ұлысты Шыңғыс тұқымдары ғана басқарып, елді билеп, ұлыс әскерін құрып, оған қолбасшы болған. Ұлыстың жерін «Жұрт» деп атаған. Ұлыстың этникалық құрамы әр түрлі болған. Ұлыстың белгілі аты болмаған- ұлыс иесінің атымен аталған. Тарихшы Рузбихан «Сырдария бойында Жаныш пен Таныш сұлтандарының жұрты болған»,-деп жазған

• 3. Әлеуметтік құрамы
• Феодалдар Қарашалар
• Ақсүйектер қарапайым адамдар
• Тайпа ақсүйектері малшылар, егіншілер,
• Шыңғыс ұрпақтары, бас еркі бар адамдар

жергілікті ру-тайпа билері құлдар, күңдер,

• қожалар сұлтандар еркі жоқ адамдар
• «төре», «оғлан»

бай шожарлар

• салықтан босатылды салық төледі

• « Жеті жарғы » /сөздер нені білдіреді немесе аяқталмаған ой/

«Күлтөбе», «Үш би», «Халық жиналысы», «Адам құны», «Үш тоғыз», «Атаның құқығы», «Әйел құқығы»

• Билер кеңесі. /жазалау құқығы ханның және билер мен ру-тайпа басшыларының қолында /. Делдал, куәгер, ант беру.
• Билерді ауыстыру - әділетсіз немесе күмәнді деп табылған істерге байланысты.
• Меншік мәселесі.
• Салықтар мен міндеткерлік.
• Зекет-мал басына ханға төленетін салық, кембағалылар мен діниорындарға бөлінді/40-1, 120-2.../
• Хараж-жер салығы. Өнімнің 2/3 бөлігі алынды.

Жаңа тақырыпты қорытындылау: кеше бүгін

Хан Президент

Хан кеңесі Парламент

Билер кеңесі Үкімет “Жеті жарғы” Конституция

М е н ш і к С а л ы қ