Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
•Т?уке ханны?, ханды? ??р?ан кезіндегі елді? ішкі- сырт?ы жа?дайы
• ?з-Т?укені? ел ?шін жаса?ан е?бегін, ?аза?ты? ???ы?ты? ж?йесін ?алыптастыру?а ?ос?ан ?лесін ??гімелеу.
•Т?уке ханны? “Жеті жар?ы” за?дары
мен ?аза?ты? ?лы билері туралы м?ліметтермен танысу.
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың мақсаты:
мен қазақтың ұлы билері туралы мәліметтермен танысу.
1. Тәуке хан болу
қарсаңындағы қазақ
хандығының саяси
жағдайы.
5. Ұлы билер
2.Тәукенің хан
тағына отыруы .
3.Тәуке хан тұсындағы
қазақ хандығының
ішкі және сыртқы
жағдайы .
4. «Жеті жарғы»
Оқулықпен жұмыс
Жәңгір хан
1628-1652 ж.ж.
Жоңғарларға қарсы
күресте ерліктері үшін
Салқам жәңгір атанды
1643 ж.
Орбұлақ шайқасы
жаудың 50 мың
қолына қарсы шықты .
Жәңгір хан
1628-1652 ж.ж.
Арғын Ағынтай,
найман Көксерек,
Алшын Жиембет,
қаңлы Сарпың т.б
Жалаңтөс батыр
20 мың қолымен
көмекке келді
Тәукенің хан тағына отыруы.
1680-1715ж.(1718ж)
Тәуке хан
1680-1715
( 1718 жж.)
9
Тәуке хан
1680-1715 ( 1718 жж.)
Тың өзгерістер енгізді
Феодалдық талас-тартыс пен бытыраңқылықты жойып, бір орталыққа бағынған қуатты Қазақ хандығын құруға күш салды
«Хандық кеңестің» және «билік кеңестің» рөлін арттырды
Хан мен билер ғана соттық мансапты атқаруға тиіс болды
Билер жергілікті атқарушы өкіметке айналды
Тәуке хан тұсындағы
қазақ хандығының
ішкі жағдайы
10
Тәуке хан тұсындағы
қазақ хандығының
ішкі жағдайы
Қазақ жүздері біртұтас қазақ хандығын
мойындағанмен, іс жүзінде олар
Ұлы ханға бағынбау
үрдісін ұстанды
Елдің ішкі
жағдайы өте
шиеленісіп тұрды
Сұлтандардың өздері кіші хандарға
бағынғысы келмей, өз алдарына
жеке-дара билік жүргізуді көздеді
Үстем тап өкілдері арасында ішкі,
талас-тартыс пен алауыздық өрші түсті
10
Тәуке хан тұсындағы
қазақ хандығының
сыртқы жағдайы
10
Тәуке хан тұсындағы
қазақ хандығының
сыртқы жағдайы
1694 жылы Тәуке хан
І Петрмен елші Аталықов
арқылы сауда
байланысын күшейту
туралы келісім
жасады.
Орыс мемлекетімен
экономикалық және
саяси-дипломатиялық
байланыс орнатуға тырысты
Ресей болса қазақ
хандығын Сібір ханы
Көшімге қарсы одақтас
еткісі келді. 1598 жылы
Көшім біржолата
жеңіліске ұшырады
1573 жылы С. Малцев
пен Т. Чебуков бастаған
орыс елшілігі келді
Тәуке хан жоңғарларға қарсы күреске көршілес жатқан қырғыздар мен
қарақалпақтарды
да тартты.
10
Қасым ханның қасқа жолы.
1. Мүлік заңы ( жер дауы, мал- мүлік дауы);
2. Қылмыс заңы ( кісі өлтіру, талау, шапқыншылық жасау, ұрлық істеу);
3. Әскери заң ( қосын жасақтау, қара қазан, ердің құны, тұлпар ат, қара қазан мәселелері);
4. Елшілік жоралары ( майталман шешендік, халықаралық қатынастағы сыпайылық, әдептілік, ибалылық);
5. Жұртшылық заңы ( ас, той, мереке, думан үстіндегі ережелер, ат жарыс, бәйге ережелері жасауыл және т.б.)
Тәуке ханның
«Жеті жарғысы»
1. Жер дауы.
2. Үй іші мен бала тәрбиелеу.
3. Ұрлық –қарлық, барымта.
4. Бір халық пен басқа ру арасындағы дау.
5. Ұлтын жаудан қорғау.
6. Құн дауы.
7. Жесір дауы.
Тәуке хан тұсында қазақ хандығыныңшығыс жағындағы жайылымдарды ойрат-жоңғар феодалдарының басып алуына байланысты жердің тарылуы, мал жайылымдарына орай туындаған жанжалдардан адам өлімінің жиі болуы себепті жер дауын мүлік заңынан, құн дауын қылмыс заңынан бөліп алып, жеке тарау енгізуге тура келді.
“ Жеті жарғының” мазмұны:
1.- “Қанға-қан,мертіктіргені үшін нақ сондай мертіктіру арқылы кек алынсын”.
2. Ұрлық,тонау,зорлық,зинақорлық жасағаны үшін өлім жазасына кесілсін.
3.-Құн төлеу.Ер кісі үшін-1000 қой,әйел үшін-500 қой.
Бас бармақ-100 қой,шынашақ-20 қой.
4. –Сұлтанды немесе қожаны өлтірген адам өлтірілген адамның туыстарына 7 адамның құнын төлейді.
5. –Өзін-өзі өлтіруші зираттан оқшау жерге жерленеді.
6.-Қан араластырушылық өлім жазасына кесілуі тиіс.
7 . –Әке-шешесіне тіл тигізген немесе ұрған ұлын мойнына құрым киіз байлап,қара сиырға теріс қаратып мінгізеді де,ауылды айналдыра жүргізіп,қамшымен дүрелейді:ал қыздың қол-аяғын байлап анасына өз қалауынша жазалауға беріледі.
“ Таң ғажайып жеті саны”
жеті санына байланысты мақал-мәтелдер айту
Би
елші, мәмілегер
заңгер
Би
Шешен
ойшыл
саясаткер,
қоғам қайраткері
Би, ақын
тәрбиеші
Ұлы билер
Төле би
- Ұлы Жүздің төбе биі
- Жамбыл облысы, Шу өзені Жайсаң жайлауында дүниеге келген
- Дулат тайпасының Жаныс руынан
Қазақ мемлекеті тарихындағы атақты саяси қайраткер .
- Жеті Жарғы Заңын жасаушылардың көрнекті өкіл
-«Қарлығаш әулие », «Қарлығаш би» атанған
.
Қазыбек би
-Сыр бойында дүниеге келген.
Арғын тайпасының
Қаракесек руынан.
елші-мәмлегер, дипломат.
- Жоңғар хандығына елшілік, мәмлегерлік жолмен үш рет барған асқан шешен, ел басқарған, дау-жанжалды шешкен .
- Кіші Жүздің биі. Әлім тайпасының Төртқара руынан шыққан
ақыл-ой алыптарының бірі.
12 жасына дейін әкесі Ақшаханның тәрбиесінде болып, ел басқару мен әскери өнерді меңгерген.
-
“ Кім жылдам?”
Қайсы хандардың тұсында төменгі заңдар жинағы жазылды?
А) «Қасқа жолы» -----------------------------
В) «Ескі жолы» ------------------------------
А) «Жеті жарғы» -----------------------------
“ Ойлан, тап”
« Қасым ханның қасқа жолы»
мал- мүлік дауы);
2. Қылмыс заңы ( кісі өлтіру, талау, ұрлық істеу);
3. Әскери заң
4. Елшілік жоралары
5. Жұртшылық заңы ( ас, той,
мереке, думан үстіндегі
ережелер т.б.)
1. Жер дауы.
2. Үй іші мен бала тәрбиелеу.
3. Ұрлық –қарлық, барымта.
4. Бір халық пен басқа ру арасындағы дау.
5. Ұлтын жаудан қорғау.
6. Құн дауы.
7. Жесір дауы.
Тәукенің “Жеті жарғысы ”
Тапсырма:
Тәуке хан, Қасым ханның «Қасқа жолына» толықтырулар, өзгерістер енгізіп , жаңадан екі бөлім қосты. Сол екі бөлімді тап.
1. ------------------- 2. -------------------
Тәуке ханның ел билеудегін ерекшелігін табыңдар:
Қорытынды
27
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт
