Сарматтардың орналасуы Презентация

§28.Сармат   тайпаларының орналасуы.Сармат қоғамы.

Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстар туралы айта отырып, Арал-Каспий теңіздері бойын мекендеген сармат тайпаларының шығу тегі және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру

Сабақтың мақсаты:

Сабақтың түрі:

Жаңа сабақ

Үй тапсырмасы. Сематикалық картамен жұмыс

№

Сұрақтар

1

2

жебе салатын сауыт

Бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі

зерлеу

Әйелдерінің құлағына таққан әшекей зат

3

тәлімді

Төсеніш пен кілемдерді неден жасаған

4

сырға

Суарылмайтын егіншілік қалай аталады

5

жүннен

Қорамсақ деген не

Сематикалық картамен жұмыс .

№

Сұрақтар

1

2

үстем тап өкілдері-нің

Ғұндардың негізгі шаруашылығы

мал шаруа-шылығы

Бағалы заттар кімдердің қабірлерінен табылған

3

полихром-дық стиль

Ғұндардың баспаналары

4

ұры-лар

Өлім жазасына кесілген қылмыскер

5

киіз үй

Ғұндар қолданған стиль

«Ойашар» сәйкестендіру

«Халықтардың ұлы қоныс аударуы» дегеніміз

Ғұндардың патшасы кім

Джузеппе Верди

451 жылы қандай оқиға болды

Византия елшісі Прийск

453 жылы қандай оқиға болды

Ғұн билеушісі Еділ қайтыс болды

Еділ жөнінде кім құнды дерек келтірді

Еділ әскерінің Галлия-Каталаун шайқасы

«Аттила» операсын кім жазды

Мөде

Ғұндардың шығыстан батысқа көшуі

Аты-жөні

А.Марцеллин

Византия елшісі Прииск

Пікірлері

Аттиланың бір замандасы

«Ертелі –кеш ат үстінен түспейді. Маңызды істер туралы кеңесетін болса,кеңесті де атүстінде отырып өткізеді...» дейді.

«Олар соғыстан кейін тыныш әрі қамсыз тіршілік етеді,әркім қолында барымен қанағат етеді» дейді.

«Аттила таңертең үйден шығысымен, есік алдында тұрып ,халықтың мұң-мұқтажын тыңдады,күні бойы әлемнің әр түрлі елдерінен келген елшілерді қабылдады...» дейді.

Жаңа сабақ: Сармат   тайпаларының орналасуы.Сармат қоғамы.

Жаңа сабақтың жоспары:

1.Сарматтардың  орналасқан жері

2.Савроматтар

3.Арал-Каспий теңіздері аралығын мекендеген тайпалар

4.Қоғамдық құрылысы .

1. Сызба арқылы көрсету

Сарматтардың ескерткіштері: Батыс Қазақстан жеріндегі Жайық, Елек, Жем өзендерінің бойында.

Каспийдің жағалауында каспийлер өмір сүрген. Каспий теңізін сол кезде Гиркан теңізі деп атаған

Савромат жөнінде грек, рим тарихшылары Диодор, Үлкен Плиний, Полибий жазып кеткен.

Арал – Каспий аралығын мекендеген

«Сармат» деген жұрттың аты көне дәуір авторларының еңбектерінде б.з.б. 3 ғасырдан бастап кездеседі. Б.з.б. 8 ғасырда савроматтар деп атаған .

2. Сызба арқылы көрсету

Сарматтар б.з.б. 2 ғасырда Батыс Қазақстан жерінен біртіндеп жаулап Қара теңіздің солтүстік аймақтарына дейін жетті

Орталық Азия

Алдыңғы Азия, Солтүстік Кавказ, Парфияға

жаулаушылық жорықтар жасады

Қара теңіз аймағы

Сарматтар

Дах – массагет исседондармен туыстас келеді.

Сарматтар скиф тіліне жақын тілде сөйлеген

Сарматтардың халықның саны б.з.б. 3- 2 ғ.–да 20 мың.

Б.з.б. 2 – 1ғ. –да 10 мың.

Б.з. – дың 1ғ. – да 5 -7 мың.

3. Сызба арқылы көрсету

Арал-Каспий теңіздері аралығын

б. з. б. 1 мыңжылдықта

мекендеген тайпалар

Б.з.б. 248 - 247 жылдары Арсақ қолбасшы дайлардың апарн тайпасынан шыққан

Аршакидтер әулеті билігінің негізін салған.

Гирканияны, Парфияның үлкен бөлігін басып алады

Дайлар ерте темір дәуірінде Маңғыстау түбегін мекендеген бүгінгі Кіші жүз құрамындағы адайлармен байланыстырылады .

Біріншіден, дай және адай деген тайпа атауларының ұқсастығы.

Екіншіден, екеуіде ежелден осы Маңғыстау түбегінде өмір сүрген. Дай атауы адай тайпасының атауымен жалғастық табуы әбден ықтимал.

4.Сарматтардың қоғамдық құрылымы

Ағашқы қауымдық құрылыс ыдырап,мүлік теңсіздігі шықты

Әскери демократия жетілді

Сармат қоғамында әскери демократия әйелдерге де қатысты болды

Тапсырмалармен жұмыс: БАСҚАТЫРҒЫШ.

Диодор, Арсақ, Геродот, Ксеркс, Гиркан, Парфия, сармат.

д

и

р

о

е

о

г

д

а

д

г

о

қ

о

с

т

и

а

р

к

р

р

р

п

а

с

с

ф

к

с

е

к

и

а

а

р

я

н

р

т

м

а

Көп нүктенiң орнына тиiстi сөздердi қойыңдар.

Ежелгi грек тарихшысы Геродоттың

хабарлауынша, савроматтар

____________________ өте жақын тiлде

сөйлеген, қауымдағы

__________________________ тең

саналған.

Савроматтар ____________________,

______________________ туыстас келген.

Дай мен адай арасын кемінде ________ жыл бөліп жатыр.

Көп нүктенiң орнына тиiстi сөздердi қойыңдар .

Ежелгi грек тарихшысы Геродоттың

хабарлауынша, савроматтар

скиф тіліне өте жақын тiлде

сөйлеген, қауымдағы

ерлер мен әйелдер тең саналған.

Савроматтар дах-масагеттермен, исседондармен туыстас келген.

Дай мен адай арасын кемінде 1 мың жыл бөліп жатыр.

Балама тест (иә немесе жоқ).

1. Аршакиддер әулеті билігінің негізін салған сармат тайпасы сақ-массагеттер.

Иә

Жоқ

2. Гиркан сармат дәуіріндегі Каспий теңізінің атауы?

Жоқ

Иә

3. Тарихшы Дидордың айтуынша савроматтар «биік турлардың бауырында» тұрған агипейлермен көрші .

Иә

Жоқ

4. Елімізде сарматтар қоныстанған аймақ Оңтүстік Қазақстан.

Иә

Жоқ

5. Апарндар Б.з.б.248-247 жылдары Парфияны басып алған сармат тайпасы.

Жоқ

Иә

6. Сарматтар скиф тіліне жақын тілде сөйлеген.

Жоқ

Иә

7. Б.з.б. VІІІ ғ.-б.з. V ғ. сармат тайпаларының өмір сүру мерзімі.

Жоқ

Иә

8. Каспий жағалауында өмір сүрген сармат тайпасы исседондар.

Иә

Жоқ

9. "Сармат" атауы көне дәуір авторларының еңбектерінде б.з.б. ІV ғасырдан бастап кездеседі.

Жоқ

Иә

10. Сарматтардың қоғамдық басқару құрылымы әскери демократия.

Жоқ

Иә

Үйге: §40 оқу, мазмұндау.

Тақырып соңындағы сұрақтарға жауап беру.

Сабақ аяқталды.

Бәріңізге рахмет!

Сау болыңыздар!