Сарматтарды? шаруашылы?ы мен т?рмысы

Саба?ты? та?ырыбы:  Сарматтарды? шаруашылы?ы мен т?рмысы

Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: Сарматтарды? т?рмысы, шаруашылы?ы, заттай м?дениеті, ескерткіштері туралы о?ушылар?а мол ма?л?мат беру

Дамытушылы?: О?ушыларды? білімдік де?гейін к?теру, ізденіске, ?здігінен ж?мыс істеу ж?не салыстырмалы талдау жасау?а да?дыландыру.

Т?рбиелік: Б?гінгі м?дени жетістіктерімізді? бастау б?ла?ы – тарихи ескерткіштерді   

 ?адірлеп, жо?ары білімді, адамгершілігі жо?ары жеке т?л?а ?алыптастыру.

Сабы?ты? т?рі:Ізденіс саба?.
Саба?ты? ?дісі: Т?сіндірмелі, Шаталовты? трек- схемалар технологиясы, ?здігінен ж?мыс жасату.
Саба?ты? к?рнекілігі:Интерактивті та?та, карта, слайттар, 6 класс?а арнал?ан мултимедия,
тапсырмалар,Венн диаграммасы.  

Саба?ты? барысы :

І. ?йымдастыру б?лімі

О?ушылармен с?лемдесу, сыныпты  т?гелдеу, саба??а назар аудару.

ІІ. ?й тапсырмасымен ж?мыс:

Балама тест (и? немесе жо?).

1. Елімізде сарматтар ?оныстан?ан айма? О?т?стік ?аза?стан. (жо?)
2. Тарихшы Дидорды? айтуынша савроматтар «биік турларды? бауырында» т?р?ан агипейлермен к?рші. (жо?)
3. Гиркан сармат д?уіріндегі Каспий те?ізіні? атауы. (и?)
4. Каспий жа?алауында ?мір с?рген сармат тайпасы иседондар. (жо?)
5. "Сармат" атауы к?не д?уір авторларыны? е?бектерінде б.з.б. ІV ?асырдан бастап  кездеседі. (жо?)
6. Сарматтарды? ?о?амды? бас?ару ??рылымы ?скери демократия. (и?)
7. Аршакиддер ?улеті билігіні? негізін сал?ан сармат тайпасы са?-масагертер. (жо?)
8. Аландар Б.з.б.248-247 жылдары Парфияны басып ал?ан сармат тайпасы. (и?)
9. б.з.б. VІІІ ?.-б.з. V ?. сармат тайпаларыны? ?мір с?ру мерзімі. (и?)
10. Сарматтар скиф тіліне жа?ын тілде с?йлеген. (и?)

ІІІ. Жа?а саба?: Сарматтарды? шаруашылы?ы мен т?рмысы

Жа?а саба?ты? жоспары:

1. Сарматтарды? т?рмысы.
2. Сарматтарды? шаруашылы?ы.
3. Сарматтарды? заттай м?дениеті.
4. Археологиялы? ескерткіштері.

Т?рмыс ??ымы

Сарматтарды? т?рмысы. К?не деректерде б.з.б. III ?асырдан бастап «Сармат» атауы кездеседі. Б.з.б. ІІ ?асы

1. Кесте ар?ылы т?сіндіру: Сарматтарды? шаруашылы?ы.

                     Сарматтарды? шаруашылы?ы

Сарматтар негізінен к?шпелі мал шаруашылы?ымен айналысты

Жыл?ыны? тебіндеуге ?йренген т?рі ж?не жоры?тар?а мінетін ?азанаттар ?сірілді

Батыс сарматтар отыры?шылы? салт?а к?шті

Сарматтар ?мірінде а?шылы? ?лкен р?л ат?арады

Еділ- Жайы? бойын, ?ара те?із жа?алауын мекендеген к?п б?лігіні? шаруашылы?ында малшылы?пен ?атар егіншілік те ма?ызды орын алды.

                                Зергерлік ?нер жо?ары дамыды

1. Сарматтарды? заттай м?дениеті. Савромат-сармат тайпалары Орталы? Азия мен ?ара те?із ??ірі м?дениеттерін байланыстырды.

Зерттеушілер Бесоба ?орымынан абыз ?йелдер жерленген обаны тапты. Обаны? ішкі ??рылысы б?ренеден салынып, ?стіне тал, ш?п т?селіп, топыра?пен жабыл?ан. Б?л ?абірге жерленген екі ?йел де шал?аларынан жат?ызылып, бастары о?т?стік-батыс?а ?аратыл?ан.

Грек м?дениеті - сармат ?о?амыны? дамуына ?сер еткенін к?рсетеді.

Савромат ескерткіштеріні? зерттелгені  Елек ?зені бойында?ы — Сынтас ?орымы.                                                                                 ?орымда?ы б?л обаны? ішіне ?ш савромат жауынгері жерленген. Екі жауынгерді? ортасында?ыс

 Табыл?ан жері- Атырау облысы Жылыой ауданы

                                                                       Сармат к?семі ?аза? жерінен табыл?ан

                                                                                        екінші алтын адам

                                                                      ?ару-жара?, жебе, ?анжар сыны?тары

                                                                        абыз асатая?ыны? б?ліктері табылды.

                                                                    К?семні? киім-кешегі ?те бай, асыл б?йымдармен,                 

                                                                     алтын ?шекейлермен безендірілген   

                                                                   ?орытынды – Сарматтар жауынгер тайпа,

                                                                          ?нерлі хылы?.       

1.  Археологиялы? ескерткіштері.

Сарматтарды? ескерткіштері бізді? жерімізде Батыс ?аза?стан айма?ында кездеседі. Батыс ?аза?стан жеріндегі ерте темір д?уірі ескерткіштері ?зен ал?аптарына жа?ын орналас?ан. Оны? к?пшілігі Жайы?, Елек, Жем ?зендеріні? бойында.

    ?стіртте зерттелген Б?йте, Тере? ескерткіштерінде адамды жерлеген орындармен ?оса аруа?тар?а арнап ас беру, мінажат жасау ?шін салын?ан ?ибадатханалар да кездеседі. Оларды? ішіне тас т?селген, д??гелектеп салын?ан дуал ??рылыстары, ??рбанды? шалатын тас ?стелдері бар. Айнала адам бейнесіне келетін ді?гек тастар орнатыл?ан. Оларды? саны кейде 30-40-?а дейін жетеді. ?ибадатханалардан от жа?ыл?ан орындарды? белгісі к?п кездеседі. Зерттеушілер пікіріне ?ара?анда дай-массагеттерде от?а табыну р?сімі бол?ан.

Хронологиялы? жа?ынан сармат тайпаларыны? ескерткіштері негізінен ?ш кезе?ге б?лінеді:

                               О?и?а

               Уа?ыты

1. Ерте сармат кезе?і (прохоров)

 б.з.б. ІV – ІІ ?асыр

1. Орта сармат кезе?і (суслов)

 б.з.б. ІІ – б.з-да?ы І ?асыр

1. Со??ы сармат кезе?і

 б.з-ды? ІІ - ІV ?асыр

ІV. Тапсырмалармен ж?мыс. Сематикалы? картамен ж?мыс.

Тапсырмалармен ж?мыс. С?йлемді толы?тыр.

    Обаларда  ___________  жасал?ан ыдыстар да кездесен, біра? б?л ыдыстарды олар ?здері жасама?ан, _____________  елдерінен ал?ыз?ан.

    Сарматтарда __________   ж?не  _________________________   т?рмыспен  ?атар   ____________________ та дамыды.

    Ескерткіштерді? к?пшілігі _________, __________, ________   ?зендеріні? бойында.

    Зерттеушілерді? пікіріне ?ара?анда _______-________________  от?а табыну р?сімі бол?ан.

Жауабы: шыныдан, шы?ыс, к?шпелі, жартылай к?шпелі, отыры?шылы?, Жайы?, Елек, Жем, дай-массагеттерде.

V. Жа?а саба?ты бекіту: ВЕНН диаграммасы. Алтын адам са? пен сармат.

VІ. О?ушылырды ба?алау. Саба??а белсене аралас?ан жекелеген о?ушыларды ба?алаймын.                                   

VІІ.  ?йге тапсырма: §29.  Сарматтарды? шаруашылы?ы мен т?рмысы о?у.

              «Сарматтарды? ?лемдік тарихта алатын орны» та?ырыбына эссе жазу.