ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ИСТОРИИ НА ТЕМУ "jadidlar"

Zarafshon shahar XTB ga qarashli 3- umumiy o`rta ta`lim maktab tarx fani o`qituvchisi Yandashov Akobirning 5- sinflar uchun “Turkiston ma`rifatparvarlari” mavzusidagi bir soatlik dars ishlanmasi 2018-2019 oquv yili

Mavzu: Turkiston ma`rifatparvarlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy : O’quvchilarga Turkiston ma’rifatparvarlari haqida ma’lumot berish

Tarbiyaviy : O`quvchilarni o’zlikni anglash, mustaqillikni qadrlash , uni asrab-avaylash ruhida tarbiyalash ;

Rivojlantiruvchi: Darsliklar, hujjatlar, ko’rgazma

qurollar asosida atoqli arboblar faoliyati va

madaniy yodgorliklariga ta’rif bera olish

malakasini rivojlantirish .

O’tgan mavzuni takrorlash

Yangi mavzu

Guruhlarda ishlash

Darsning rejasi

Tashkiliy qism

Uyga vazifa

Kim haqida so’z yuritilayapti?

Darsni yakunlash

Darsning turi: Egallangan bilimlarni

mustahkamlash, yangi bilim berish

Darsning usuli: ,, guruhlarda ishlash’’ , blits-

so’rov, ,,bingo mashqi’’ “Loto o`yini”, “BBB”usuli

Darsning jihozi: Darslik, daftar, xarita, tarqat-

ma materiallar, rangli rasmlar,

videorolik, slaydlar,kompyuter, televizor.

Darsning borishi va taqsimoti

T/r

Darsning bosqichlari

1

vaqt taqsimoti

Tashkiliy qism

2

Uy vazifasini so‘rash

3 daqiqa

3

4

Yangi mavzuni yoritish

5 daqiqa

Yangi mavzuni mustahkamlash

17 daqiqa

5

15 daqiqa

Darsga yakun yasash va baholash

6

Uy vazifa

3 daqiqa

2 daqiqa

Asosiy tushunchalar: ma`rifat, ma`rifatparvar, jadidchilik, jadidlar, teatr, eski usul maktabi.

Guruhlar

Behbudiy

Munavvarqori

Avloniy

Avloniy

Munavvarqori

Behbudiy

1. Amir Temur davlatining poytaxti.

2. Temuriylar davri me`morchiligining ajoyib na`munasi.

3. Amir Temur turmush o`rtog`I nomi bilan ataluvchi jome masjidi

4. Temuriylarning sulolaviy xilxonasiga aylangan maqbara

5. O`zbek adabiy tilining asoschisi

6. Alisher bilan birga tahsil olgan va keyinchalik hukumdor bo`lgan temuriy

7. Poytaxti Samarqand bo`lgan buyuk saltanatga asos solgan

8. 2000 yilda yurtimizda YUNESKO homiyligiga …. Tavalludining 545 yilligi nishonlandi .

• Buyuk saltanat poytaxti

2. Amir Temurning qarorgohi.

3. Amir Temur turmush o`rtog`I nomi bilan ataluvchi jome masjidi

4. 1403 yilda vafot etgan Muhammad Sulton uchun qurilgan maqbara

5. Forsiyda sherlarini “Foniy” taxallusida yozgan

6. Alishr Navoiyning do`sti.

7. … ma`naviy me`rosining o`zagi samarqanddir.

8. O`z davrining buyuk rassomi Alisher Navoiyning zamondoshi

1. Yer yuzining sayqali deb ulug`langan shahar

2. Temuriylar davri me`morchiligining ajoyib na`munasi.

3. Amir Temur turmush o`rtog`I nomi bilan ataluvchi jome masjidi

4. Amir Temur qabri joylashgan maqbara

5. 15 yoshida sifatida elga tanilgan

6. Alisherni Vazir darajasiga ko`targan hukumdor

7. …. Poytaxt Samarqanda atrofida o`ndan ortiq bog`i- rog`lar barpo ettirdi.

8. U Alisher Navoiyning muruvvati bilan buyuk Minaturachi Rassom bo`lib yetishadi.

Sag`ana

Xilxona

Hirot

minatyura

“ Devoni Foniy”

,,bingo’’

“ Ma`nolar xazinasi”

“ Zafarnoma”

“ Temurnoma”

Ma`rifat

• Ta`lim va tarbiya

• O'z faoliyatlarini bu

orqali kishilarning

ongi va bilimini

oshirish yo`lida

qilinadigan harakat

ishga bag'ishlagan

kishilar esa

ma'rifatparvarlar

deb ataladi.

Jadidlar

• Yurtimizda ma'rifatparvarlik harakati

XIX asr oxiri- XX asr boshlarida vujudga keldi va

u jadidchilik harakati nomi bilan shuhrat qozondi.

Jadidchilik harakatining namoyandalari esa jadidlar

deb atalishgan. Jadidlarni Rossiy mustamlakasiga

aylanib qolgan yurtimizning taraqqiyotda

orqada qolib ketganligi tashvishga solgan.

Ular yurtimizni ozod va obod ko'rishni xohlagan edilar.

O'z davrining atoqli ma'rifatparvari, shoiri, jurnalist, davlatar bobi bo'lgan Avloniy 1878- yilda Toshkent shahrida tug'ildi.

Maktabxona va madrasada ilm oldi. U arab, fors va rus tillarini yaxshi o'rganib oldi.

Yangi usul maktablarining ahamiyatini yaxshi tushunganligi uchun Toshkentda shunday maktabochdi.

O'zi ona tili va adabiyotdan dars berdi. O'quvchilar uchun «Birinchimuallim», «Ikkinchi muallim», «Turkiy guliston yoxud axloq» kabi darsliklar (O'qish kitoblari) yaratdi. «Turon» deb ataluvchi teatr jamoasini tuzdi.

Qator sahna asarlarini, jumladan, Behbudiyning « Padarkush» asarini ham sahnalashtirdi.

Turkiston jadidchilik harakatining asoschisi Behbudiy 1875-yilda Samarqandda tug'ildi. O'z davrining diniy va dunyoviy ilmlarini puxta egalladi. U dastlab Samarqand shahri yaqinidagi bir qishloqda jahon ilm-fani yutuqlaridan saboq berishga mo'ljallangan yangi usul maktabini ochdi. Bu maktab uchun qator darsliklar yaratdi.

Chunonchi, «Savod chiqarish kitobi», «Qisqacha umumiy geografiya», «Aholi geografiyasiga kirish» deb nomlangan darsliklar shular jumlasidan edi. Behbudiy yosh avlod tarbiyasida teatrning ham katta rol o'ynashini to'g'ri baholayoldi.

Shuning uchun sahna asari ham yozdi. Uning «Padarkush» nomli sahna asari katta shuhrat qozondi.

Behbudiy «Samarqand» deb ataluvchi gazeta va «Oyna» deb ataluvchi jurnal ham nashr ettirdi. Ularning sahifalarida yosh avlodni vatanparvar bo'lishga, jahon ilm- fani yutuqlarini puxta egallashga da'vat etdi. Behbudiy, ayni paytda, yoshavlodni Vatan taraqqiyoti yo'lida bir nechta xorijiy tilni o'rganishga ham chaqirdi.

1878-yilda Toshkentda ziyoli oilasida tug'ildi. 1901-yilda Toshkentda yangi usul maktabini ochdi. Yangi usul maktablari uchun «Tovush chiqarib o'qish usuli», «O'qish kitobi», «Yeryuzi» (Geografiya) kabi darsliklar yozdi.

U qoloqlikni qoralab, yoshlarni Yevropa ilm- fanini o'rganishga chaqirdi.

Bu esa mustamlakachi kuchlarga yoqmadi. Shuning uchun ham ular turli uydirmalar to'qib unga tuhmat qilishdi va 1931-yilda otib tashlashdi.

Ozodlik uchun kurashganlar nomi va xotirasi barhayot.

Vatan ozodligi yo'lida halok bo'lganlarning nomi hech qachon unutilmaydi. O'zbekiston mustaqillikka erishgach ularning qutlug' nomlari, sha'nlari to'la tiklandi. Bu ishga shaxsan Yurtboshimiz Islom Karimov rahbarlik qildi. U kishining tashabbusi bilan 2000-yilda Toshkentda «Shahidlar xotirasi» yodgorlik majmuyi bunyod etildi. 2002-yilda esa shu majmuaning tarkibiy qismi sifatida, «Qatag'on qurbonlari xotirasi» muzeyi barpo etildi. Shu tariqa Vatan ozodligi yo'lida halok bo'lganlar xotirasi abadiylashtirildi.

Yangi mavzuni mustahkamlash

• “ Loto” o`yini O`quvchilar doskaga ilingan quvnoq Ayiqcha bochkasidagi savollarni olishadi va javob berishadi.

“ B.B.B” USULI

Bilar edim. Bilib oldim. Bilib olmoqchiman

VI.Darsni yakunlash

Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanadi

VI.Uyga vazifa: o’qish, Turkiston Ma`rifatparvarlari to’g’risida

ma’lumotlar to’plab kelish

VIDEOROLIKDAN LAVHALAR