?л-Фараби шы?ысты? ?лы ойшылы

Үй тапсырмасын тексеру:

Тесттік бақылау жұмысы

• Ұлы Жібек жолы қай ғасырда қалыптасты?

А) б.з.б. ІҮ ғ. Ә) б.з.б. ІІ ғ. соңы Б) б.з. ҮІ-ҮІІІ ғ. В) 1921 ж

2. Ұлы Жібек жол қай елден басталады?

А) Грекиядан Ә) Римнен Б) Ираннан В) Қытайдан

3. «Құнды байлықтар патшалығы» деп аталған ел.

А) Византия Ә) Қытай Б) Үндістан В) Түрік қағанаты

4. Ұлы Жібек жолындағы ең қымбат тауар не болды?

А) Шай Ә) Фарфор Б) Жеміс-жидектер В) Жібек

5. Қаланың қолөнершілер мен егіншілер тұратын бөлігі қалай аталды?

А) Орда Ә) Шахристан Б) Рабат В) Рабат

6. Қай қала қыпшақтардың басты саяси және мәдениет орталығы саналды?

А) Сығанақ Ә) Испиджаб Б) Тараз В) Йасы

7. Отырар қаласы қай ғасырда саяси орталыққа айналды?

А) б.з.б. Ү ғ. Ә) б.з.б. ІІ ғ. Б) ҮІ-ҮІІІ ғ. В) ХҮІ ғ.

8. Қала қанша дуалмен қоршалған?

А) 1 Ә) 4 Б) 2 В) 6

Тесттік бақылау жұмысы

• Ұлы Жібек жолы қай ғасырда қалыптасты?

А) б.з.б. ІҮ ғ. Ә) б.з.б. ІІ ғ. соңы Б) б.з. ҮІ-ҮІІІ ғ. В) 1921 ж

2. Ұлы Жібек жол қай елден басталады?

А) Грекиядан Ә) Римнен Б) Ираннан В) Қытайдан

3. «Құнды байлықтар патшалығы» деп аталған ел.

А) Византия Ә) Қытай Б) Үндістан В) Түрік қағанаты

4. Ұлы Жібек жолындағы ең қымбат тауар не болды?

А) Шай Ә) Фарфор Б) Жеміс-жидектер В) Жібек

5. Қаланың қолөнершілер мен егіншілер тұратын бөлігі қалай аталды?

А) Орда Ә) Шахристан Б) Рабат В) Базар

6. Қай қала қыпшақтардың басты саяси және мәдениет орталығы саналды?

А) Сығанақ Ә) Испиджаб Б) Тараз В) Йасы

7. Отырар қаласы қай ғасырда саяси орталыққа айналды?

А) б.з.б. Ү ғ. Ә) б.з.б. ІІ ғ. Б) ҮІ-ҮІІІ ғ. В) ХҮІ ғ.

8. Қала қанша дуалмен қоршалған?

А) 1 Ә) 4 Б) 2 В) 6

Шығыстың ойшыл ғалымдары

Жаңа сабақ:

Әл-Фараби – Шығыстың

ғұлама ғалымы

«Шын білім - әрдайым ақиқат, анық болатын білім».

Әбу Насыр Әл-Фараби

Шығыстың ойшылдары

Ғалымдар,

туған жылы, жері

Ең

Жүсіп Баласағүн (1030-1090) қарахандар мемлекетінің астанасы Баласағүнда дүниеге келген.

басты еңбегі

Не туралы

«Құтадғу білік» («Құтты білік» - қалай бақытты болу жайындағы ғылым) деген дастанды жазды.

Махмұт Қашқари, толық аты-жөні Махмұт ибн әл-Хусейн ибн Мұхаммед - XI ғасырда Ыстықкөлдің оңтүстік жағалауындағы Барыскан қаасында туған.

Саясат жүргізу, мемлекет баскару, әскери іс, адамдардың өмір сүруі, қайткенде әділетті, бақытты, ақылды, қанағатшыл болу сияқты адамдардың касиеттері жөнінде айтылады.

айтылған?

Қожа Ахмет Йасауи 1104 жылы Түркістан маңындағы Сайрам жерінде дүниеге келген.

«Диуани лұғат ат-түрік» (Түркі тілінің сөздігі) еңбегін жазды.

Орта ғасырлардағы түркі тілдес халықтардың сөздеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарын тауып, ғылыми талдау жасаған. Мұнда түркі тайпаларының шығыстан батыска қарайғы географиялык картасы берілген.

«Диуани хикмат» (Даналык жайындағы кітап).

Әбу Райхан Бируни Мұхаммед Ибн Ахмед (973-1050). Ежелгі Хорезмнің астанасы Қият қаласынын іргесіндегі ауылда дүниеге келген.

Шығармада өзінің бала күнінен 63 жасқа дейінгі өмірін баян етеді. Сонымен қатар қазақ халқының ежелгі мәдениетіне, экономикасына қатысты бағалы деректер келтірілген.

«Астрономиялык кілт», «Асыл тастар», «Өткен буындардың ескерткіштері», «Үндістан», «Масуд таблиқалары».

Ол дүниенің гелиоцентристік жүйесін Коперниктен 500 жыл бұрын,денелердің жерге

тартылысын Галилейден және Ньютоннан 600 жыл бұрын айтқан.

  (870, Отырар қаласы — 950, Сирия, Шам)

Әбу Насыр Мұхаммед ибн Узлағ Тархани

Ұлы ғалым, ойшыл философ, математик, астролог, музыка теоретигі. Әскербасының отбасында дүниеге келген. Әбу Насыр Әл-Фараби — түркі ойшылдарының ең атақтысы, ең мәшһүрі, “Әлемнің 2-ұстазы” атанған ғұлама. Оның заманы “Жібек жолы” бойындағы қалалардың, оның ішінде Отырардың экономикасы мен мәдениетінің дамыған кезіне дәл келеді. Әбу Насыр Әл-Фараби Орта Азия, Парсы, Ирак, араб елдері қалаларына жиһанкездік сапарлар жасап, тез есейді. Ол жерлерде көптеген ғұламалармен, ойшыл-ақындармен, қайраткерлермен танысып, сұхбаттасты. Тарихи деректер бойынша 70-ке жуық тіл білген. Өздігінен көп оқып, көп ізденген ойшыл философия, логика, этика, метафизика, тіл білімі, жаратылыстану, география, математика, медицина, музыка салаларынан 150-ге тарта трактат жазып қалдырды.

“ Білім шыңы”

12

11

Оқу-білім іздеп қай

Ол негізгі білімді даңқты

қай кітапханадан алады?

елдерге сапар шекті?

9

10

Әл-Фараби меңгерген

Әл-Фарабимен қатар шыққан

ғылым салалары.

қандай ғалымдарды білесіңдер?

8

7

Әбу Насыр әл - Фараби

Әбу Насыр әл-Фараби

қай тілдерді меңгерген?

еңбектерін ата?

5

6

Әбу Насыр әл - Фараби

Әл - Фарабидің

қай жылдары өмір сүрді?

толық аты - жөні

3

4

  Алғашқы білімін қай

Отырар қаласын кезінде

қалай атаған?

қалада, қандай тілде алады?

2

1

Неліктен біз әл-Фарабиді

екінші ұстаз деп атаймыз?

Әл-Фараби кім?

Әл-Фараби мен оның замандасы Мұхамед Қайдар Дулати жайлы аңыз әңгіме

Мұхамед Қайдар Дулати бірде Әл - Фарабиге: - Алдыңда сан тарау жол жатыр. Бірі - бақытқа, бірі - атақ-даңққа, бірі - өнер-білімге, бірі - байлыққа апарады. Қайсысын таңдар едің?- депті. - Әрине, өнер-білімге апарар жолды. - Неге? - Бақыт та, абырой-даңқ та, байлық та тек қана өнер-білімде – депті.

Балалар егер сендер мектептегі түрлі шараларға қатысып, сабақтарыңызды жақсы оқып, білімді болсаңыздар, осы алған білімдеріңіз сіздердің жарқын болашақтарыңның кепілі болмақ.

Кәне, балалар, кім өнер - білім туралы мақал - мәтел біледі?

Әл - Фараби бабамыздың аты 1000 жыл болса да өшкен жоқ. Себебі, оның артында қалдырған білімі, үлкен ғылыми мұрасы бар. Сонымен, балалар, адамның байлығы да, бақыты да, атақ- даңқы да, ол - білім. Білім – таусылмайтын байлық.

Үй тапсырмасы:

• Әл-Фараби – Шығыстың ғұлама ғалымы.

2. Қоысмша материалдарды пайдалана отырып, Отырар кітапханасы туралы шағын

әңгіме жазып келу.