?ыпша?тар мемлекеті

Қыпшақ мемлекеті

Сабақтың мақсаты:

• Қыпшақтардың шығу тарихы, этностық құрамы жөнінде оқушыларға толық мағлұмат беру;
• Оқушылардың шығармашылық, өз бетімен жұмыс, талдап-сараптау,ойын жүйелі жеткізе білу қасиеттерін дамыту.
• Тарихи санасы қалыптасқан, қызығушылығы жоғары тұлға қалыптастыру; Ұлтжанды, білімді азамат тәрбиелеу

Үй тапсырмасы бойынша жұмыс

Тарихи сандармен жұмыс

1.Түрік қағантының Батыс және Шығыс болып екіге бөлінген уақыты?

А) 552 В) 603

2.Атлах шайқасы болған уақыт?

А) 751 В)756

3.Қарахан мемлекетінің негізі қашан қаланды?

А) 940 В) 1141

4.Сары түргештер мен қара түргештер арасындағы соғыс неше жылға созылды?

А) 15жыл В) 20 жыл

5.М. Қашқаридың дерегіне қарағанда оғыздар неше тайпадан тұрған?

А) 12 В) 24

6. Ерте орта ғасырларда Қазақстан жерінде қанша мемлекет өмір сүрген?

А) 7 В) 5

Блум таксономиясы

Шарттары

Тапсырма

Білу. Білім

Түсінік,саралау, мысалдар

Қай жылы болды? Қайда болды? Қалай болды? Жаңадан қандай білім алдың?

Түсіну.Ұғу

Берілген білімді түсіндің бе? Немен дәлелдейсің? Басты идеясы қандай?

Қолдану

Құрылымы қандай?Салыстыру, топтау, түрлендіру. Қабылдаған біліміңді саралай біл, маңызын дәлелде?

Талдау

Құрылымы қандай?Салыстыру, топтау, түрлендіру. Қабылдаған біліміңді саралай біл, маңызын дәлелде?

Топтау

Алған білімді жинақтау.Өз шешіміңізді көрсетіңіз. Баламасын табу. Жүйелеу

Баға

Өзіндік баға беру. Ең маңыздысы? Жетістіктерін айту. Сәйкестігі қандай? Қаншалықты дұрыс. Өз ойыңыз?

Қыпшақтар мемлекеті

Қыпшақ — қазақ халқының, басқа да бірқатар түркі халықтарының негізін құраған ежелгі  тайпа , орта ғасырларда Қазақстанды, Орта Азия мен  Шығыс Еуропаны  мекендеген аса ірі ұлыстардың бірі.

№

Кезеңдері

1

Оқиға мен нәтижесі

IV ғасыр

2

Қыпшақтар ғұндар бірлестігінде болды

IV-VII ғасырлар

3

Яньто тайпаларын басып алып, сеяньто атты жаңа бірлестік құрды

VI ғасырдың ортасы

4

Түрік қағанатының қол астында тәуелді болды.

VII ғасырдың басында

5

6

Қыпшақтар Монғолияның терістігіндегі он-теле немесе он-оғыз тайпасынан құрылған бірлестікті басқарды.

630 жылы

7

759 жылы

Қыпшақтар (сеяньто) Өтікенде өздерінің Сир (Қыпшақ) мемлекетін құрады

8

ІХ ғасыр

«Қыпшақ» сөзі көне түрік жазба деректерінде Мойыншор құлпысында кездеседі.

9

Араб саяхашысы Йбн Хордад бектің VIII ғасырға жататын түркі тайпаларының тізімінде қыпшақ сөзі жазылған.

VIII ғасыр

10

Қыпшақтар Орталық Қазақстанда қоныстанады. Қыпшақтар Қимақ қағанатының құрамына кіреді.

ХІ ғасырдың екінші жартысы

ІХ-Х ғасырла

11

М.Қашғари жасаған картада қыпшақтар Ертістен бастап Еділ өзеніне дейінгі жерді, тіпті Маңғыстау түбегін де иеленген.

1096 жылы

12

Қыпшақтар Хорезмге шабуыл жасаған.

ХІ ғасыр

Орыс жылнамаларында қыпшақтарды половецтер деп атаған

ХІ ғасырдың басы

13

Сырдарияның төменгі ағысы мен Арал бойындағы оғыздарды жеңіп, жерін кеңейтіп, санын көбейтіп отырды.

ХІ ғасыр

Алтай мен Ертістен бастап Карпат пен Дунайға дейінгі Ұлы Даланы мекендегендер «қыпшақтар» деп аталды

Қоныстануы. Картамен жұмыс

Саған таныс ұғымды түсіндір.

Білімді игеруге бағытталған 6 қадам

Бағалау

Сонымен қазақ тарихындағы қыпшақтардың рөлі қандай?

Жинақтау

Батыс Дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?

Талдау

Қолдану

Шығыс Дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?

Қазақстанның ішкі аудандарын мекендеген қыпшақтар қалай аталды?

Қай жерлер қай кезден бастап Дешті Қыпшақ деп атала бастады?

Түсіну

“ Мазафатт әл-ғұз” атауы қандай мағына береді?

Білу

“ Дешті” сөзі парсы тілінде қандай мағына береді?

Қыпшақтардың этностық құрамы

Батыс Дешті Қыпшақ

Шығыс Дешті Қыпшақ

Ел-бөрілі руынан шыққан хан әулеті басқарған

• 16 тайпа

Тоқсоба руынан шыққан хан әулеті басқарған

• 11 тайпа

Рефлекcия

• гүл

бұтақ

• тамыр

Осы гүл суретін бүгінгі сабақпен қалай байланыстыруға болады?