Қазақ жүздерінің шығуы. Қазақ халқының этностық құрамы.
Білімділік: Қазақ халқы этногенезі, этносаяси аумақтың тұтастығы туралы және қазақ жүздерінің шығу, қазақ халқының этностық құрамы мен бұлардың қандай тарихи оқиғалармен байланыстылығы туралы оқушыларға толық түсінік беру.
Бастау акциясы
Қазақ халқының қалыптасу процесі қашан басталды?
Б.з.б. ІІ-І
М.ж.
Б.з.б. І
М.ж
Б.з. ІІІ ғ
XV-XVIғғ
Алтын орданың құлауы.
Үш жүздің бірігуі.
Шаруашылықтың дамуы.
Қазақ хандығының құрылуы.
Қазақ халқының қалыптасуының соңғы кезеңі?
Б.з.бVIII –б.з.Vғғ
X – XIIIғғ
XIV – XVғғ
XV – XVIғғ
«Қазақ » атауының бастапқы тараған жері қай аймақ болып есептеледі?
Шығыс-Дешті қыпшақ
Батыс-Дешті Қыпшақ
Жетісу.
Оңтүстік Қазақстан.
«Қазақ» атауын Жетісуға көшіп кетуші Жәнібек пен Керей бастаған саяси топтың аты ретінде, әуелі «өзбек-қазақ» кейін «қазақ»түрінде қолданған деген пікірді жазған ортағасырлық тарихшы?
XII-XVғғ түркі тілдерінде жазылған деректерде«қазақ»сөзінің мағынасы қандай болған?
Ержүрек кезбе
Еркіндік аңсаушы, батыл
Әскери, көшпелі
Батыр, ержүрек
Қазақ этносының өзіне тән материалдық және рухани мәдениеті қашан қалыптасты?
XVғғ
XIV – XVғғ
XV – XVIIғғ
XV – XVIғғ
Жаңа сабақ
Жоспар
І. Қазақ жүздерінің шығу тарихы
ІІ.Жүздік құрылым
а) Ұлы жүз
б) Орта жүз
в) Кіші жүз
Жүз–тарихи – шаруашылық және географиялық аймақ, белгілі рулық топтың территориясы. Жүз – бөлік, тарап мағынасын білдіреді. Үш жүз географиялық орны мен климатының айырмашылығымен ерекшеленеді.
Тапсырма: Сәйкестендір
Ғалымдардың
аты- жөні
Пікірлері
Ш.Уәлиханов
“Қазақ жүздерінің пайда болуына географиялық фактор әсер етті, табиғи - географиялық жағдайға икемделу және аумақтық оқшаулану жүздердің мәдени – шаруашылық ерекшеліктерін қалыптастырды”
Н.А.Аристов
“Жүздердің құрылуына табиғи - географиялық себептермен қатар саяси оқиғалар әсер етті, жекелеген ордалар ерекше саяси одақтар ретіндеXVIғ аяғында қалыптастырды”
В.В.Бартольд
“Алтын Орда мемлекетінің ыдырау кезінде қазақтар өздері көшіп жүретін жерлердегі өз құқықтарын қамтамасыз ету үшін осындай үлкен одақтар құрған”
М.П.Вяткин
“Қазақ елі, жері үш жүзге монғолдарға дейінгі кезеңде –X – XIIғғ бөлінді”
С.Аманжолов
“XVIғ ІІ жартысында ұлыс жүйесі біртіндеп жүздерге ауысқан”
Т.Н.Сұлтанов
“Жүздерге бірігу жоңғар шапқыншылығы кезінде шыққан”
Саяси басқару
ортақтастығы
Ішкі аумақтық
тұтастық
Қазақ жүздерінің
ішкі белгілері:
Этностық
тұтастық
Шаруашылық-
мәдени
бірлік
Қазақ жүздерінің шығу тарихы
Қадыр
Қазақ
Ақарыс
Бекарыс
Жанарыс
Орта жүз
Кіші жүз
Ұлы жүз
Қотанбайдың үш баласы
Алшын
Үйсін
Болат
Қотанбайдың үш баласы Оңтүстік Қазақстанда Сырдарияның бойын үшке бөліседі
Кіші жүз
Орта жүз
Ұлы жүз
І – топтың тапсырмасы
Жүздер
Кіретін тайпалар
Ұлы жүз
Географиялық орналасуы
Ұраны
ІІ– топтың тапсырмасы
Жүздер
Кіретін тайпалар
Орта жүз
Географиялық орналасуы
Ұраны
ІІІ– топтың тапсырмасы
Жүздер
Кіретін тайпалар
Кіші жүз
Географиялық орналасуы
Ұраны
Билер
І топ
ІІ топ
Төле би
ІІІ топ
Қаз дауысты Қазыбек би
Әйтеке би
Төле би (1663- 1756жж)
Қаз дауысты Қазыбек би
(1667– 1764жж)
Әйтекeби (1682– 1766жж)
Бекіту: Викториналық сұрақтар. “Сұрақ бізден – жауап сізден” ойыны
Қазақ халқының болып қалыптасу процесі қашан аяқталды?
“ Жүз” деген атау қандай мағына береді?
Ұлы жүздің рулары қандай тайпалар
Қазақ халқының қалыптасуына орта ғасырда қандай мемлекеттер әсер етті?
Қай тарихшы қазақ атауы “Өз мемлекетінен тайпа руынан бөлініп, жеке өмір сүруші адам ” деген мағынаны білдіреді деп айтқан?
Қазақ халқының қалыптасуының 1 – ші кезеңі:
Ұлы жүз қай атадан тарайды ?
Орта жүз руларын ата?
Қазақ халқының құрамына кіретін тайпалар?
Үш жүзге ортақ болған тіл?
Қазақ халқының негізгі шаруашылығы қандай?
Үш жүздің бір – бірінен айырмашылығы неде?
Орта жүздің территориясы?
Орта жүз қазақтың қай баласынан тараған?
Кіші жүз территориясы?
Кіші жүз қазақтың қай баласынан тарады?
Жетіру, Әлімұлы, Байұлы қай жүзді құрайды?
Кіші жүз руларын атаңыз?
Үш жүздің құрамына қанша ру – тайпа енген?
Жүздер қашан құрылған?
XVII – XVIII ғғ. Үш жүзде шамамен қанша адам болған
Үй тапсырмасы
Қазақ жүздерінің шығуы. Қазақ халқының этностық құрамы - Мазмұндау
