ЮКО ОСШ "Сырдария"

Қош келіпсіздер

Психологиялық

АХУАЛ

Тәуелсіз елімізге 25 жылдығына

жақсы тілектер айту

Топқа бөлу

" Білімдінің көзі ашық"

Сұрақ – жауап арқылы

үй тапсырмасын сұрау

Қарақытай мемлекетін құрған

орталық-азиялық тайпа ?

?

Қидандар

Елюй Даши бастаған 40 мың

түтін қидандар қай жерге

келіп қоныстанады?

?

?

Жетісу жеріне

ЛЯО мемлекеті қай

жылдарды қамтиды?

?

924-1125жж

Ғұз ордасын кімдер құрады?

?

Елюй Даши

Қарақытайларда өзіндік мұрагерлік

ерекшеліктері болған. Қандай ?

?

Ер адамдар ғана емес, әйелдер де мұрагер болған

Отырар, Тараз қалаларында

алым –салықты кімдердің

адамдары жинап отырған?

?

Гурханның

Ірі қалалар әкімі гурханға жыл

сайын не беріп отырған?

?

Харадж

Ходжент жанында Қарахан әскерлеріне

ойсырата соққы береді, қай жылы?

?

1137ж

1210 жылы Хорезм шахы кімдерге

қарсы шығады?

?

Қарақытайларға

Қарақытайлар екі жақтан

шабулға ұшырап қай құлайды?

?

1213

Ретсіз

қойылған

әріптер

ҚДАОМҒҚЫ

ЫҰЛСҚРЫ

Қыпшақ

хандығы

Жигсо әдісі

І топ Қыпшақтардың қоныстанған жерлері,

этникалық құрамы

ІІ топ Қоғамдық құрылысы

ІІІ топ Саяси жағдайы, шаруашылығы

(Әдісімен жаңа сабақты меңгерту)

Қыпшақ бірлестігіндегі түрік тілдес тайпалар:

• Қимақ
• Оғыз
• Құман
• Ежелгі башқұрт

• XIIғ бастап Арал маңындағы
• Қаңлылар
• Қарлұқтар
• Жіліктер қосылған.

Еуропа саяхатшысы Плано Карпинидің “қаңлылар

қыпшақша сөйлейді екен” дегені толық дәлелдейді.

Қыпшақ халқының қалыптасуы

Дешті Қыпшақта (Қыпшақтар даласында ) қыпшақ халқының қалыптасуы заңды құбылыс еді.Бірақ монғол шапқыншылығы бұған үлкен нұқсан келтірді. Сөйтіп Қазақстанда біріңғай халық болып қалыптасу құбылысы XV ғ дейін кешеуілдеді.

Жалпы қыпшақтардың этникалық құрамы екі бөліктен тұрады

• Батыс бірлестігі

11 тайпадан тұрады:

елбөрілі, тоқсоба,

йетиоба, дурут

• Шығыс бірлестік

16 тайпадан тұрады:

8 негізгі , 8 ұсақ тайпалық бөлімшелер.

Ең беделдісі бөрілер болған.

Қыпшақ хандары осы тайпадан шығып отырған.

2. Қыпшақтардың қоғамдық құрылысы

Қытай тарихшысы Жүзжани бөрілерді хан әулиетінің тайпасы деп атаған.

Хандық биліктің орталығын “орда” деп атаған.

Әскери басқару жүйесі бойынша оң және сол қанат болып бөлінді.

Әскери басқару жүйесі екіге бөлінген

• Оң қанаттың күші және беделі басым

• Сол қанаттың орталығы Сырдария өзені бойындағы Сығанақ қаласы

орталығы Жайық өзені бойындағы Сарайшық қаласы

Екі қанатқа бөлу билікті мызғытпай ұстап отыру үшін жасалған еді.

3. Қыпшақ хандығының саяси жағдайы

Қыпшақтар Хорезм елімен қатынасты жақсартуға тырысады.

Хорезм билеушілері Текеш пен II Мұхаммед қыпшақ ханы Қадыр Букехан мен оның жиені Алып-Деректің арасындағы билік үшін таласты пайдаланып,Сығанақ қаласын басып алуды ойластырады. Текеш Отырарды билеп отырған Алып-Деректің әскерін өз жағына шығарып, қаланы жаулап алды.

Билік үшін бәсеке тек монғолдар екі елді де жаулап алғаннан кейін ғана біржола тынады.

4. Қыпшақтардың шаруашылығы

• Мал шаруашылығы (төрт түлік)
• Тұрмыстық кәсіп ( қолөнер .зергерлік)
• Аң аулау шаруашылығы
• Егін шаруашылығы

“ Өз жартыңды тап”

?

Сыни сұрақтар

1.Қыпшақтардың этникалық құрамы VII-VIII ғғ

қалыптаса бастаған

2. Қыпшақтардың батыс бірлестігі 16 тайпадан тұрады

3.Хандық биліктің орталығы Орда деп аталады

4.Күші және беделі басым оң қанаттың ордасы

Жайық өзені бойындағы Сығанақ қаласының орнында болса,

ал сол қанаттың орталығы Сырдария бойындағы Сарайшық

қаласында орналасты

5.Орыс деректерінде қыпшақтарды кундар деп атаған

6.Қыпшақтар негізінен мал шаруашылығымен айналысты

Сыни сұрақтар

1.Қыпшақтардың этникалық құрамы VII-VIII ғғ

қалыптаса бастаған(иә)

2. Қыпшақтардың батыс бірлестігі 16 тайпадан тұрады(жоқ)

3.Хандық биліктің орталығы Орда деп аталады(иә)

4.Күші және беделі басым оң қанаттың ордасы

Жайық өзені бойындағы Сығанақ қаласының орнында болса,

ал сол қанаттың орталығы Сырдария бойындағы Сарайшық

қаласында орналасты(жоқ)

5.Орыс деректерінде қыпшақтарды кундар деп атаған(жоқ)

6.Қыпшақтар негізінен мал шаруашылығымен айналысты(иә)

Рефлексия

Оқушылардың аты жөні

Білімдінің көзі ашық

Тапсырмалар

Жигсо

Өз жартыңды тап

Сыни сұрақтар

Бапғалау кретерилері

“ 5”-10-13

“ 4” – 6-9

“ 3”- 3-6

Үйге тапсырма: “Түбі бір түркі тайпалары”

тақырыбына эссе жазу

Назарларыңызға рахмет