А? орданы?, Мо?олстанны?, ?біл?айыр ханды?ыны?, Но?ай Ордасыны? мемлекеттік – ?кімшілік ??рылысы

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі:

Қазақстан жерінде өмір сүрген мемлекеттердің әлеуметтік құрылысы, жерге меншік қатынастар, салықтар мен міндеткерліктер, мемлекеттік-әкімшілік құрылысы жөнінде түсінік беру.

Дамытушылығы:

Оқушылардың тарихи оқиғалар жөнінде өз көзқарастарын қалыптастырып, ой қорытуға дағдыландыру. Түрлі тірек-сызбалар мен тапсырмалар арқылы оқушылардың тарихи танымын кеңейту.

Тәрбиелілік:

Өз елінің тарихын білумен қатар, құрметтеуге, ұлтжандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс – тәсілдері:

Тірек – сызба, түсіндіру, баяндау.

Сабақтың көрнекілігі:

Қазақстанның картасы, тірек – сызба, кесте.

Сабақтың барысы:

• Ұйымдастыру кезеңі.
• Үй тапсырмасын сұрау.
• Жаңа сабақ.
• Бекіту.
• Қорытындылау.
• Бағалау.
• Үйге тапсырма.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

Мемлекет атауы

Өмір сүрген кезеңі

Алтын Орда

Орналасқан жері

Ақ Орда

Астанасы

Моғолстан

Мемлекет билеушілері

Әбілқайыр хандығы

Ноғай Ордасы

ІІІ. Жаңа сабақ.

Ақсүйектер, сұлтандар

Қараша, қара кісі, шаруа, бұқара (құлдар мен күңдер)

Билер, байлар, шонжарлар, батырлар, ақсақалдар (төре, оғландар)

Ақ орда

Сібір хандығы

Қазан хандығы

Алтын орда

Қырым хандығы

Астрахан хандығы

Ноғай ордасы

Шыңғыс хан ұрпақтары

Хан

Ел билеуші

Саясаткер

Әскердің жоғарғы басшы

Нақыл сөз, өсиет , шешендік өнер

Яса “жасақ”

Әскери азаматтық іс, жалпы заң, жаза

Ұлы хан

Құрылтай

/ең жоғарғы жиын/

«Яса»

заң жинағы

Хан кеңесі /мемлекеттік

істер шешілді /

Ішкі саясат

Сыртқы саясат

Би қызметі

Хан тұқымдары, ұлысбектер, әмірлер мен бектер, билер

Ж

Е

Р

И

Е

Л

Е

Н

У

Д

І

Ң

Т

Ү

Р

Л

Е

Р

І

Мемлекеттік жер

Ханның қарамағындағы жерлер

Негізгі түрлері

Інжу

Хан тұқымдарынан жасау ретінде алынған жер

Дін иелерінің қарамағындағы жерлер

Вакф

Шаруалардың мүліктік жерлері

Иқта

Әскери немесе мемлекеттік басқару ісінде ханға адал қызмет істегені үшін берілетін жер

Мүліктік жер

Әскерді

қамтамасыз ету

Тағар

Зекет

Мұсылмандардың кемтарларға

С т

А ү

Л р Ы л Қ е Т р Ы і Ң Ь

Құшыр

Жан басы

Харадж

Жер, егін

Жер көлеміне

Баж

Жер, егін

Қалан

Р/с

1

Жаңа сөздер

Құрылтай

2

Атқарған қызметі

Яса «Жасақ»

3

Ең жоғарғы жиын жылына 1рет шақырылды.

Тағар

4

Заң жинағы

5

Әскердіазық-түлікпен қамтамассыз ету үшін жиналатын салық

Құшыр

Қалан

6

Мал өсірушілерден жиналатын негізгі салық

Зекет

7

Жер көлеміне байланысты төленетін салық

Харадж

8

Мұсылмандардың кемтарлар үшін мешітке беретін салығы

Баж

9

Отырықшылардан алынатын жер салығы

10

Ұлысбек

Отырықшылармен егінші аймақтардан алынатын жер салығы

Атабек

11

Әскер басқаратын,дипломатиялық қатынас жасайтын лауазымды адам

Көкілташ

12

Хан баласы –мұрагердің тәрбиешісі

13

Наиб

Мұрагердің «тел бауыры»

Жасауыл

Жастайынан сайланған хандарға ақыл- кеңес беруші

14

Жиын-той мерекелерде тәртіп,салт-дәстүрдің сақталуын қадағалаушы

Ішік аға басы

15

16

Инақ

Сарай қызметінің басшысы

Миршикар

17

Хан кеңесі

Даруға

18

Ханның аңшылық ісін басқарушы

Вакф

Алым-салық жинап ,тәртіпті қадағалаушы

19

Дін иелерінің жерлері

Иқта

Мемлекеттке адал қызмет атқарғандарға сыйға берілген жер

Дискуссиялық өрнек. Келісемін /Келіспеймін

1.Хандық билік мұрагерлік жолмен берілді

2.Хан кеңесшісінің уәзірі болған жоқ

3.Қарапайым халық қараша деп аталды

4. « Інжудің мағынасы « Жасау »

5.Салықтардың халыққа әсері болған жоқ.

6.Тағар,құшыр ,зекет егін салығы

7. « Ұлыс » сөзі « ел » деген мағынаны білдіреді.