8-сынып. ?аза?стан тарихы
Саба?ты? та?ырыбы: § 9. Абылай хан билігі т?сында?ы ?аза? ханды?ы
Саба?ты? ма?саты:
- О?ушыларды Абылайды? ?мірі ж?не ?ызметімен таныстыра отырып, аса ірі мемлекет ?айраткері, дипломат, ?олбасшы бол?анды?ын к?рсету. Абылайды осындай д?режеге к?терген деректерді ашу;
- ?осымша ?дебиеттерді пайдалана отырып, о?ушыларды ?здігінен ж?мыс істеуге т?рбиелеу;
- Абылай хан бейнесі ар?ылы о?ушыларды Ота?на деген с?йіспеншілік, адалды?, табандылы? рузында т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас
Саба?ты? ?дісі: интерактивті
К?рнекілік: карта, сызба
Негізгі т?сініктер: саяси ж?не мемлекеттік ?айраткер, ішкі ж?не сырт?ы саясат, ?аза? ханды?ыны? Ресеймен, Жо??ариямен, ?ыз?ыздармен ?арым-?атынасы.
Саба?ты? барысы:
- ?йымдастыру кезе?і
- О?у ??ралын тексеріп т?гелдеу
- «Хабар» /ел жа?алы?тарынан./
- О?ушы зейінін саба??а аудару
?й тапсырмасын с?рау:
«XVIII ?. ортасында?ы ?аза?стан» ж?не «?аза?-?алма? ?атынастары» та?ырыптары бойынша с?ра?тар ?ою.
1. Картамен ж?мыс:
- Картадан Баш??ртстанны? ?айда орналас?анын к?сеті?дер. Баш??ртстанны? мемлекеттік ??рылымы ж?нінде не білесі?дер?
- ?алма? ханды?ыны? географиялы? орналасу ерекшеліктері. ?алма? ханды?ыны? пайда болу тарихы.
- ?алма? билеушілерінен кімдерді білесі?дер?
- XVIII ?асырды? ортасына ?арай Кіші ж?зді? жа?дайы неліктен шиеленісіп кетті?
- ?аза?стар мен баш??рттар арасында?ы ?арым-?атынасты? ерекшеліктері ж?нінде не білесі?дер?
Тарихи т?л?а
Жылдар
О?и?алар
Н?ралы
1771
Еділ ?алма?тарын Жо??ария?а бастап бар?ан ?алма? билеушісі
Батырша
10 шілде, 1749
?біл?айыр ханны? баласы. Патша ?кіметі оны Кіші ж?з ханы етіп ресми т?рде бекітті
Неплюев
1765
Генирал-поручик, Сібір шебіні? ?олбасшысы, Ертісті? дала жа?ынан 10 ша?ырымды? белдеу орнатуды межеледі.
Шпрингер
1697
Орыс патшасы, Аюкені ресми т?рде Еділ ?алма?тарыны? ханы етіп бекітіп, Ресейді? о?т?стік-шы?ыс шекараларын ?ор?ауды тапсырды.
І Петр
1742
1754
Орынбор ?лкесіні? губернаторы, ?аза?старды к?ршілес баш??рттармен, ?алма?тармен жауластыру саясатын ж?ргізген
Убашы
1755
Баш??рттарды? Ресейді? отаршылды? саясатына ?арсы ?лт-азатты? к?терілісіні? негізгі басшысы.
- Орта ж?зде жер м?селесіні? шиеленісуі неліктен болды?
- ?аза?стар Еділ ?алма?тарын тал?андауда неліктен шешуші р?л ат?арды?
(Саба?та хронологиялы? кестені пайдалану о?ушылар?а о?ыл?ан тарихи о?и?аларды тере? ме?геруіне, оларды? себеп-салдарлы? байланыстары мен за?дылы?тарын ме?геруге тарихты ?ылыми т?сінуге к?мектеседі.)
- Карточкалармен ж?мыс.
№1 тапсырма. «Тарихи т?л?а».
-Т?мендегі тарихи о?и?алар мен о?ан ?атысты тарихи т?л?аларды рет-ретімен ?ойып шы?ы?дар.
№2 тапсырма. «?аза?стан XVIII ?. ортасында» деген та?ырып бойынша тарихи о?и?аларды? хронологиялы? тізбесін жасау:
1748ж.-
1740-1755 жж.-
1752-1755 жж.-
1765 ж.-
1771 ж.-
№3 тапсырма. «?аза? –?алма? ?атынастары» та?ырыбы бойынша тарихи о?и?аларды? хронологиялы? тізбесі:
1628 ж.-
1697 ж.-
1723 ж.-
1726 ж.-
1771 ж.-
Жа?а та?ырыпты о?ытуды? жоспары:
- Абылай-аса к?рнекті саяси ж?не мемлекет ?айраткері.
- Абылай ханны? ішкі саясатыны? ерекшеліктері
- Абылай т?сында?ы ?аза? ханды?ыны? сырт?ы саясатыны? негізгі ба?ыттары.
- Абылайды ?аза?стан тарихында?ы орны.
І. ?мірбаяны. Абылай т?л?асыны? ?алыптасуы:
«?білманс?р-Сабала?-Абылай».
?осымша деректерді? (?деби шы?армалар, ?ылыми-к?пшілік ?дебиет, кинофильмдер, деректі хроника, т.б.) к?мегімен о?ушыларды пбылай ханны? ?мірбаянымен таныстыру.
№1 тапсырма. Абылайды? ?мірбаяны.
- Абылай ?андай ?асиеттермен ерекшеленді?
- ?алай ойлайсы?дар, Абылайды? балалы? ша?ы ж?не жасты? кезе?дері белгілі о?и?алар?а с?йкес келмегенде т?л?а ретінде ?алыптасар ма еді?
- Абылайды? ?андай ?асиеттері сендерге ?найды?
ІІ. Абылай ханны? мемлекеттік ?ызметі.
№2 тапсырма. Абылайды? ішкі саясаты.
Та?ырыпты о?и отарып, мына с?ра?тар?а жауап бері?дер:
- Абылай ?зіні? ішкі саясатында алдына ?андай ма?сат пен міндет ?ойды?
- Абылайды? ?зі билеген кезе?де ж?ргізген реформаларын к?рсеті?дер, оны? ?аза? ханды?ыны? саяси ж?не экономикалы? ?міріндегі ма?ызын аны?та?дар.
ІІІ. Абылайды? сырт?ы саясатыны? негізгі ба?ыттары.
№3 тапсырма. Та?ырыпты о?ып, кестені толтыры?дар.
?аза?-орыс ?атынастары
?аза?-жо??ар ?атынастары
?аза?-?ыр?ыз ?атынастары
№4 тапсырма:
Та?ырыпты о?ып, т?мендегі с?ра?тар?а жауап бері?дер:
- Абылай ?зіні? сырт?ы саясатта жоспарла?ан барлы? істерін ж?зеге асыра алды ма?
- Б?л шаралар ?андай н?тиже берді?
- Абылайды? саясатына сендер ?андай ба?а бересі?дер?
IV. Абылайды? есімі ?аза?стан тарихында ?андай орын алды? (Б?гінде Абылай тек ?йгілі хан ?ана емес, оны? есімі т?уелсіздік пен бірлікті? символы)
Саба?ты бекіту: Та?ырып со?ында?ы с?ра?тар?а жауап бері?дер.
?йге тапсырма:Абылай хан жоры? жаса?ан елдер мен айма?тарды карта?а т?сірі?дер.
- Абылайханны? ?мірі мен ?ызметі ж?нінжегі ?андай шы?армаларды білесі?дер? Неліктен халы? о?ан к?зі тірісінде «?руа?тай» сыйынды?
- «Абылай хан» та?ырыбына с?зж?мба? ??растыры?дар
