5-класс Тарийхтан гурринлер “БМШ хам дунья балалары”

Xojeli rayonlıq XBB ne qaraslı 32-sanlı mekteptiń tariyx páni muǵallimi Bayniyazova Peridanıń 5-klasqa “Tariyxtan gúrrińler” páninen “BMSH hám dúnya júzi balaları” teması ushın sabaq islenbesi

BMSH HÁM DÚNYA JÚZI BALALARÍ

BMSh balalar huquqınıń qorǵawshısı.

BMSh bárqulla dúnya balaları haqqında da ǵamxorlıq etip kelmekte.

Ol Ekinshi jáhán urısınıń balalardıń basına salǵan qayǵılı aqıbetin saplastırıw maqsetinde 1946-jılı «Balalarǵa járdem kórsetiw xalıq -aralıq qorı»n dúzdi.

YUNISEF tiń xızmeti.

1946-jılı dúzilgen «Balalarǵa járdem kórsetiw xalıq -aralıq qorı» qısqartılǵan túrinde YUNISEF dep ataladı.

Ol dáslep urıstan eń kóp jábir shekken Evropa balalarına járdem kórsetti. Keyinnen Aziya, Afrika hám Qubla Amerika materigi balalarına járdem kórsetiwdi basladı.

Sebebi, bul materikler balalarınıń turmısı menen baylanıslı mashqalalar aktuallıǵı menen qalmaqta. Sonlıqtan, balalardıń ortasha ólimshiligi ele joqarı, millionlap balalar toyıp awqat jey almaydı.

Este saqlań! YUNISEF dúnya júzi balalarına kórsetken járdemi ushın 1965-jılı xalıq-aralıq Nobel sıylıǵı menen sıylıqlandı.

130 millionnan zıyat balalar mektepke barmaydı. Bulardı esapqa alǵan YUNISEF óz jumısın tómendegilerge qarattı:

— ólimge sebep bolatuǵın kesellikler menen keselleniwdiń aldın alıw ushın balalardı emlew;

— balalardı hám analardı taza ishimlik suwı menen támiyinlew;

— balalar arasında ashlıqqa, toyıp awqat jemeslikke hám sawatsızlıqqa qarsı gúres;

— balalardıń soqır bolıp qalıwına sebep bolatuǵın «A» vitamininiń jetispewshiligininń aldın alıw;

— balalar huquqları haqqındaǵı xalıq -aralıq Konvenciyanıń barlıq mámleketler tárepinen tastıyıqlanıwına erisiw.

YUNISEF jılına 3 mln balanıń ómirin saqlap qalmaqta. Búgingi kúnde YUNISEF ke 140 tan aslam mámleketler aǵza.

Ózbekistan Respublikası oǵan 1994-jılı aǵza bolıp kirdi hám onıń menen turaqlı birge islesip kelmekte.

YUNISEF Ózbekistan húkimeti menen balalardı emlew, vakcinalar jetkerip beriw hám Aral boyı xalqına járdem kórsetiw sıyaqlı tarawlarda birge islespekte.

BMSh 1989-jılı «Balalar huquqları haqqında» dep atala- tuǵın xalıq - aralıq Konvenciyanı qabıl etti.

Onda 18 jasqa

deyingi puqaralardıń bala esaplanatuǵını kórsetilgen.

YUNISEF qárejetleri.

Shólkemge aǵza mámleketler hár jılı shólkemge belgili muǵdarda qárejet ajıratadı. Sonday-aq, ayırım shaxslardıń qayır-saqawatı esabınan da qárejet toplanadı.

Bunnan tısqarı, Qor hár jılı óziniń embleması túsirilgen millionlaǵan ashıq qutlıqlaw buklet xatların satıw arqalıda qárejet toplaydı. Ashıq qutlıqlaw buklet xatların satıw qalayınsha dástúr bolǵan?

1949-jıl... Qor Chexiya balalarına járdem kórsetip atır edi.Járdem kórsetilip atırǵan balalardıń arasında súwret salıwǵa júdá uqıplı 7 jasar Yitka Samkova da bar edi .

Qordıń járdeminen quwanǵan Yitka (onıń klaslasları da júdá quwanıshlı edi) maydalanǵan qıyaq bóleklerinen Qor ushın reńli súwret salıp beredi. Klass muǵallimi Yitkanıń salǵan súwretlerin Chexiya paytaxtı Pragada jaylasqan Qor ornına jiberedi.

Bul súwretler Qordıń xızmetkerlerine júdá unap qaladı. Olar súwretlerdi Nyu-York qalasına jiberedi.

Qor xızmetkerleri Yitka salǵan súwretlerden ashıq qutlıqlaw bukletlerin tayarlawǵa qarar etedi hám olardı Isa payǵambar tuwılǵan kúni — Rojdestvo bayramı múnasibeti menen pútkil dúnya boylap satılıwın shólkemlestiredi. Bul ilaj Qorǵa úlken payda keltiredi. Keyinnen hár jılı usınday ashıq qutlıqlaw bukletlerin satıw dástúrge aylanadı.

Atamalardıń mazmunın bilip alıń:

Vakcina — insan denesiniń kesellikten qorǵanıw dárejesin kúsheytiw maqsetinde emlew ushın qollanılatuǵın dári.

Qor — belgili bir xızmet túrine, adamlardiıń belgili toparına járdem beriw maqsetinde dúzilgen shólkem.

Konvenciya — qandayda bir arnawlı máselege baylanıslı xalıq aralıq shártnama.

Soraw hám tapsırmalar:

1 . BMSH nıń dúnya júzi balalarınıń huquqların

qorǵaw boyınsha xızmetleri haqqında nelerdi

bilip aldıńız?

2. YUNISEF shólkemi hám onıń xızmeti

haqqında aytıp beriń.

3. «Balalar huquqları haqqında»ǵı

Konvenciyanıń maqseti ne?

4. Ózbekistan Respublikası hám YUNISEF

qaysı baǵdarlarda birge islespekte?

1. BMSH ni’n’ du’nya ju’zi balalari’ni’n’ huquqlari’n qorg’aw boyi’nsha

xi’zmetleri haqqi’nda nelerdi bilip aldi’ni’z?

2. YUNISEF sho’lkemi ha’m woni’n xi’zmeti haqqi’nda ayti’p berin’.

3. «Balalar huquqlari’ haqqi’nda»g’i’ Konvenciyani’n’ maqseti ne?

4. O’zbekistan Respublikasi ha’m YUNISEF qaysi’ bag’darlarda birge

islespekte?

U`yge tapsırma:

1.Temanı oqıp keliw;

2.Sorawlarǵa juwap

jazıw.

3. Atamalardı atamalar

dápterine jazıw.

Itibarıńız ushın raxmet!