Адамны? шы?у тегі. Т?р-сипаты мен а?ыл- ойы осы заман?ы адамдар?а ??сайтын адамзат ?а-лыптасуыны? ?зіндік тарихы бар. Тарихта осы м?селеге байланысты екі т?рлі к?з?арас ?алыптас?ан. Оны? бірі діни т?сінік.
Адамны? шы?у тегі туралы ?азіргі к?з?арастар. Адам ?ашан ж?не ?ай жерде пайда болды деген с?ра? ?ркімді-а? тол?андырары с?зсіз. Археологияны? со??ы жа?алы?тары бойынша, адам ба-ласы жер бетінде ?ш миллиондай жыл б?рын пайда бол?ан. Ал?аш?ы адамдар Солт?стік-Шы?ыс Аф-рика, Алды??ы ж?не О?т?стік Азия аума?ында ?алыптас?ан. Кейін жер шарыны? барлы? айма?тарына таралып ?оныстан?ан.
Тас д?уірі. Тас д?уірінде адамдар негізінен тас ??ралдарды пайдаланды. Сонды?тан да адам-зат баласыны? тас ??ралдарды ?ндірген ж?не пайдалан?ан уа?ыты тас д?уірі деп аталады. Тарихта е? ?за??а созыл?ан ежелгі тас д?уірі (палеолит) б.з.б. 2,6 млн жылдан - б.з.б. 12 мы? жыл аралы?ын ?амтиды. Палеолитті? ?зі ерте палеолит (б.з.б. 2,6 млн жыл - б.з.б. 40 мы? жыл аралы?ы) ж?не кей-інгі палеолит (б.з.б. 40-12 мы? жылдар аралы?ы) болып б?лінеді. Ерте палеолит олдувэй, ашель ж?-не мустье атты ?ш кезе?нен т?рады. Олдувэй б.з.б. 2,6 млн - 800 мы? жылдар, ашель б.з.б. 800-140 мы? жылдар, мустье б.з.б. 140-40 мы? жылдар аралы?ымен мерзімделеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?аза?стан тарихынан "Адамзатты? пайда болуы" та?ырыбыны? жоспары»
Сабақтың тақырыбы:§ 1-2. Адамзаттың пайда болуы.
Сабақтың мақсаты мен міндеттері:
Тәрбиелік - өз елінің тарихын білумен қатар, құрметтеуге, ұлтжандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу, алған білімдерін іс жүзінде қолдана алуға тәрбиелеу, есте сақтау қабілеттерін жаттықтыру
Білімділік – оқушыларға адамзаттың пайда болуы жайында түсінік беру
Дамытушылық - оқушылардың өздігінен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіру, жүйелі ойлануға дағдыландыру жұмысын жалғастыру
Көрнекіліктер: оқу құралдары
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Жаңа сабақ
Адамның шығу тегі. Түр-сипаты мен ақыл- ойы осы заманғы адамдарға үқсайтын адамзат қа-лыптасуының өзіндік тарихы бар. Тарихта осы мәселеге байланысты екі түрлі көзқарас қалыптасқан. Оның бірі діни түсінік.
Адамның шығу тегі туралы қазіргі көзқарастар. Адам қашан жөне қай жерде пайда болды деген сүрақ әркімді-ақ толғандырары сөзсіз. Археологияның соңғы жаңалықтары бойынша, адам ба-ласы жер бетінде үш миллиондай жыл бүрын пайда болған. Алғашқы адамдар Солтүстік-Шығыс Аф-рика, Алдыңғы және Оңтүстік Азия аумағында қалыптасқан. Кейін жер шарының барлық аймақтарына таралып қоныстанған.
Тас дәуірі. Тас дәуірінде адамдар негізінен тас құралдарды пайдаланды. Сондықтан да адам-зат баласының тас қүралдарды өндірген және пайдаланған уақыты тас дәуірі деп аталады. Тарихта ең үзаққа созылған ежелгі тас дәуірі (палеолит) б.з.б. 2,6 млн жылдан - б.з.б. 12 мың жыл аралығын қамтиды. Палеолиттің өзі ерте палеолит (б.з.б. 2,6 млн жыл - б.з.б. 40 мың жыл аралығы) және кей-інгі палеолит (б.з.б. 40-12 мың жылдар аралығы) болып бөлінеді. Ерте палеолит олдувэй, ашель жә-не мустье атты үш кезеңнен тұрады. Олдувэй б.з.б. 2,6 млн - 800 мың жылдар, ашель б.з.б. 800-140 мың жылдар, мустье б.з.б. 140-40 мың жылдар аралығымен мерзімделеді.
Адамзаттың даму барысы. Адамның түр-түлға мен бет-бейне, ой-санасы біртіндеп сапалық өзгерістерге ұшырады. Жер бетіндегі ең алғашқы адам қаңқалары Танзаниядағы (Шығыс Африка) Олдувэй шатқалынан табылган. Бұл ежелгі адамды зерттеушілер оның дене бітіміне және жанынан табылған тас қүралдарды жасай білу қабілетіне қарап оны «епті адам» деп атады. Алғашқы адамтек-тес гоминидтер ірі маймылға ұқсас болған. Адамға ұқсас тіршілік иелері осыдан 2,5 млн жыл бұрын өмір сүрген. Адамзаттың келесі даму кезеңін ғалымдар «тік жүретін адам» деп атайды. Олардың ғылымға белгілі өкілі питекантроп. Питекантроптың қаңқасы алғаш рет 1891 жылы Ява аралынан табылған. Ол мөлшермен 1 миллион жыл бұрын өмір сүрген. Одан кейінгі сатыда синантроп тұрады. Солтүстік Қытайдан табылуына байланысты оған «Қытай адамы» деген ат берілген. Ол бүдан 500-200 мың жылдар бұрын өмір сүрген. Адам дамуының келесі сатысы - неандерталь адамы. Бұл адам түңғыш рет Германияның Неандерталь деп аталатын жерінен табылды. Сондықтан оған табылған же-рінің аты беріліп отыр. Неандерталь баланың сүйегі Өзбекстанның Тесіктас деген үңгірінен де та-былған. Неандертальдықтар жер бетінде бұдан 200-35 мың жыл бұрын өмір сүрген. Бірақ кейінгі кез-де неандерталь адамы дамудың осы сатылық тізімінен алып тасталынды. Өйткені неандертальдар бү-гінгі адамзаттың тікелей тегі болмай шықты.Өзінің түр-тұлғасы, бет пішіні, ой-санасы, еңбекке қабі-леттілігімен бүгінгі біздерге ұқсайтын адамды-Хомо сапиенс деп атайды.Бұл ұғым «ой-санасы жетіл-ген адам», яғни «саналы адам» дегенді білдіреді. Бүгінгі адамзат баласы осы саналы адамға жатады.
Қазақстанда алғашқы адамдардың пайда болуы. Қазақстан аумағында алғашқы адамның болған іздерін, олардың тастан жасалған еңбек құралдарына қарай отырып білеміз. Біздің жерімізден табылған тас кескіш, қырғыш, тескіштер - ерте палеолитке, яғни 1 миллион жыл бұрынғы кезеңге жатады. Өзінің даму барысында бұл еңбек құралын жасаған адамдар - «тік жүретін адам» деңгейінде тұрған еді. Қазақстан жерінен ежелгі адамның сүйек қалдықтары табылған жоқ. Дегенмен ежелгі адамдардың Қазақстан жерінде болғандығының заттай куәлары - тас құралдары табылған. Олардың ең көнесі 1 миллион жылдай бұрын жасалынған. Жамбыл облысы Арыстанды өзенінің бойынан және Қазақстанның оңтүстігіндегі Қаратаудан табылған тас құралдар алғашқы адамдардың еңбек құралда-ры. Алғашқы адамдардың көне іздері Маңғыстау түбегіндегі Шақпақата, Қазақстанның оңтүстігінде-гі Шабақты, Қазанғап, Төңірқазған т. б. қоныстардан табылған. Демек, Қазақстан аумағында алғашқы адамдар шамамен бұдан 1 миллион жылдай бұрын пайда болды.
Алғашқы адамдардың қоғамдық ұйымы. Алғашқы адамдар жеке-дара емес, олар бірлесіп тамақ табу мен жабайы жануарлардан қорғану үшін үлкен топ құрып топталып жүрді. Ол топтарды ғалымдар адамдар тобыры деп атайды. Мұндай тобыр құру аң аулағанда, түрлі қиыншылықтар мен табиғаттың қаталдығы жағдайында өмір сүруге мүмкіндіктер жасады. Алғашқы адамдар тобырында-ғы өзара қарым- қатынаста адамзатқа тән сипаттар басым болғанымен, хайуанаттар табынындағы қа-тынас сарқыншақтары да көп сақталынды. Мысалы, олардың арасында жейтін тамақ, баспана үшін талас-тартыс болып тұрды. Сондықтан 20—30 ересек жандардан тұратын тобыр әрдайым ыдырап, бөлініп тұрды. Кейбіреулері басқа тобырға қосылды, немесе жаңа тобыр құрды. Сөйтіп, алғашқы адамдар тобыры аса тұрақты қоғам болмады. Дегенмен де адамдар тобыры - адамдардың алғашқы қоғамдық ұйымы еді.
ІІІ. Қорытынды. Қосымша мәліметтер бойынша
ІҮ. Бекіту. Сұрақтар және тақырып соңындағы тест сұрақтары бойынша
1. Адамзаттың шығу тегі туралы қандай көзқарастар бар?
2. Адамның пайда болуы жайлы өз ойларыңды айтып беріңдер.
3. Алғашқы адамдар қалай аталған?
4. Ертедегі адамдардың ұжымы қалай аталады, ұжымның құрылу себептері неде деп ойлайсыңдар?
5. Қазақстан аумағында алғашқы адамдар қанша жыл бұрын пайда болды?
