Тарих п?нінен о?у жоспары ретінде «?аза? еліні? м?дениеті, т?ркі тілдес халы?тармен ?зара байланысы» факультативтік курсты? міндетті п?н енгізу, т?уелсіз т?ркі тілдес мемлекеттерді? пайда болуына байланысты саяси конъюнктура ?шін емес ал керісінше пісіп жетілген ?ылыми - ?о?амды? с?ранысты ?амтамасыз ету ?шін дер кезінде ж?зеге асырыл?ан. 70-тей дерлік халы? пен ж?рт -жалпы саны 200 млн-дай т?ркі тілді этностар мен ?лттарды? тарихы толы??анды тарих п?ндеріні? бірі ретінде о?ытылу?а ?лде?ашан-а? лайы? еді. К?шпелі ж?не отыры?шы т?ркі халы?тарыны? б?гінгі та?да ?лемдік ?ркениет пен м?дениетке те?десі жо? ?лес ?осып отыр?анды?ын жо??а шы?ару?а болмайды. Сонымен ?атар т?ркі халы?тарыны? тарихын ж?йелі ж?не д?йектілікпен о?ып білмей тарих білімін тере? ме?геру м?мкін емес. Екінші жа?ынан, Отанды? тарихты толы??анды, тере? о?ын-?йрену, ?аза? хал?ыны? ?алыптасуы ХІV-ХV??. ж?зеге асты деген ?ылымда ?алыптас?ан фактіні к?рсету, т?ркі тайпаларыны? ерте ж?не орта орта?асырларда?ы тарихынан міндетті т?рде бастау алуы ж?не соны? негізіне с?йенуі тиіс.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Тарих пәнінен оқу жоспары ретінде «Қазақ елінің мәдениеті, түркі тілдес халықтармен өзара байланысы» факультативтік курстық міндетті пән енгізу, тәуелсіз түркі тілдес мемлекеттердің пайда болуына байланысты саяси конъюнктура үшін емес ал керісінше пісіп жетілген ғылыми - қоғамдық сұранысты қамтамасыз ету үшін дер кезінде жүзеге асырылған. 70-тей дерлік халық пен жұрт -жалпы саны 200 млн-дай түркі тілді этностар мен ұлттардың тарихы толыққанды тарих пәндерінің бірі ретінде оқытылуға әлдеқашан-ақ лайық еді. Көшпелі және отырықшы түркі халықтарының бүгінгі таңда әлемдік өркениет пен мәдениетке теңдесі жоқ үлес қосып отырғандығын жоққа шығаруға болмайды. Сонымен қатар түркі халықтарының тарихын жүйелі және дәйектілікпен оқып білмей тарих білімін терең меңгеру мүмкін емес. Екінші жағынан, Отандық тарихты толыққанды, терең оқын-үйрену, қазақ халқының қалыптасуы ХІV-ХVғғ. жүзеге асты деген ғылымда қалыптасқан фактіні көрсету, түркі тайпаларының ерте және орта ортағасырлардағы тарихынан міндетті түрде бастау алуы және соның негізіне сүйенуі тиіс.
Түркі халықтарының тарихын оқыту үлкен қиындықтар мен күрделі мәселелерден тұрады. Бұл типтік бағдарлаама пән туралы түсінікті көрсетпейді: археология, мәдениеттану, саясаттану, этнография және ең соңында тарихтан үзік-үзік материалдар мен ережелер жиынтығының қойыртпағы болып табылады.
Бұл курстың сипаты, мақсаты біздің пәнге өте тамаша үйлеседі, себебі қай жағдайда болмасын зерттеу обьектісі халықтардың бастау алатын тарихы болып табылады: бірінші жағдайда-қазіргі славяндардікі, екінші жағдайда- түркі этностары мен ұлттарыныкі.
Бағдарламаны құрастыру барысында материалды баяндауда ішінде түркі халықтарының өмірі өтіп жатқан конфессоналды-мәдени, мемлекеттік-саяси құрылымдардың өзіндік сипаты мен ерекшеліктерінің мағыналық мәтініне сай дәстүрлі елтаулық негізде сақтау
10 «А». «Қазақ елінің мәдениеті, түркі тілдес халықтармен өзара байланысы» факультативіне арналған күнтізбелік жоспар
Аптасына-1 сағат. Жылына-34 сағат.
Тақырыптың атауы
Сағат саны
Өтілетін күні
Ескерту
1.
Кіріспе. Түркі халықтарының тарихы пәні, оның басқа да қоғамдық ғылымдардың ортасындағы орны
Түркі халықтары тарихы пәнінің мақсаты мен міндеттері
1
2
Түркі халықтарының түп тамыры
Ари және сақ дәуірі. Андорновтардың мәдениеті.
2
3
Азия мен Еуропадағы хундар империясы
1. Хундардың шығу тегі 2. Хун империясы
1
4
Түркі тайпалары мен халықтарының шығу тегі, мекендеген аймағы және этникалық құрамы
1. Түркі дәуіріндегі этникалық процестер
2. Түркі тілдес бауырлас халықтардың географиясы
2
5
Шыңғыс хан империясы және түркі халықтары.
1. Татарлар мен монғолдар туралы деректер.
2. Шыңғыс хан мұрагерлері кезіндегі түркілер
2
6
Темір және орта Азия түркілері
1. Әмір Темір
2
7.
ІХ-ХІІІ ғасырлардағы русь және түркі халықтары
1. Русьтің Хазариямен, Печенектермен және Қыпшақтармен қарым –қатынасы.
2
8
Кавказдағы түркі халықтары.
1. Алтын Орда құрамындағы Солтүстік Кавказ халықтары
2. Әзірбайжан ұлтының қалыптасуы және мемлекетінің құрылуы 3. Мәдениеті.
2
9
Сібірдегі түркі халықтары
1. Сібірді мекендеген халықтардың қалыптасуы мен мемлекеттерінің құрылуы
2. Саха, Хақас, Тува және Алтайдағы түркілер
3
10
Ноғайлы елі. Ноғай атауы. Ноғай ұлты және жұрты.
1
11
Башқұрттар
1.Башқұрт атауы 2.Башқұрт ұлтының қалыптасуы
1
12
Татар халқының этнонимі және тарихы.
1. Татар этнонимі. 2. Татар тарихы.
1
13
Қырғыздар мен ұйғырлар
1. Қырғыз ұлты мен Ұйғыр мемлекетінің құрылуы.
2
14
Өзбектер 1. Өзбек ұлтының қалыптасуы. 2. Өзбек мемлекетінің құрылуы.
2
15
Өткенді қайталау
1
16
Түрікмендер
1. Түрікмен ұлтының қалыптасуы 2. Түрікмен тарихы
1
17
Осман түріктері
1. Түркілердің Кіші Азияға келіп қоныстануы
2. Осман империясының тарихы
2
18
Қырым татарлары
1. Қырым хандығы 2. Қырымның қилы тағдыры
1
19
Қарақалпақтар
1. Қарақалпақ тарихы
1
20
Алтай түріктері
1. Алтайдағы қазақ және түркі халықтары
2
21
Жаңа тәуелсіз түркі мемлекеттері
2
Барлағы:
34 сағ
10 «А». «Қазақ елінің мәдениеті, түркі тілдес халықтармен өзара байланысы» факультативіне арналған күнтізбелік жоспар
Пән бойынша оқу жүктемесі:
Аптасына-1 сағат, жылына-34 сағат.
Оқу пәнінің базалық мазмұны.
1. Түркі халықтарының тарихына кіріспе-1 сағат
2. Түркі халықтарының түп тамыры-2 сағат
3. Азия мен Еуропадағы хундар империясы және үйсін, қаңлы мемлекеттері -1 сағат
4. Түркі тайпалары мен халықтарының шығу тегі, мекенденген аймағы және этникалық құрамы -2 сағат
5. Шыңғыс хан империясы және түркі халықтары-2 сағат
6. Темір және орта Азия түркілері-2 сағат
7. IX – XIII ғасырлардағы русь және түркі халықтары- 2 сағат
8. Кавказдағы түркі халықтары-2 сағат
9. Сібірдегі түркі халықтары-3 сағат
10. Ноғайлы елі. Ноғай атауы, ұлты және жұрты-1 сағат
11. Башқұрттар. Башқұрт атауы, және ұлтының қалыптасуы-1 сағат
12. Татар халқының этнонимі және тарихы-1 сағат
13. Қырғыздар мен Ұйғырлар-2 сағат
14. Түрікмендер. Түрікмен ұлтының қалыптасуы. Түрікмен тарихы-1 сағат
15. Өзбектер-2 сағат
16. Өткенді қайталау-1 сағат
17. Осман түріктері-2 сағат
18. Қырым татарлары-1 сағат
19. Қарақалпақтар-1 сағат
20. Алтай түріктері-2 сағат
21. Жаңа тәуелсіз түркі мемлекеттері -2 сағат
Қосымша әдебиеттер.
Анықтама үшін пайдалынатын әдебиеттер.
1. Назарбаев Н.А. Тарих толқынында. – Алматы: Атамұра, 1999. -296 б.
2.Артыкбаев Ж.О. Атлас по истори Казахстана с древнейших времен до XVIII века. I-част. Санкт-Петербур, 2005.
3.Қазақтар: Көпшілікке арналған 9-томдық анықтамалық Алматы, Қазақстанның даму институты, Т.1. Тарихи оқиғалар.1998. 432 б.
4.АбильЕ. История государство и права Республики Казахстан.( с древнейших времен до 1992 года), второе издания, Астана,Фолиянт, 2001.
5.Аманжолов К.Р. Түркі халықтарының тарихы.( көне дәуірден біздің заманымыздың XIV ғасырына дейінгі кезең). 1-кітап, Алматы, Білім, 2002. 292 б.
6.Аманжолов К.Р. Түркі халықтарының тарихы.( XV- XVІІІ ғасырына дейінгі кезең). 2-кітап, Алматы, Білім, 2002. 272 б.
7.Кузембайулы А., Абиль Е., История Казахстана, Учебник для ВУЗов. 7-е издание. Перераб. и доп.- СПБ, Соларт, Санкт-Петербург, 2004.
8.Қазақстан тарихы. Ежелгі уақыттан қазіргі кезеңге дейін. Очерк. Бас.Ред. М.Қ.Қозыбаев. Алматы, Дәуір, 1993.
9.Қазақстан тарихы.(көне заманнан бүгінге дейін). Төрт томдық, 1-том, Алматы, Атамұра, 1996.
10.Қазақстан тарихы.(көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық, II-том. Алматы, Атамұра,
11.Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории Средневекового Казахстана. - Алма-Ата, 1989.
12.Байпақов К. Нүржанов А. Ұла жібек жолы және ортағасырлық Қазақстан. Алматы, Қазақстан, 1992, 208 б.
13.Гумилев Л.Н. Көне түріктер. Алматы, Білім, 1994.
14.Гумелев Л.Н. Хұндар. Алматы, 1998.
15.Жұртбаев Т. Дулыға: Көне түркі батырлары туралы әфсаналар. А, Жалын, 1994. 2-кітап.
16.Козыбаев М.К. Казахстан на рубеже веков: пойски размышления. В двух книгах. Алматы, Ғылым, 2000. 420 с.
17.Марков Г.Е. Кочевники Азии. Структура хозяйства и общественной организации. – М., 1976.
18.Масанов Н. Кочевая цивилизация казахов. – М., 1995.
20.Султанов Т.И. Россия и Казахстан: история и пролемы взкаимодействия (XVI - начало XX веков)// Россия, Запад и мусульманский Восток в колониальную эпоху. – Спб.., 1996.
«Павлодар облысы, Павлодар ауданы,
Мичурин орта жалпы білім беру мектебі» ММ
Тарих және құқық мұғаліміШапауов Әлібек Қабыкенұлына
«Қазақ елінің мәдениеті, түркі тілдес халықтармен өзара байланысы» атты арнайы курсы бағдарламаға берілген
Рецензия
«Қазақ елінің мәдениеті, түркі тілдес халықтармен өзара байланысы» атты арнайы курс бағдарламаның мазмұны. Пән бойынша жүктемесі: аптасына-1 сағат, жылына-34 сағат. Оқу пәнінің базалық мазмұны 21 тақырыптан тұрады, оның ішінде кіріспеге шолу 1 сағат, түркі халықтарының түп тамыры-2 сағат, азия мен еуропадағы хундар империясы-1 сағат, түркі тайпалары мен халықтарынң шығу тегі-2 сағат, Шыңғыс хан империясы және түркі халықтары-2 сағат, темір және орта азия түркілері-2 сағат, 9-13 ғғ русь және түркі халықтары-2 сағат, кавказдағы түркі халықтары-2 сағат, сібірдегі түркі халықтары- 3 сағат, ноғайлы елі-1 сағат, башқұрттар-1 сағат, татар халқының этнонимі және тарихы-2 сағат, қырғыздар мен ұйғырлар-2 сағат, өзбектер-2 сағат, тақырыпты қайталау-1 сағат, түрікмендер-1 сағат, осман түріктері-2 сағат, қырым татарлары-1 сағат, қарақалпақтар-1 сағат, алтай түріктері-2 сағат, жаңа тәуелсіз түркі мемлекеттеріне-1 сағат берілген.
Әдебиеттер тізімі ұлттық және халықаралық, шетел авторлары деректерінен құралған 10-ы негізгі және 10 қосамша әдебиеттерден тұрады.
Түркі халықтарының тарихын жүйелі және дәйектілікпен оқып білмей тарих білімін терең меңгеру мүмкін емес. Отандық тарихты толыққанды, терең оқып-үйрену, ғылымда қалыптасқан фактіні көрсету, түркі тайпаларының ерте және орта ортағасырлардағы тарихынан міндетті түрде бастау алуы және соның негізіне сүйенуі тиіс. Жалпы бағдарлама негізгі және орта жалпы білім беру мекемелерде қосымша сабақ ретінде қолдануға, жас өскін ұрпақ болашағына пайдалы, ғылым мен білімге жарайтындығына негізінде ұсынуға болады.
