2-3 фигурали мавзули композиция

6- sinf tasviriy san’at fanidan 1- soatlik ochiq dars ishlanmasi.

Dars mavzusi: 2-3 figurali mavzuli kompozitsiya ishlash.

Darsning maqsadi:

1. Ta’limiy : 2-3 figurali mavzuli kompozitsiya ishlash.

2. Tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash.

3. Rivojlantiruvchi maqsad: o’quvchilarni tasviriy san’at faniga bo’lgan qiziqishini oshirish.

Darsni jihozlash: ko’rgazmali qurollardan foydalanish. O’zbekiston xalq rassomlari ijodidan namunalar: Ro’zi Choriyev, Rahim Axmedov.

Dars turi: aralash.

Dars usuli: savol javob, musobaqa o’yin.

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism:

1. Salomlashish.

2. Sinf madaniyati va o’quvchilarn ing tashqi ko’rinishi

3. O’quvchilar davomatini aniqlash

4. Sana va mavzuni yozish

2. Uyga vazifani tekshirish. “Tabriknoma” eskizini chizish.

“Aqliy hujum”.

1. Badiiy bezash deganda nimani tushunasiz?

2. Tabriknoma eskizi qanday chiziladi?

3. Eskiz chizishda nimalarga e’tibor berish kerak?

3. Yangi mavzu: 2-3 figurali mavzuli kompozitsiya ishlash.

Odam rasmini chizish ancha murakkab jarayon bo’lib, u insondan juda katta mas’uliyat talabqiladi. Juda ko’p rassomlar insonlarni qiyofasini chizishni mahorat bilan amalga oshiradiar. O’zbekiston xalq rassomlari Ro’zi Choriyev, Rahim Axmedovlar insonlarni qiyofasini maromiga yetkazib chizgan. Rahim Axmedovning “Ona o’ylari, Onalik va Tong asarlari ” shular jumlasidandir. Ro’zi Choriyevning “Surxandaryo ayoli” portreti, “Dehqonlar” ishlangan rasmlari insonlarning tashqi ko’rinishi, qiyofasi, xarakteri asarning mazmundorligini oshiradi. Mana bugun biz sizlar bilan “2-3 figurali kompozitsiya ishlash” ni boshlaymiz. Binda siz 2-3 figura ishtirokida kompozitsiya tuzasiz. Oldin mavzu tanlab olinadi. Inson qomatining nisbati, umumiy tuzulishi, harakat holatlari aniqlanadi. Kompozitsiya tuzish uni qog;ozga joylashtirish.

4.O’quvchilarning mustaqil ishlari. O’quvchilarning mustaqil ravishda chiza boshlaydilar. O’quvchilarning mustaqil ishlari kuzatib boriladi. O’quvchilarga yakka tartibda yordam beriladi.

5. Darsni mistahkamlash.

1. “Ona o’ylari” asarining muallifi kim?

2. O’. Tansiqboyevning eng mashhur asari?

3. “ Choyga” asarining muallifi kim?

Kim tez chiza oladi?

O’quvchilar sinf doskasida bellashib rasm chizadilar.

Klasster o’yini.

Kompozitsiya so’zini ko’z oldiga keltirib, qanday tasavvur etadi. O’ylamay turib 1- xotirasiga kelgan so’zni yozishi kerak.

6. Darsni yakunlash. O’quvchilar ishlari tekshirilib baholanadi.

7. Uyga vazifa. Kompozitsiya ishlash.

6- sinf tasviriy san’at fanidan 1- soatlik ochiq dars ishlanmasi.

MAVZU: «Tabiatning turli qolatdagi tasvirini ishlash»

Dars maqsadi: O’quvchilarni tabiatni turli holat ko’rinishlarini idrok etish, his etish, tushunchalarini va malakalarini kеngaytirish, ularda ijodkorlik, fantazya va badiiy didni o’stirish, tasviriy malakalarini rivojlantirish, tabiatga nisbatani mеhr-muqabbatli bo’lishga, ularni asrab avaylashga o’rgatish.

Dars uslubi: Savol-javob, suqbat, o’qituvchi bayoni, klastеr, guruqlarda ishlash.

Dars bosqichlari: -Tashkiliy qism - 2 daqiqa

-Kirish - 2 daqiqa

-Guruqlarda ishlash - 20 daqiqa

-O’qituvchi bayoni - 0 daqiqa

-Taqlil qilish (raqbatlantirish)-9 daqiqa

-Dars yakuni va uyga topshiriq-2 daqiqa

Kеrakli jiqozlar: Rassomlarni tabiatning turli xolatlari (tong, quyoshningbotishi, quyoshli kun va x.k) tasvirlangan asarlaridan namunalar: O’.Tansiqboеv “Tog’ oqshomi”, “hayroqqum GYSida tong”, R.Ahmеdov “Tong Onalik”, I.Shеrbakov “Momaqaldiroq yuurmalari”, Z.Inoqomov “Choyga”, A.Mirzaеv “Rizq”. O’qituvchi tomonidan tayyorlangan manzara tasviriningplanlarga ajratilgan ko’rinishi.

Darsning borishi:

O’qituvchi o’quvchilar bilan salomlashib, bugungi dars uslubi va mavzusi bilan tanishtiradi. So’ngra psixologik o’yin tashkil etadi.

Psixologik o’yin: “Tabiat xodisalarini ko’rsatib bеrish” o’yini.

O’qituvchi o’quvchilardan bеlgilangna joyda (sinf xonasi guruhlar bilan ishlash uchun tayyorlangan bo’ladi va o’yin o’tkazish uchun joy qoldiriladi) doira bo’lib turishlarini so’raydi. O’quvchilar doira bo’lib turadilar. O’qituvchi ularni “quyosh”, “oy”, “еr”, “suv” kabi nomlarni kеtma- kеt aytishini so’raydi. O’quvchilar “quyosh”, “oy”, “еr”, “suv” guruqlarga bo’linadi.

Har bir guruh bеlgilangan vaqtda gurux nomini shеr, mimika, so’z, harakatlar orqali ko’rsatib bеrilishi aytiladi.

O’quvchilar gurux bo’lib bajargan ishlari taxlil qilinadi va rag’batlantiriladi. Bunday o’yinlar bolalarning kayfiyatini ko’taradi va muloqotga kirisha olish qobiliyatini oshiradi.

Shundan so’ng o’qituvchi “Suhbat” usulidan foydalanib o’quvchilar bilan suqbat olib boradi. Tabiatning turli holatdagi (tong, quyoshning botishi, quyoshli kun, yomqirli kun va x.k.) ko’rinishlarini tasvirlash haqida suhbat olib boradi. Bolalar tabiatning turli holatdagi ko’rinishlarini tasvirlashda, biz rang tasvir janrlaridan manzara janrida ishlaymiz.

Manzara – Tasviriy san'atda tabiatni tasvirlash manzara janri dеyiladi.

Asosan tabiat aks ettirilgan suratlar manzara ko’rinishlari XVII asrda Gollandiyada yaratila boshlandi. Manzara janrida nafaqat tabiat manzarasini, balki tabiatning chеksiz xilma-xilligi va yil fasllari, turli ob-xavo sharoiti, oftob yoki yoruq ta'siridagi go’zallikni, balki inson his tuyg’usi, kayfiyati haqida so’zlab bеradi.

Manzara ishlashda tasvirlamoqchi bo’lgan tabiatning o’sha qismi holatini yaqqol his qilmoq zarur. Manzaraga tushayotgan yoruqlikning to’qri aks ettirilishi uni bir qadar jonlantirib, ta'sirchanligini oshiradi.

Manzarada fazoni idrok qilishning bu xususiyatlari bois, u planlar dеb yuritiluvchi bo’laklarga ajratiladi. Odatda manzaraning uch plani bеlgilanadi: old plan, o’rta plan, orqa plan. Kompozitsiyaning tuzilishiga qarab bundan ko’proq yoki kamroq bo’lishi mumkin.

Ranglar birinchi planda eng to’q, ikkinchi planda ochroq rangga kirib, oqish tus oladi va uchinchi planda uzoqliqlar umumiy havo rangga aylana boradi. havoning tumanli va bulutli paytlarida bu farqlar quyoshning charog’on paytiga nisbatan yanada sеzilarliroq bo’ladi. Tabiatning turli holatdagi (tong quyoshining botishi, quyoshlik kun yomqirlik kun va x.k.) tasvirlashda ranglar ko’rinishi.

Yomqirlik kun – manzara ranglari soviq ranglar bilan ishlanishi aytib o’tiladi va rassomlar asarlardan namunalar ko’rsatiladi.

quyoshli kun – manzara ranglari tiniq, issiq ranglardan tashkil topishi aytib o’tiladi va rassomlar asarlaridan namunalar ko’rsatiladi.

Tong tasviri – manzara ranglari juda mayin, musaffo issiq – sovuq ranglar aralashgan.

quyoshning botishi, oqshom tasviri – manazara ranglari sovuq ranglardan iborat bo’lib, tasvirning orqa plan ko’rinishi quyoshning botish tasviri issiq ranglar bilan aralashgan.

Izoh: suhbat jarayonida o’qituvchi tayyorlab qo’ygan rеproduktsiyalar, asarlardan namunalar ko’rsatib boradi.

O’qituvchi tabiat holati ko’rinishlarini tasvirlashda izlanish usulidan foydalanib bеlgilangan vaqtda guruq nomlanishidan kеlib chiqqan holda ya'ni:

“oy” guruhi – quyoshning botishi tasviri,

“еr” guruhi – tong tasviri,

“suv” guruhi – yomg’irli kun tasvirini,

“quyosh” guruhi – quyoshli kun tasvirini akvarеl (suv bo’yoq) da etyut ishlashini topshiradi.

O’qituvchi darsni mustaqkamlash maqsadida “aqliy hujum” usulidan foydalanib savollar bеradi va o’quvchilar javoblari umumlashtiriladi.

1.Manzara janirida nimalar tasvirlanadi?

2. Manzarada nеga plan bеlgilanadi?

3. Manzara tasviri planlarda ranglarning och-to’qligi qanday joylashadi?

4. Tabiatning turli holatlari ko’rinishlarini tasvrlashda ranglarning farqlarini aytib bеring.

O’quvchilar javoblari umumlashtiriladi. Guruqlar ishlari tahlil qilinadi.

Guruhlarda bajarilgan etyudlarning rang ko’rinishlari tabiat holatiga nisbatan to’g’ri tanlanganligi va manzara kompanovkasi to’g’ri joylashganliklari o’quvchilar muxokamasiga qo’yiladi.

Guruqlar ishlari “o’rin” bеrish orqali raqbatlantiriladi.

Uyga vazifa: tabiatning turli qolat ko’rinishlaridan birini akvarеl bo’yog’ida ishlab kеlish.