Тарма?тал?ан алгоритм

Саба?ты? ма?саттары:

Білімділік: Шартты операторларды? жазылу т?ртібімен таныстыру ж?не тарма?тал?ан алгоритмдерді ба?дарламалау жайлы т?сіндіру. Теориялы? білімдерін есептер шы?ара отырып, практика ж?зінде к?рсете білу да?дыларын ?алыптастыру.

Дамытушылы?: Ба?дарламалау тілінде ж?мыс жасай білу да?дыларын, ойлау ?абілеттерін, ?з білімдерін сауатты т?рде жеткізе білуді, п?нге деген ?ызы?ушылы?ты дамыту. Ой ?орытып, на?ты шешім ?абылдау?а, ??ыптылы??а, бірін -бірі ты?дай білуге ?йрету.

Т?рбиелік: ?аза?ты? ?лтты? ойындарынойната отырып ?лтты? байлы?ын ?адір т?ту?а, зеректікке, білгірлікке т?рбиелеу.О?ушыларды? белсенділігін арттыру, ж?мыс жасау ма?сатында компьютерлік сауаттылы??а, ?зара к?мектесуге, ?зін-?зі ба?алау?а т?рбиелеу.

Саба?ты? к?рнекілігі: интербелсенді та?та, слайд, асы?,?оржын, кеспе ?а?аз, ба?алау бетшесі,стикерлер

Саба?ты? т?рі: Аралас саба?

Саба?ты? барысы:

1. ?йымдастыру кезе?і. (2 мин)

- С?леметсіздер ме, о?ушылар?

- Б?гін саба?та кім кезекші?

- Б?гін саба?та кім жо?? (журнал бойынша т?гендеймін)

- О?ушылар?а 2 т?рлі ою таратамын:

Сыныпты 2 топ?а б?лемін: І топ " СЫНЫ?М?ЙІЗ" тобы, ІІ топ "?ЫРЫ?М?ЙІЗ"тобы

"?аламсап ?дісі" бойынша топтарды? ішінен топ ба?алаушыларын сайлаймын (ба?алау бетшесін таратамын)

2. ?й тапсырмасын тексеру. Ми?а шабуыл (8мин)

О?ушы ?ызы?ушылы?ын арттыру ма?сатында "Б?йге" ойыны ар?ылы (?р топ берілген с?ра??а белгіше к?теріп, тез жауап беру керек)

Алгоритм дегеніміз не? (Алгоритм дегеніміз - берілген есепті? шы?ару жолын реттелген амалдар тізбегі т?ріне келтіру)

2) Экран?а хабарларды ж?не ба?дарламаны? н?тижелерін шы?ару ?шін ?андай операторлар ?олданылады? (Writeж?не Writeln жарлы?тарын ?олданады)

3) Алгоритмні? ?асиеттерін ата?ыз? (Алгоритмні? 4 ?асиеті бар.Олар:

- алгоритмні? ай?ын, д?л ?рнектелу ?асиеті;

- алгоритмні? ?зіктілік ?асиеті;

- алгоритмні? н?тижелік ?асиеті;

- алгоритмні? жалпылылы? немесе орта?ты? ?асиеті)

4) Алгоритмді компьютер т?сінетіндей тілде жазуды не деп атаймыз? (Программалау тілі)

5) Екі б?тін санды ?осып, ?осындысын экранда шы?ару. Екі топты? о?ушылары алгоритмдік тілін, блок схемасын шапша? д?птерге жазып, компьютерге ба?дарламалау тілінде орындап жауабын к?рсету керек.

Топтар бір-біріні? жауабын тексереді.

Алгоритмдік тілі:

алг тікт?ртб?рыш ауданын аны?тау

на?ты а,в;

н?тиже с;

басы

а,в енгізу;

с:=a+b;

с шы?ару

Со?ы.

6) Сызы?ты немесе тізбекті алгоритм дегеніміз не? (Сызы?ты алгоритм тізбектеле орналас?ан командалардан, ал блок-схемалар бір сызы? бойына орналас?ан тізбекті блоктардан т?рады.?рекеттерді? тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм -сызы?ты? алгоритм деп аталады).

ІІІ. Жа?а саба?ты т?сіну: Ой ?оз?ау стратегиясы ( 8 минут )

(О?ушылар?а жа?а та?ырыпты 2-топ?а б?ліп беріп, постер ар?ылы ?ор?ату)

Интербелсенді та?тадан компьютер мен о?ушы с?хбатын к?рсетемін.

Сары жазу?а назар аударайы?. Компьютер о?ушыны?

?зінен 7жас ?лкен екенін ?айдан біліп т?р ?

Осындай м?селелерді шешу ?шін шартты

операторлар ?олданылады.

І-топ Тарма?талу процестері бар алгоритмдерді ?йымдастыру ?шін шартты операторлар пайдаланылады. Тарма?талу белгілі шартты? орындалуы немесе орындалмауына байланысты ат?арылады.

Тарма?тал?ан алгоритмдерді? программасын ??ру ?шін шартты операторларды пайдаланамыз. Осы уа?ыт?а дейін біз сызы?ты? алгоритмдерге ба?дарлама ??рып келдік.

. Тарма?тал?ан алгоритмдер – алгоритмде арифметикалы? те?сіздік пен те?дік т?рінде берілген логикалы? шарт тексеріледі. Логикалы? шарт тексеріледі, егер орындалса, онда 1 – жолмен, ал егер орындалмаса, онда 2-ші жолмен ж?зеге асады да, со?ында екі тарма? бірігеді. М?ндай алгоритмдерді шарт тексеру, я?ни тарма?талу алгоритмдері деп атаймыз. Блок схемасында шарт тексеру блогы – ромб ?олданылады.

Тарма?талу операторы к?рсетілген шарт?а т?уелді ??рамына кіретін операторларды? орындалуын немесе орындалмауын ?амтамасыз етеді. Тарма?тал?ан алгоритмдерді ба?дарлан?ан кезде мынадай ?ызметші с?здер ?олданылады: if(иф) - егер, then(зен) – онда, else(элс) - ?йтпесе. Турбо Паскальда екі шартты оператор бар IF ж?не CASE.

Толы? операторды? жазылу т?рі:

{Егер шарт онда 1 оператор ?йтпесе 2 оператор орындалады.}

IF <шартты ?рнек>

THEN <1 оператор>

ELSE <2 оператор>;

ІІ топ Егер шартты? м?ні «а?и?ат» болса, THEN с?зінен кейінгі оператор, ал м?н «жал?ан» болса, ELSE с?зінен кейінгі оператор орындалады.

?ыс?а операторды? жазылу т?рі:

IF <шартты ?рнек>

THEN <1 оператор> ;

IF шартты операторы: IF(егер) операторы программада?ы іс-?рекеттерді? орындалу реттілігін ?згертетін м?мкіндікті? е? ке? тара?ан т?сілі болып табылады. Оны? синтаксистік диаграммасы:

IF с?зінен со? жазылатын ?рнек т?рінде берілген шарт алдын ала есептеледі, оны? н?тижесі логикалы? (boolean- бульдік) типте болады. Егер ол шартты? м?ні TRUE а?и?ат болса, онда THEN (онда) ELSE (?йтпесе) с?зінен кейінгі 2-оператор ат?арылмайды. Екінші жа?дайда шарт м?ні FALSE(жал?ан) болса, онда ELSE с?зінен кейінгі 2- оператор орындалып, 1-оператор орындалмайды. IF операторы біріні? ішіне бірі кіріп, ?абаттасып та орындала береді.

Шарт ?рнегін жазу ?шін мынадай салыстыру белгілерін пайдаланамыз:

Алгоритмдік тілде жазылуы

Pascal тілінде жазылуы

ж?не

немесе

емес

and

not

Жалпы т?рде шартты к1 к2 т?рінде ?арастыру?а болады, м?нда -салыстыру белгілеріні? бірі, к1,к2 т?ра?ты айнымалы немесе кез-келген ?рнек болуы м?мкін. Бір мезгілде бірнеше шартты немесе, я?ни к?рделі ??рама шартты жазу ?шін логикалы? амалдарды пайдалану?а болады.

Логикалы? амалдарда шартты оператор о?у мен т?сіну же?іл болуы ?шін оны сатылы т?рде былай жазу ?алыптас?ан: Шартты операторды?м жалпы т?рдегі тарма?талуы

Шартты операторда ??рама оператор жиі пайдаланылады:

IF <логикалы? ?рнек>

THEN

BEGIN

1-оператор;

2-лператор;

...

n -1 оператор;

n- оператор;

END.

М??алім с?зі: Мана?ы компьютер мен Айгерімні? с?хбатына ?айтып келейік.

С?хбатты шешу алгоритмі:

Не белгілі?

Бізді? атымыз белгілі;

jas- б?тін сан

Не істеу керек?

Атымызды с?райды;

Жасымызды с?райды;

?зіні? ?анша жас кіші екенін readln(aty2)

экран?а шы?арады;

?алай жасау керек?

Енгіземіз;

Атымызды;

Жасымызды компьютер ?з.жасымен

салыстырады.?анша жас кіші немесе

?лкен екенін аны?тайды.

Н?тижені экран?а шы?арады.

Паскаль ба?дарламалау тілі:

Program tansu;

var aty1,aty2:string;

jil: integer;

begin

write('Сені? аты? кім?');

readln(aty1');

writeln(aty1,'?ай жылы туыл?ансы?? ')

read(jas);

if jil>2008 then writeln(aty1,'сен

менен'. jas-2008. ' кішісі?');

else writeln(aty2,'сен менен'. jas-2008,' улкенсі?')

end.

Практикалы? тапсырма:( Компьютермен ж?мыс) "Алтын са?а"ойыны Ойын шарты"Алтын са?амен" ше?берде т?р?ан асы??а д?л тигізіп, сол тигізген асы?ты? санына с?йкес тапсырманы компьютерде орындайды. (12 минут)

5. Сергіту с?ті . (5минут)

" Ма?ал -с?зді? м?йегі"

"Ар?ан тарту" ойыны.Ойын шарты: ?р топтан бір-бірден екі о?ушы шы?ып ар?анды ?стап т?рады. Ар?ан?а ілінген тапсырмаларды орындау барысында топ о?ушылары берілген с?йлемге сай, ??сас ма?ал-м?тел табуы керек. ?р ма?алды д?рыс жауап берген сайын ?з тобына ?арай тартып отырады. Жіпті? к?п б?лігі ?ай топта болса, сол же?імпаз атанады.

1. Жігітті компьютеріне ?арап, ба?ала.

(Жігітті досына ?арап, ба?ала)

2. Байт биттен ??ралады.

(Те?ге тиыннан ??ралады)

3. Вирустан ?оры??ан, Интернетке шы?пас.

(Шегірткеден ?оры??ан, егін екпес)

4. Компьютерді? ж?мысы, иесіне м?лім.

(Атыны? сыры иесіне м?лім)

5. Веб - дизайншыны? ?з еркі, сайтты ?алай жасаса.

(?азаншыны? ?з еркі, ?айдан ??ла? шы?арса)

6. Білмесе?, «аны?тамадан» с?ра.

(Білмесе? білгеннен с?ра)

7. Бір ядролы процессор жа?сы, ал екі ядролы одан да жа?сы.

(Бір бас жа?сы, екі бас одан да жа?сы)

8. Антивирусы к?штіні - Вирус ала алмайды.

(Досы к?пті жау алмайды)

9. К?лсе? ескірген компьютерлерге к?л.

(К?лсе? к?ріге к?л)

10. Компьютерде екі колонка, дауысы жер жарады.

(Айда?аны бес ешкі, ыс?ыры?ы жер жарады)

6. "?ыз ?уу" ойыны. (5 минут) Ойын шарты: Та?та?а ?р топтан бір ?ыз бір ?л шы?арып, тездетіп тапсырма орындату. Егер ?л бірінші болса, ?ызды ?уып жеткені, ал ?ыздан ?алып ?ойса, айып т?леу ретінде ?ыз с?ра? ?ояды.

Есеп: Квадрат те?деуді? т?бірлерін табу ба?дарламасын ??ру.

7. Тест (компьютерде орындау) (5минут)

8. "Т?ртіп алу" ?дісі (3минут) рефлексия

Не білдім?

Не ?йрендім?

Не білігім келеді?

9. Ба?алау Топты? ба?алаушысыны? ?орытындысы ты?далады. (Асы?ы к?п топ же?іске жетеді, о?ушыларды мада?тау, ба?алау) (2минут)

10. ?йге тапсырма (3.5 та?ырып 104 бет о?у, 119 беттегі 1,2,3 есептерді? паскаль ба?дарламалау тілінде жазып келу)

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Тарма?тал?ан алгоритм»

Сабақтың тақырыбы: Тармақталу алгоритмдерін программалау.
Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: Шартты операторлардың жазылу тәртібімен таныстыру және тармақталған алгоритмдерді бағдарламалау жайлы түсіндіру. Теориялық білімдерін есептер шығара отырып, практика жүзінде көрсете білу дағдыларын қалыптастыру.
Дамытушылық: Бағдарламалау тілінде жұмыс жасай білу дағдыларын, ойлау қабілеттерін, өз білімдерін сауатты түрде жеткізе білуді, пәнге деген қызығушылықты дамыту. Ой қорытып, нақты шешім қабылдауға, ұқыптылыққа, бірін -бірі тыңдай білуге үйрету.
Тәрбиелік: Қазақтың ұлттық ойындарынойната отырып ұлттық байлығын қадір тұтуға, зеректікке, білгірлікке тәрбиелеу.Оқушылардың белсенділігін арттыру, жұмыс жасау мақсатында компьютерлік сауаттылыққа, өзара көмектесуге, өзін-өзі бағалауға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: интербелсенді тақта, слайд, асық,қоржын, кеспе қағаз, бағалау бетшесі,стикерлер
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі. (2 мин)
- Сәлеметсіздер ме, оқушылар?
- Бүгін сабақта кім кезекші?
- Бүгін сабақта кім жоқ? (журнал бойынша түгендеймін)
- Оқушыларға 2 түрлі ою таратамын:
Сыныпты 2 топқа бөлемін: І топ " СЫНЫҚМҮЙІЗ" тобы, ІІ топ "ҚЫРЫҚМҮЙІЗ"тобы
"Қаламсап әдісі"  бойынша топтардың ішінен  топ бағалаушыларын сайлаймын (бағалау бетшесін таратамын)
2. Үй тапсырмасын тексеру. Миға шабуыл (8мин)
Оқушы қызығушылығын арттыру мақсатында "Бәйге"  ойыны арқылы (әр топ берілген сұраққа белгіше көтеріп , тез жауап беру керек)

Алгоритм дегеніміз не? (Алгоритм дегеніміз - берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру)

2) Экранға хабарларды және бағдарламаның нәтижелерін шығару үшін қандай операторлар қолданылады? (Writeжәне Writeln жарлықтарын қолданады)
3) Алгоритмнің қасиеттерін атаңыз? (Алгоритмнің 4 қасиеті бар.Олар:
- алгоритмнің айқын, дәл өрнектелу қасиеті;
- алгоритмнің үзіктілік қасиеті;
- алгоритмнің нәтижелік қасиеті;
- алгоритмнің жалпылылық немесе ортақтық қасиеті)
4) Алгоритмді компьютер түсінетіндей тілде жазуды не деп атаймыз? (Программалау тілі)
5) Екі бүтін санды қосып, қосындысын экранда шығару. Екі топтың оқушылары алгоритмдік тілін, блок схемасын шапшаң дәптерге жазып, компьютерге бағдарламалау тілінде орындап жауабын көрсету керек.

Топтар бір-бірінің жауабын тексереді.

Алгоритмдік тілі:

алг тіктөртбұрыш ауданын анықтау
нақты а,в;
нәтиже с;
басы
а,в енгізу;
с:=a+b;
с шығару
Соңы.

6) Сызықты немесе тізбекті алгоритм дегеніміз не? (Сызықты алгоритм тізбектеле орналасқан командалардан, ал блок-схемалар бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм -сызықтық алгоритм деп аталады).

ІІІ. Жаңа сабақты түсіну: Ой қозғау стратегиясы ( 8 минут )
(Оқушыларға жаңа тақырыпты 2-топқа бөліп беріп, постер арқылы қорғату)

Интербелсенді тақтадан компьютер мен оқушы сұхбатын көрсетемін.
Сары жазуға назар аударайық. Компьютер оқушының
өзінен 7жас үлкен екенін қайдан біліп тұр ?
Осындай мәселелерді шешу үшін шартты
операторлар қолданылады.

І-топ Тармақталу процестері бар алгоритмдерді ұйымдастыру үшін шартты операторлар пайдаланылады. Тармақталу белгілі шарттың орындалуы немесе орындалмауына байланысты атқарылады.
Тармақталған алгоритмдердің программасын құру үшін шартты операторларды пайдаланамыз. Осы уақытқа дейін біз сызықтық алгоритмдерге бағдарлама құрып келдік.
. Тармақталған алгоритмдер – алгоритмде арифметикалық теңсіздік пен теңдік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Логикалық шарт тексеріледі, егер орындалса, онда 1 – жолмен, ал егер орындалмаса, онда 2-ші жолмен жүзеге асады да, соңында екі тармақ бірігеді. Мұндай алгоритмдерді шарт тексеру, яғни тармақталу алгоритмдері деп атаймыз. Блок схемасында шарт тексеру блогы – ромб қолданылады.
Тармақталу операторы көрсетілген шартқа тәуелді құрамына кіретін операторлардың орындалуын немесе орындалмауын қамтамасыз етеді. Тармақталған алгоритмдерді бағдарланған кезде мынадай қызметші сөздер қолданылады: if(иф) - егер , then(зен) – онда , else(элс) - әйтпесе. Турбо Паскальда екі шартты оператор бар IF және CASE.

Толық оператордың жазылу түрі:
{Егер шарт онда 1 оператор әйтпесе 2 оператор орындалады.}
IF
THEN
ELSE ;
ІІ топ Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, ELSE сөзінен кейінгі оператор орындалады.
Қысқа оператордың жазылу түрі:
IF
THEN ;
IF шартты операторы: IF(егер) операторы программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады. Оның синтаксистік диаграммасы:

IF сөзінен соң жазылатын өрнек түрінде берілген шарт алдын ала есептеледі, оның нәтижесі логикалық (boolean- бульдік) типте болады. Егер ол шарттың мәні TRUE ақиқат болса, онда THEN (онда) ELSE (әйтпесе) сөзінен кейінгі 2-оператор атқарылмайды. Екінші жағдайда шарт мәні FALSE(жалған) болса, онда ELSE сөзінен кейінгі 2- оператор орындалып, 1-оператор орындалмайды. IF операторы бірінің ішіне бірі кіріп, қабаттасып та орындала береді.

Шарт өрнегін жазу үшін мынадай салыстыру белгілерін пайдаланамыз:

Алгоритмдік тілде жазылуы	Pascal тілінде жазылуы
және немесе емес	and or not

Жалпы түрде шартты к1 к2 түрінде қарастыруға болады, мұнда -салыстыру белгілерінің бірі, к1,к2 тұрақты айнымалы немесе кез-келген өрнек болуы мүмкін. Бір мезгілде бірнеше шартты немесе , яғни күрделі құрама шартты жазу үшін логикалық амалдарды пайдалануға болады.

Логикалық амалдарда шартты оператор оқу мен түсіну жеңіл болуы үшін оны сатылы түрде былай жазу қалыптасқан: Шартты оператордыңм жалпы түрдегі тармақталуы

Шартты операторда құрама оператор жиі пайдаланылады:

IF
THEN
BEGIN
1-оператор;
2-лператор;
................
n -1 оператор;
n- оператор;
END.
Мұғалім сөзі: Манағы компьютер мен Айгерімнің сұхбатына қайтып келейік.

Сұхбатты шешу   алгоритмі:
Не белгілі?
Біздің атымыз белгілі;
jas- бүтін сан
Не істеу керек?
Атымызды сұрайды;
Жасымызды сұрайды;
өзінің қанша жас кіші екенін readln(aty2)
экранға шығарады;
Қалай жасау керек?
Енгіземіз;
Атымызды;
Жасымызды компьютер өз.жасымен
салыстырады.Қанша жас кіші немесе
үлкен екенін анықтайды.
Нәтижені экранға шығарады.

Паскаль бағдарламалау тілі:
Program tansu;
var   aty1,aty2:string;
jil: integer;
begin
write('Сенің атың кім?');
readln(aty1');
writeln(aty1,'қай жылы туылғансың? ')
read(jas);
if    jil2008 then writeln(aty1,'сен
менен'. jas-2008. ' кішісің');
else writeln(aty2,'сен менен'. jas-2008,' улкенсің')
end.

Практикалық тапсырма:( Компьютермен жұмыс) "Алтын сақа"ойыны Ойын шарты"Алтын сақамен" шеңберде тұрған асыққа дәл тигізіп, сол тигізген асықтың санына сәйкес тапсырманы компьютерде орындайды. (12 минут)

5. Сергіту сәті . (5минут)

" Мақал -сөздің мәйегі"
"Арқан тарту" ойыны .Ойын шарты: Әр топтан бір-бірден екі оқушы шығып арқанды ұстап тұрады. Арқанға ілінген тапсырмаларды орындау барысында топ оқушылары берілген сөйлемге сай, ұқсас мақал-мәтел табуы керек. Әр мақалды дұрыс жауап берген сайын өз тобына қарай тартып отырады. Жіптің көп бөлігі қай топта болса, сол жеңімпаз атанады.
1. Жігітті компьютеріне қарап, бағала.
(Жігітті досына қарап, бағала)
2. Байт биттен құралады.
(Теңге тиыннан құралады)
3. Вирустан қорыққан, Интернетке шықпас.
(Шегірткеден қорыққан, егін екпес)
4. Компьютердің жұмысы, иесіне мәлім.
(Атының сыры иесіне мәлім)
5. Веб - дизайншының өз еркі, сайтты қалай жасаса.
(Қазаншының өз еркі, қайдан құлақ шығарса)
6. Білмесең, «анықтамадан» сұра.
(Білмесең білгеннен сұра)
7. Бір ядролы процессор жақсы, ал екі ядролы одан да жақсы.
(Бір бас жақсы, екі бас одан да жақсы)
8. Антивирусы күштіні - Вирус ала алмайды.
(Досы көпті жау алмайды)
9. Күлсең ескірген компьютерлерге күл.
(Күлсең кәріге күл)
10. Компьютерде екі колонка, дауысы жер жарады.
(Айдағаны бес ешкі, ысқырығы жер жарады)
6. "Қыз қуу" ойыны. (5 минут) Ойын шарты: Тақтаға әр топтан бір қыз бір ұл шығарып, тездетіп тапсырма орындату. Егер ұл бірінші болса, қызды қуып жеткені, ал қыздан қалып қойса, айып төлеу ретінде қыз сұрақ қояды.
Есеп: Квадрат теңдеудің түбірлерін табу бағдарламасын құру.

7. Тест (компьютерде орындау) (5минут)
8. "Түртіп алу" әдісі (3минут) рефлексия

Не білдім?

Не үйрендім?

Не білігім келеді?

9. Бағалау Топтың бағалаушысының қорытындысы тыңдалады. (Асығы көп топ жеңіске жетеді, оқушыларды мадақтау, бағалау) (2минут)
10. Үйге тапсырма (3.5 тақырып 104 бет оқу, 119 беттегі 1,2,3 есептердің паскаль бағдарламалау тілінде жазып келу)